موضوع: تربچه

فُجل به معنای تربچه است. اگر کسی تربچه را بعد از سیر بخورد، این موجب از بین رفتن بوی بد سیر می شود. اگر سیر، موسیر، پیاز و یا پیازچه مصرف شود و بعد از آن چند برگ کاهو بدون سس تناول شود بوی بد دهان از بین می برد.

اگر کسی هر روز تربچه را با غذا بخورد معده اش پاک سازی می شود. البته زیاده روی در مصرف آن عوارضی دارد که بعدا به آن خواهیم پرداخت.

اگر خانمی بعد از زایمان است و خون نفاس می بیند تربچه مصرف کند شیرش زیاد می شود. در روایات ما آمده است که سبزی ریحان موجب ازدیاد شیر مادر می شود. همچنین است مصرف خرمای تازه که هم خون نفاس را کم می کند و هم فقر آهن را جبران می کند و هم شیر مادر را افزایش می دهد.

برگ تربچه هم مدر است و هم برای دفع سموم مفید است. اگر مردان آن را مصرف کنند قدرت تفهیم و تفهم آنها بالا می رود. بهتر است تربچه با غده ی آن و برگ و ریشه ی آن مصرف شود. البته برگ آن بیشتر مدر است و موجب افزایش شیر می شود.

تخم تربچه موجب تقویت قوه ی باه است و موجب دفع سموم می باشد و برگ تربچه نور چشم را زیاد می کند. گاه دید چشم بر اثر کم کاری کلیه های و یا بالا بوردن اوره و کراتین تار می شود و گاه به سبب مشکلات گردش خون در پشت کره ی چشم است که البته باید هر کدام را جداگانه درمان کرد. زیاد نگاه کردن به کامپیوتر و تلفن همراه و تلویزیون موجب نزدیک بینی و آب سیاه چشم می شود. بنا بر این هر دو ساعت باید به اندازه ی یک ربع تا بیست دقیقه به چشم استراحت داد. هم نور زیاد برای چشم ضرر دارد و هم نور کم (مانند مطالعه در نور کم)

در روایت آمده است که تربچه کمک به هضم غذا می کند و کاهو غذا را در بدن به گردش در می آورد (کاهو به دلیل سلولوز و فایبر گیاهی اش موجب رفع پرخوری و درمان یبوست می شود.) و خیار بی اشتهایی التهابی (که بر اثر مصرف برنج سفید بدون سبوس و ماکارونی و کوکو سیب زمینی و سایر موارد نشاسته ای ایجاد می شود) برطرف می کند. (خیار همچنین رطوبت لازم در پوست را درمان می کند، حرکات شکم و یبوست را مداوا کرده برای کنترل بیماری قند نیز مفید است.

 

السَّيَّارِيِّ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ الْمُبَارَكِ عَنْ أَبِي عُثْمَانَ عَنْ دُرُسْتَ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: الْفُجْلُ‌ أَصْلُهُ‌ يَقْطَعُ الْبَلْغَمَ وَ لُبُّهُ يَهْضِمُ وَ وَرَقُهُ يَحْدُرُ الْبَوْلَ حَدْراً.[1]

یعنی ریشه ی تربچه موجب قطع بلغم (موکوس) می شود. بلغم گاه سیاه است که همان اسید اوریک است و گاه سفید که موکوس است. علت اینکه اوره و اسید اوریک را کم می کند این است که مدر است.

خود تربچه غذا را هضم می کند و برگ آن موجب ازدیاد ادرار می شود. همچنین جلوی تکرر ادرار را می گیرد.

 

عَلِيُّ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ بُنْدَارَ عَنْ أَبِيهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِيٍّ الْهَمَذَانِيِّ عَنْ حَنَانٍ قَالَ: سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع وَ كُنْتُ مَعَهُ عَلَى الْمَائِدَةِ فَنَاوَلَنِي فُجْلَةً وَ قَالَ يَا حَنَانُ كُلِ الْفُجْلَ‌ فَإِنَّ فِيهِ ثَلَاثَ‌ خِصَالٍ وَرَقُهُ يَطْرُدُ الرِّيَاحَ وَ لُبُّهُ يُسَرْبِلُ الْبَوْلَ وَ أَصْلُهُ يَقْطَعُ الْبَلْغَمَ. [2]

یعنی تربچه را مصرف کنید که در آن سه خصوصیت وجود دارد: برگ آن انواع بادگرفتگی ها را برطرف می کند. غده ی زیرزمینی آن در دفع ادرار تسریع می بخشد. ریشه های تربچه نیز بلغم سفید که همان موکوس است را قطع می کند.

