موضوع : بررسي استحمام در کتب شيعه

استحمام به معني طلب آب گرم براي

1- شستشوي ظاهري بدن يعني شستشوي پوست بدن است از سرتا پا

2- شستشوي موهاي لازم بدن يعني مثلا موهاي بلند سر در دختران و زنان و يا موهاي ريش در مردان و پسران بالغ .اينکار در زيبايي و در ماندگاري زيبايي تاثير دارد.

3- حذف موهاي زائد بدن.که راه هاي مختلفي دارد. اول (نتف شعر)يعني کندن موها از ريشه که طبق روايات کراهت دارد و از آن نهي شده است.دوم حلق يعني تراشيدن موهاي زائد

سوم تقصير الشعب يعني کوتاه کردن موهاي زائد مانند کوتاه کردن ريش ها به گونه اي که روي لب نيافتد

حلق و تقصير جايز هستند. حلق مستحب و نتف الشعب مکروه است.

و راه چهارم، حذف موها با نوره که سنت انبيا و مرسلين، مستحب است و رجحانش نيز بيشتر مي باشد

که از يک جز زرنيخ و 2جزآهک تشکيل شده است. با اين پودر مي توان موهاي زائد زيربغل(ابتعين)، زهار (يعني زير ناف) و دوطرف کشاله ران را ازبين ببرد

نوره داراي خواص بسياري است.براي مثال ضد تورم پروستات است و کمک به درمان سرطان پروستات مي کند .همچنين ضد برص يا ويتيليگو و ضد جرب يا بيماري گري و گال است و ضد واريس نيز مي باشد

درمورد بيماري واريس در جلسات پيشين توضيحاتي داده شد،که براي درمان آن مي توان:

    • درطول24ساعت،آب ليمو ترش تازه را روي رگ هاي واريس يک بار ماليده شود.

    • زالوي طبي

    • خوردن سياه دانه مخلوط با عسل که داراي اثربخشي سودمند است که به اصطلاح طب سنتي به آن مصرف 2سين گفته مي شود(سين سياه دانه و سين عسل)

    • روش چهارم که در کتاب هاي طب جديد نيزآمده است،ماليدن جوشانده يا دم کرده ي غليض يا پماد گل هميشه بهار که خارجي ها به آن پماد کالاندولا ميگويند.اين پماد فوايد بسياري دارد.براي مثال ضد سوختگي پاي کودکان است مانندپماد شيميايي تتراسيکلين 3درصد که البته از هم قوي تر مي باشد.

ضد اگزماي پوستي، ضدسوختگي و ترميم پوست،ضد سرطان پوست و حتي کمک به درمان سرطان هاي به اصطلاح پزشکي، پوست گاوي نيز مي کند.خوردن دم کرده کالاندولا يعني گل هميشه بهار همراه باعسل گون هم مفيد است ولي مي توان دم کرده ي کالاندولا يا جوشانده ي غليظ و يا پماد آن را به صورت استعمال خارجي که در ايران به صورت پماد هم وجود دارد ،براي درمان رگ هاي واريس استفاده کرد.مثلا کسي در مردان که واريس پشت پا دارد و يا شخصي در زنان و يا دختران واريس دريچه هاي لانه کبوتري در دور مچ پا دارد،مي تواند از اين طريق آن را درمان کند.

اين توضيحاتي بود در ادامه مطالبي که در هفته پيش بيان شد

ادامه ي بحث استحمام واستفاده از نوره

اداب و زمان نوره کشيدن برطبق راه و روش انبيا و مرسلين:

تعيين زمان در دستورات اسلامي خود داراي راز و حکمت مي باشد که بايد متخصصان و عالمان آن را رمز گشايي کنند

درمورد استفاده از نوره نيز در منابع روايي شيعه اوقات مناسب و نامناسب و نحوه ي استفاده از نوره ذکر شده به همين دليل بايد به اين دستورالعمل ها توجه لازم را داشت.امام رضا (ع) در رساله ذهبية رهنمود هاي بسيار ارزنده اي درمورد زمان قبل از استعمال خارجي نوره و بعد از استفاده از آن بيان نموده اند

در طب سنتي ويا طب مکمل يا آلترناتيو در مورد اين مبحث مواردي را بيان کرده اند. مثلا روغن مالي را به صورت گسترده توضيح داده اند.به اين صورت که بعد از مصرف نوره بدن را با روغن هاي مفيد نظير روغن گل بنفشه طبي روغن مالي شود .اما در روايات شيعه تا حالا که تحقيق کرده اند،تنها سه چيز بيان شده است.

