موضوع: تفسیر موضوعی/غفلت /آیه 146 سوره اعراف

بحث به آیاتی رسید که در مقام استدلال بر نکته مهم در ایه 146 سوره اعراف ، قابل استناد است.

برای اثبات این نکته که سنت خدا اینست که اصرار بر گناه را بر نمی تابد و مکر خدا شامل مصرین خواهد شد، به آیات سابق استناد میکنیم.

انسان باید در هر بعدی و ساحتی که اشتباه دارد، اصرار نداشته باشد. اگر اصرار ایجاد شد جزو غافلین خواهی شد. در این صورت در دره سقوط خواهی کرد.

خدا کمک کند این مطالب در روح بنشیند.

مومن هر روز مثل بره ای است که در بین غرائض محاصره است. نور معرفت در روح می تواند این نفس را نجات دهد.

پس اصل پیام اینست که جزء مصرین نباشیم.

در ماجرای حضرت موسی علیه السلام، کسانی که گرفتار شدند به جهت اصرار بود.

در آیه 133 چندین آیه و معجزه بیان شد که نازل شد در طول چند سال هم اتفاق افتاد.

﴿وَ لَمَّا وَقَعَ عَلَيْهِمُ الرِّجْزُ قالُوا يا مُوسَى ادْعُ لَنا رَبَّكَ بِما عَهِدَ عِنْدَكَ لَئِنْ كَشَفْتَ عَنَّا الرِّجْزَ لَنُؤْمِنَنَّ لَكَ وَ لَنُرْسِلَنَّ مَعَكَ بَني‌ إِسْرائيل﴾‌

(هنگامى كه بلا بر آنها مسلط مى‌شد، مى‌گفتند: «اى موسى! از خدايت براى ما بخواه به عهدى كه با تو كرده، رفتار كند! اگر اين بلا را از ما مرتفع سازى، قطعاً به تو ايمان مى‌آوريم، و بنى اسرائيل را با تو خواهيم فرستاد!»)

رجز یعنی تلخی.

وقتی سختی و تلخی جدید می آمد بنی اسراییل و یا فرعونیان به موسی علیه السلام می گفتند به پروردگات بگو این سختی را بردارد.

مقصود از عهد ، مستجاب الدعوه بودن موسی است. یعنی می دانستند که موسی آبرو دارد.

بعد هم وعده می دادند که اگر این سختی برطرف شود ایمان خواهیم آورد.

﴿فَلَمَّا كَشَفْنا عَنْهُمُ الرِّجْزَ إِلى‌ أَجَلٍ هُمْ بالِغُوهُ إِذا هُمْ يَنْكُثُون‌﴾

(اما هنگامى كه بلا را، پس از مدت معينى كه به آن مى‌رسيدند، از آنها برمى‌داشتيم، پيمان خويش را مى‌شكستند

اینها بعد از برداشته شدن سختی، باز برمیگشتند به حالت سابق خودشان.)

اجل بالغوه یعنی این سختی قرار بود چندین سال باشد اما به لطف دعا و وساطت جناب موسی علیه السلام در همان سال اول برداشته می شد.

﴿فَانْتَقَمْنا مِنْهُمْ فَأَغْرَقْناهُمْ فِي الْيَمِّ بِأَنَّهُمْ كَذَّبُوا بِآياتِنا وَ كانُوا عَنْها غافِلين‌﴾[1]

(سرانجام از آنها انتقام گرفتيم، و آنان را در دريا غرق كرديم؛ زيرا آيات ما را تكذيب كردند، و از آن غافل بودند.)

این انتقام از فرعونیان است.

موسی علیه السلام با سه جبهه درگیر بوده است.

1 – فرعونیان

2 – بنی اسراییل که ایمان ضعیف داشتند.

3 – بنی اسراییل که ایمان قوی داشتند و کنار موسی علیه السلام بودند.

این انتقام مربوط به گروه اول است که لجاجت شدیدتری داشتند.

انتقام این بود که خدا دستور داد به موسی علیه السلام که از شهر خارج شو و به طرف رود نیل برو و از طرفی چون فرعون به شدت عصبانی بود، نقشه قتل قطعی موسی را کشید. موسی دستور را رعایت کرد و اطاعت کرد.

به طرف رود نیل رفت. به رود که رسیدند ، فرعون هم از پشت سر رسید. به جایی رسیدند که موسی و بنی اسراییل در مقابل رود هستند و پشت سر هم فرعونیان هستند و در این مقام محاصره شدند. عده ای از گروه دوم شروع به اعتراض کردند. اما خود موسی علیه السلام اعتماد و ایمان قوی به دستور خدا داشت. دستور رسید از جانب الهی که عصا را به دریا بزن. بعد از آن آب باز شد و دو طرف مثل سنگ شد کما اینکه در دعای سمات می فرماید «و عقدتَ ماءَ البحرِ فی قلب الغَمرِ کالحجاره».

موسی علیه السلام و اصحاب وارد دریا شدند.

پشت سر اینها فرعون هم حرکت کرد. آخرین نفر که از بنی اسرائیل از دریا خارج شد، آخرین نفر از فرعونیان هم که داخل شد، آب بسته شد و همه غرق شدند.

نکته : لحظات آخر فرعون همراه جزع و فزع و توبه بود. اما وقت و فرصت تمام شده بود. چهل سال از روز دعوت موسی علیه السلام از فرعون گذشته بود و فرصت را از دست داد. بعد از غرق شدن، جنازه فرعون در ساحل پرتاب شد تا عبرت تاریخ باشد. شاید گروه منحرفی میدان باخت خود را به میدان پیروزی خود تبدیل می کردند.

اینجا همه بنی اسراییل دیدند چه اتفاقی افتاد و دلشان محکم شد. اما عده ای از همین بنی اسراییل با دیدن این ماجرا، باز دچار لغزش شدند.

﴿وَ جاوَزْنا بِبَني‌ إِسْرائيلَ الْبَحْرَ فَأَتَوْا عَلى‌ قَوْمٍ يَعْكُفُونَ عَلى‌ أَصْنامٍ لَهُمْ قالُوا يا مُوسَى اجْعَلْ لَنا إِلهاً كَما لَهُمْ آلِهَةٌ قالَ إِنَّكُمْ قَوْمٌ تَجْهَلُونَ﴾ [2]

و بنى اسرائيل را (سالم) از دريا عبور داديم؛ (ناگاه) در راه خود به گروهى رسيدند كه اطراف بتهايشان، با تواضع و خضوع، گرد آمده بودند. (در اين هنگام، بنى اسرائيل) به موسى گفتند: «تو هم براى ما معبودى قرار ده، همان‌گونه كه آنها معبودان (و خدايانى) دارند!» گفت: «شما جمعيّتى جاهل و نادان هستيد!

بنی اسراییل هنوز تازه معجزه دیدند، باز درخواست مضحک میکنند از جناب موسی علیه السلام که برای ما بت بساز تا بپرستیم.

﴿إِنَّ هؤُلاءِ مُتَبَّرٌ ما هُمْ فيهِ وَ باطِلٌ ما كانُوا يَعْمَلُونَ﴾[3]

اينها (را كه مى‌بينيد)، سرانجام كارشان نابودى است؛ و آنچه انجام مى‌دهند، باطل (و بيهوده) است.

جهت این درخواست ها این است که بنی اسرائیل هنوز بت پرستی در مغزشان باقی مانده است.

دو عبرت در اینجا هست.