در کتاب دائرة المعارف گیاه درمانی تألیف فاطمه اکبری، ص 87 در مورد تربچه مطالب مفید وجود دارد.

تربچه گیاهی است یک ساله و ارتفاع ساقه ی آن کمتر از یک متر تا یک متر است. برگ های آن پهن و ناصاف و کرک دار و همراه با بریدگی های نامنظم است. گل های آن به رنگ سفید، زرد یا آبی و بنفش روشن است و گل های آن در انتهای شاخه ظاهر می شود.

تربچه گاه به شکل ترب سیاه است که غالبا در فصل پاییز برداشت می شود و گاه ترب سفید است که به شکل کشیده وجود دارد. نوع دیگر آن نیز تربچه است که به رنگ قرمز و صورتی و گاه کشیده و گاه دراز است.

ترکیبات شیمیایی ترب و تربچه:

طعم تند ترب مربوط به ماده ای است به نام سنووُل است. رنگ قرمز و بنفش آن به سبب ماده ای به نام کلراید است. تربچه حاوی اندکی مواد قندی، مواد چرب، اسید فسفوریک، هیدروکربن، مواد ازت دار، ویتامین بی و آ است.

در صد گرم ترب این مواد موجود است:

    1. آب، نود گرم.

    2. پروتئین گیاهی یک گرم

    3. چربی یک دهم گرم

    4. مواد نشاسته ای سه و نیم گرم

    5. کلسیم سی میلی گرم

    6. فسفر سی میلی گرم

    7. پتاسیم سیصد و سی میلی گرم

    8. آهن یک میلی گرم

    9. سدیم هجده میلی گرم

    10. ویتامین ب 1 سه صدم میلی گرم

    11. ویتامین ب 2 سه صدم میلی گرم

    12. ویتامین ب 3 سه صدم میلی گرم

    13. ویتامین سی بیست و پنج میلی گرم

    14. ویتامین آ، ده واحد بین المللی

خواص ترب و تربچه:

طبع ترب گرم است و ترب، محرک می باشد و دارای خواص اسپکتورانت است. ضد اسکوربوت و ضد کمخونی است و محرک کبد و کیسه ی صفرا است و تقویت کننده ی دستگاه تنفسی است. هضم کننده و آرامش بخش است و کمبود مواد معدنی بدن را برطرف می کند. در رفع بیماری های دهان و پیوره ی لثه مؤثر است.

آب تربچه گرفتگی کبد را رفع می کند و ضد سنگ صفرا است و آلرژی ها و خارش های پوستی، کهیر، یرقان و سرفه های خشک را برطرف می کند. مصرف آن به افرادی که ریه های آنها حالت بلغمی دارد و در آن مایع اضافی جمع شده است، توصیه می شود زیرا ضد موکوس می باشد.

آب ترب سیاه بهتر است ولی به شرط اینکه ناراحتی غیر عضوی معده در فرد وجود نداشته باشد مثلا معده اش سرسوزه نداشته باشد. آب ترب سیاه برای درمان سرفه های رطوبی که گاه توأم با خلط اضافی است مفید می باشد. آب سیب بعد از غذا نیز برای این منظور مفید است و تربچه را باید به همراه غذا خورد. ادرار را زیاد می کند. موجب دفع سنگ مثانه می شود. (مانند عرق طبیعی خارشتری)

آب تربچه جهت رفع سنگ کلیه بسیار مفید است و موجب پیشگیری سنگ می شود و بهتر است تربچه را با غذا و سیاه دانه را بعد از غذا مصرف کرد.

آب تربچه اگر به طور عادی مصرف شود خاصیت پاک کنندگی و نرم سازی بدن (مخصوصا در مخاط های بینی، سلول ها، مجاری معده کیسه ی صفرا، کبد، روده ها و ریه ها) را دارد و برای معالجه ی رماتیسم مؤثر است.