1-روغن مالي با دهن الورد يعني با روغن سرخ يعني گل محمدي يا روغن گل رز در زمان بعد از کشيدن نوره و شستشوي آن.اين کار از حساسيت جلوگيري ميکند وبهترين شيوه براي تغذيه سلول هاي آن محيط مي باشد و بهترين مرطوب کننده نيز محسوب مي شود.و جلوي اگزما،سوزش و خارش آن محل از پوست را ميگيرد.

در روايات ديگر راوي سؤال مي پرسد که اگر نوره بيشتر برروي پوست ماند و موجب کمي خوردگي در پوست شد،در اين صورت مي توان از سويق ثويق گندم و يا روغن بادام براي آن محل از پوست استفاده کرد؟امام صادق (ع) فرمودند بله مي شود.در هر چيزي که به نفع بدن باشد اسراف نيست.اين حديث در منتهي مطلب علامه حلي جلد2 آمده است)

نکته قابل توجه اين است که اين نوره اي که داراي خواص بسياري است نظير ضدعفوني کنندگي و تخليه کننده سموم از بدن،تقويت کننده و سلامت بخش به غدد لنفاوي بدن ؛ترکيبي است اززرنيخ يعني سولفيد ارسنيک و اهک .و علت سوزش و گرم بودن آن هم به دليل اثر گذاري خوب است زيرا محرق است.بله اگر شخص غفلت کند و يا طريقه استفاده از آن را نداند و به همين دليل بسوزد،مقصر خود شخص است و ربطي به خرابي و يا کشندگي نوره ندارد.

اينکه شخصي ناداني کند و با نوره خودکشي کند نيز دليل بر بد بودن نوره سنتي نيست .بلکه فرد جاهل خود مقصراست.گياهان ديگري نيز هستند که در طب سنتي براي دفع سموم توصيه شده اند.براي مثال گل بابونه،برگ هلو،مرزنجوش .درمورد گياه مرزنجوش بايد اين حاشيه را وارد کرد ،که اگر اين گياه زياد از حد استفاده شود ،موجب انسداد مجاري مغزي و بزرگي سر مي شود.لذا بايد زير نظر دکتراي طب سنتي استفاده شود.براي مثال اگر کودکي دچار بيماري هيدروسوفالي است.يعني سرش به صورت ژنتيکي و وراثتي بزرگ باشد که در اين صورت پزشکي طبيعي دستور به سقط جنين مي دهد.علت اين بيماري ممکن است مسدود شدن مجاري مغزي و عدم تخليه ترشحات مغز باشد.

اين انسداد احتمالا به دليل عمواملي ژنتيکي،رسوب موادي در مجاري،کيست، تومور و يا آبسه علت اين انسداد ايجاد شده است.درهرصورت تشخيص آن با دکترمتخصص مغز و اعصاب است که بعد از ام آرآي و يا تصويربرداري پت (که يک نوع تصويربرداري اتمي است )مي توان علت را تشخيص داد.ولي ما در برخي موارد اصلا اجازه سقط نمي دهيم بلکه تجويز مي کنيم که مادر در تمام 9 ماه بارداري اش بايد يک قاشق چاي خوري استقدوس را در يک استکان آبجوش دم کرده و همراه يک قاشق مرباخوري عسل استقدوس مصرف نمايد که در اين صورت تجمع مايع مغزي جنين او کاهش ميابد.