آب تربچه را باید با سایر میوه ها یا آب میوه های طبیعی یا سبزیجات مصرف کرد. تربچه را نباید به تنهایی مصرف کرد چون تربچه و آب آن طعم تندی دارد. بهتر است تربچه را با برگهای سبز آن آب بگیرند.

ترب مانند اناب با عسل برای دفع سنگ صفرا و کلیه مفید است. این مانند انگور می ماند.

ترب برای درمان نقرس و رماتیسم مفید است. انگور ضد نقرس است و هکذا انجیر در صبح ناشتا و مصرف سبزی کاسنی. مجامعت با شکم پر موجب چند نوع بیماری می شود که یکی از آنها نقرس است.

برگ ترب اگر با غذا مصرف شود هم به هضم غذا مصرف می کند و هم مدر است و شیر مادر را افزایش می دهد. آب برگ ترب برای نور چشم و تقویت آن مفید است و مانند هویچ زرد می باشد که حاوی ویتامین آ دارد.

ترب برای درمان یرقان و زردی و هپاتیت نوع یک مفید است. سبزی جعفری، شاه تره و کاسنی نیز برای این منظور مفید است و کبد چرب را درمان می کنند.

برای سنگ صفرا و سرفه های تشنج آور مفید است به این گونه که یک دانه ترب را یک قاشق چایخوری از بالای آن می کنند و در پائین آن یک سوراخ ریز ایجاد می کنند و شکر طبیعی (که از نیشکر است) در آن چاله می ریزند بعد روی آن چند قطره آب می ریزند و در کناری می گذارند. قطره قطره از ته تربچه آب خارج می شود و آن آب را باید مصرف کنند و روزی چند بار آن را مصرف کنند.

اگر کسی رنگ چهره اش گرفته است از تربچه مخصوصا برگ آن مصرف کند زیرا کلیه ها را فعال کرده و نمک سمی بدن را دفع می کند. تخم گلرنگ رنگ چهره را شاداب و اسپرم را زیاد می کند. گل گلرنگ درد قاعدگی را برطرف می کند.

جوشانده ی ترب رأی اسهال خونی مؤثر است و مانند مربای تمشک، پودر سماق و میوه ی شاه بلوط است.

برای مداوای زخم های بدن از ترب که رنده یا چلانده شده است و آب آن گرفته شده است می توان استفاده کرد و آن را باید با عسل طبیعی گون مخلوط کرده روی زخم ها بگذارند. اگر زخم ها کهنه و مزمن باشد آن را با جوشانده ی برگ بلوط شستشو دهند. اگر زخم خا عفونی و قانقاریا است و چاله شده است از پودر زردچوبه ی خالص استفاده کنند. اگر کسی اگزمای شدید و عفونت پوستی دارد باید برای ضد عفونی آن از محلول شیمیایی آب لیدور استفاده کرد و بیست دقیقه آن را روی پوست بگذارند. بعد فرد مزبور نباید از صابون و شامپو استفاده کند بلکه باید از صابون گلیسیرین استفاده کنند و از روغن وازلین بهره بگیرد. محلول سرکه ی طبیعی سیب پوست را ضد عفونی کنند و بعد پوست در مجاورت هوا خشک شود و بعد با روغن قُسط شیرین صبح و شب آن را ماساژ دهند. فرد مزبور نباید به آب و آب جوش دست بزند و از دستکش نخی در طول روز استفاده کنند. برای شستن ظرف بعد از اینکه دستکش نخی در دست کرد از دستکش یک بار مصرف جراحی که بدون پودر شیمیایی است ا استفاده کند و روی آن دستکش مشمایی بپوشد (مانند دستکش بنایی) همچنین در جیره ی غذایی او عسل گون وجود داشته باشد تا سلول های پوستش ترمیم شود. قُسط شیرین مخلوط با روغن زیتون را هم بخورد و هم پوستش را با آن ماساژ دهد.

 


[1] الاصول من الکافی، شیخ کلینی، ج6، ص371، ط دار الکتب الاسلامیة.
[2] الاصول من الکافی، شیخ کلینی، ج6، ص371، ط دار الکتب الاسلامیة.