حالا اگر مرزنجوش بيش از اندازه مصرف شود،سر روز به روز بزرگ تر مي شود که تحقيقات علمي از جمله تحقيقات جهاد دانشگاهي ،اين مساله را تاکيد مي کند. در هرصورت اين مطالب را با اين هدف مطرح کردم که بايد توجه داشت، گاهي اوقات مطالب بيان شده نياز به حاشيه زدن دارن و نبايد هر مطلبي را به صورت کلي ومطلق طرح کرد بلکه حتي احاديث هم مقيد هستند نه اينکه هرچيزي را زياد و هميشه استفاده کند.البته هم افراط آن بد است و هم تفريط. داروي مرزنجوش براي کسي که مغزش خشک ورطوبتش کم است مفيد مي باشد . براي اين بحث مي توان اين مثال را زد.مايع آمينيوم و يا مشيمه که جنين در آن شناور است،کم بود مايع و يا زياد شدن مايع براي بچه ضرر دارد. در مورد مايع مغزي هم همينگونه است.

هر کسي در پشت پرده مننژ مغزش مقداري مايع دارد و لي اين مايع نبايد کمتر ويا بيشتر شود زيرا اگراين مايع به دليل بسته شدن مجاري مغز و يا ترشح بيش از اندازه ،بيشتر شود،در اين صورت فشار مغز افزايش ميابد . در چشم هم همينطور است . اگر مجراي زجاجيه در چشم به دليل تصادف و يا به هر دليل ديگر بسته شود و مايع اضافي نتواند تخليه شود،در اين صورت فشار چشم که حداکثر12 است به 16 و 18افزايش پيدا کرده و هرلحظه ممکن است شخص کور شود.به همين دليل بايد به متخصص چشم رجوع کرد تا مجراي زجاجيه را باز کند .ذکر اين حاشيه براي مطلب کتاب لازم بود.

وحالا به ادامه ي بحث مکمل ها و مؤثر هاي طبيعي از ديدگاه چهارده معصوم(ع) درباره نوره طبيعي مي پردازيم.

براي مثال محل نوره بايدسرد باشد.که امام رضا(ع) در رساله ي ذهبيه براي حمام طبيعي و استحمام چهار مرحله مي شمارد.که پزشکي جديد يک بخش مختصري از آن را در حد سنا و جکوزي فهميده است.امام رضا(ع) مي فرمايند که حمام نيز ترکيبي مانند ترکيب بدن دارد.يعني همان طورکه بدن داراي چهار طبع است ،حمام نيز همينگونه داراي چهارخانه است.

خانه اول سرد و خشک ،خانه دوم سرد و مرطوب،خانه سوم گرم و مرطوب و خانه چهارم گرم و خشک است. فايده چنين حمامي که شخص در طي آن چهار مرحله را طي مي کند،اين است که بدن را معتدل مي کند،چرک بدن مخصوصا روي پوست،را از بين مي برد، عصب ها و رگ هارا نرم مي کند و به اصطلاح امروزي ها نرم و لطيف مي شود و حالت الاستيکش حفظ مي شود نه اينکه خشک و شکننده باشد و ضريب شکستن آن بالا باشد، همچنين اعضاي بزرگ بدن را نيز تقويت مي کند و فضولات، مواد زائده و عفونت ها را مي زدايد.

فوايد حمام شرعي که پيش از آن استفاده از نوره اي که طبق سيره انبياء و مرسلين است ،نه هر نوره اي و نه هر پاک تني،اين است که که مزاج آدم را طبيعي قرار مي دهد و از حد اعتدال خارج نمي کند بلکه به طبيعتش برمي گرداند و پوست بدن چون سرتاسر بدن را مي پوشاند،براي همين تاثير پذيري اش از حمام شرعي بيشتر است.بنابراين صحت مزاج در حمام با کمترين هزينه اتفاق مي افتد.هيچ کس هم به خاطر استعمال خارجي نوره نمرده است.بله اگر کسي خيانت به نفس بکن و بخورد،در اين صورت کشنده است و موجب مرگ او خواهد شد.

براي آموزش استحمام در فرهنگ رضوي، امام رضا (ع) مي فرمايند وقتي وارد حمام شدي ، جهت مصون ماندن از سردرد و ناراحتي هاي ديگر، پنج جرعه از آب گرم بنوش و پنج مشت آب گرم بر سر بريز. بهتر است آهسته وارد فضاي حمام شد نه يکباره و در هنگام خروج از حمام،کف پاي خود را در آب سرد فرو ببر و يا کمي آب سرد روي موچ پا بريز که فوايد بسياري دارد.و در زمستان بعد از حمام لباس گرم بپوش و در تابستان لباس متعارف نه لباس بدن نما که دچار اسپاسم هاي عضلاني گوناگون و همچنين گرفتارسردردهاي ناشي از گرفتگي عضلات سر و گردن شوي.

همچنين بايد سر را هم با يک کلاه يا پارچه ي نخي مناسب پوشاند چون تا 4ساعت رطوبت حمام در سر باقي مي ماند. همچنين به عنوان تکميل کننده ي مناسب مي توان نوره را با حنا استفاده کرد که از بعضي از بيماري ها جلوگيري مي کند.مثلا پيشگيري مي کند از بيماري عفوني و واگيردارخوره يعني جذام و همچنين از برس.نه تنها نوره که اگرپس از آن حنا ماليده شود، فقر و پريشاني از شخص دور مي شود. بلکه کسي اگر بعد از نوره حنا استفاده کند از سه بيماري جنون،جذام و پيسي در امان مي ماند [1] و همچنين امام صادق(ع)فرموده اند: الحِنّاءُ عَلى أثَرِ النّورَةِ أمانٌ مِنَ الجُذامِ والبَرَصِ .[2]

حتي شخصي در محضر امام صادق(ع) از لک و پيسي شکايت کرد که بر بدنش عارض شده بود.حضرت فرمودند: اُدخُلِ الحَمّامَ وَاخلُطِ الحِنّاءَ بِالنّورَةِ وأطلِ بِهِما ؛ فَإِنَّكَ لا تُعاني بَعدَ ذلِكَ شَيئاً. قالَ الرَّجُلُ : فَوَاللّه ِ مافَعَلتُهُ إلاّ مَرَّةً واحِدَةً ، فَعافانِيَ اللّهبه ُ مِنهُ ، وما عادَ بَعدَ ذلِكَ.

حمّام برو و حنا را به نوره در آميز و بر محل بمال، چه، پس از اين كار، هيچ ناراحتى‌ اى نخواهى داشت» .

آن مرد مى‌گويد : به خداوند سوگند ، تنها يك بار اين كار را انجام دادم و خداوند ، مرا بهبود بخشيد و آن بيمارى [ديگر] باز نگشت [3]

البته بايد توجه داشت که برگ حنا فرق دارد با گل حنا.گل حنا يک داروي ديگري است و هيچ ربطي به درختچه ي حنا و برگ حنا ندارد.براي اينکه فرق اين دو را تصور کنيد به کتاب جامع کلنيکي داروهاي گياهي دکتر حجت الله محمود زاده اکبر پاشا و همچنين به کتاب گياهان دارويي ولي الله مظفريان مراجعه کنيد که بيش از 8سال براي نوشتن اين کتاب زحمت کشيده است.

براي زمانش نيز در روايات آمده است که در روز چهارشنبه نوره نکش چراکه يومَ نحسٍ مستمر.اين به نظر ابتدايي و مشهور کساني است که حديث را نقل مي کنند و برخي مي گويند اين براي دشمنان است که نحس است نه براي خوبان. براساس طب سنتي مدت زماني که حنا بايد روي پوست قرار بگير،10 الي 15 دقيقه است و بعد طبق روايات ،اگر شخص غفلت کرد و نوره بيشتر برروي پوستش ماند و موجب التهاب و سوزش شد، بايد روغن گل سرخ ،روغن بفشه استفاده کند و با گلاب خالص طبيعي محل را شستشو دهدو در برخي از کتابهاي طب سنتي ماليدن سفيده تخم مرغ هم پيشنهاد شده است.

البته براي دور شدن جذام واستفاده از فوايد ديگر،همانطور که در جلسات قبل مطرح شد،بايد قبل و بعد از غذا آويشن همرا با غذا ميل نمود و يا غذا را با نمک شروع و با آن به پايان رساند.ما در اسلام اين را ميگوييم که هم قول معصوم(ع) حجت است و هم فعل وتقرير و در بحث نوره هر3نوع حجت وجود دارد. اما روش هاي ديگر از بين بردن موهاي زائد وجود دارد که تقليد کورکورانه از غرب مي باشد، براي مثال اپيلاسيون که همان کندن موها با موم داغ است.درحالي است که کندن مو با دست ويا هر وسيله ديگر مکروه است چه برسد با موم داغ.براي فرمايش امام رضا(ع) در نرم افزار نور جامع الاحاديث3/5 ،5منبع برايش ذکر شده است که يکي از آن ها کتاب نامه زرين سلامت ترجمه رساله زهبية امام رضا(ع) است توسط محمد دريايي متخصص علوم زيستي و گياهي ص63:

و اجزاي تشکيل دهنده نوره ،زَرنيخ که ايراني ها ميگويند و عربي افصح، زِرنيخ وبه زبان يوناني فرساتيس و به زبان شيمي معدني سولفيدآرسنيک و در شيمي آلي به آرايش الکترونيکي اش آرسنيک سولفيدas2s3 و به اصطلاح خودمان نوره سنتي تشکيل شده است از يک جزء زرنيخ و يک جزءآهک. براي برطرف کردن بوي نامطبوع بايد بعد از شستشوي نوره محل را با موادي مرکب از برگ هلو ،اسفر(که عرب ها آن را به اين نام مي خوانند و گلي شبيه زعفران است که کافشه وطب سنتي قديم به آن کاجيره مي گويد و طب سنتي جديد آن را گلرنگ مي نامد ) و برگ حناي طبيعي ، پودر سعدکوفي و پودر گل سرخ که اين چهارتا پودر را با روغن گل سرخ مخلوط کرده و به آن محل کشيده شود.

از اين طريق بوي نوره ازبدن از بين مي رود و براي محيط هم مي توان از افشرده هاي طبيعي استفاده کرد.امام رضا (ع) درباره استفاده از نوره اين چنين مي فرمايند که: ومن اراد ان يأمن النورة ويامن احراقها ، فليقلل من تقليبها. وليبادر اذا عملت في غسلها. وان يمسح البدن بشيء من دهن ورد. فان احرقت والعياذ بالله ، اخذ عدس مقشر ( فيسحق بخل وماء ورد، ويطلى على الموضع الذي احرقته النورة ، فانه يبرأ باذن الله. والذي يمنع من تاثير النورة للبدن. هو أن يدلك عقيب النورة بخل عنب ، ودهن ورد دلكاً جيداً.[4]

کسي که بخواهد از عوارض نوره و سوزش آنم در امان باشد،پس از استعمال نوره کمتر آن را دستکاري کند و بعد از(5،6 دقيقه روي پوست ماندن و) شستن ،محل موضع را با روغن گل سرخ بمالد. اگر بدن در نتيجه سوزش و احتراق نوره العياذبالله آسيبي ببيند،عدس پوست کنده را آرد کند و با سرکه طبيعي و گلاب طبييعي موضع را بمالد که ضد عفوني مي کند و سوزش را از بين مي برد و موضع التهاب را که در اثر نوره سوخته است با اين خمير رقيق بمالد که به اذن خداوند التهاب و سوزش از بين مي رود.

سسپس حضرت مي فرمايند: کسي که بخواهد از عوارض نوره پيشگيري کند،پس از استفاده از نوره،موضع نوره کشيده شده را با سرکه طبيعي انگور و روغن طبيعي گل سرخ ماساژ و مالش ملايم دهد، آن موضع هرگز از مواد سوزناک نوره مانند سولفيد آرسنيک و زرنيخ، هزقدر هم که قوي باشد،آسيبي نخواهد ديد