درس طب استاد ضیائی

94/02/16

بسم الله الرحمن الرحیم

موضوع: عنب (انگور)
عن النبی (ص): خَيْرُ طَعَامِكُمُ الْخُبْزُ وَ خَيْرُ فَاكِهَتِكُمُ الْعِنَبُ[1]
یعنی بهترین غذا برای شما نان سالم است (نانی که پی پی ام آن بسیار پائین باشد و سرطان زا نباشد. چنین نانی باید طاهر و حلال باشد) و بهترین میوه برای شما انگور (سالم و بهداشتی و بدور از سموم بهداشتی و آفات گیاهی) می باشد.

عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِيِّ بْنِ الْحَكَمِ عَنِ الرَّبِيعِ الْمُسْلِيِّ عَنْ مَعْرُوفِ بْنِ خَرَّبُوذَ عَمَّنْ رَأَى أَمِيرَ الْمُؤْمِنِينَ ع يَأْكُلُ الْخُبْزَ بِالْعِنَبِ[2]

عن النبی (ص): رَبِيعُ أُمَّتِي الْعِنَبُ وَ الْبِطِّيخُ[3]
بهار میوه های امت من مصرف صحیح و به جای انگور سالم و خربزه ی شیرین و طبیعی است.

صَحِيفَةُ الرِّضَا، ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص: كُلُوا الْعِنَبَ حَبَّةً حَبَّةً فَإِنَّهُ أَهْنَأُ وَ أَمْرَأُ[4]
یعنی انگور را دانه دانه بخورید (مخصوصا در مورد کودکان تا دو سال و افراد شصتو پنج سال به بالا) و باید آن را خوب جوید.
البته بعضی یک سری حساسیت خاص دارند که نباید پوست انگور را بخورند بلکه باید از آب آن استفاده کنند.

عَنْ أَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ ع أَنَّهُ قَالَ الْعِنَبُ إِدَامٌ وَ فَاكِهَةٌ وَ طَعَامٌ وَ حَلْوَاءٌ[5]
یعنی انگور چهار خصوصیت دارد هم خورش طبیعی است و هم میوه است و هم یک خوراک طبیعی است (یک واحد غذایی و یا یک ریز مغذی و غذای کمکی) و هم حلواء است و نیاز بدن به قند طبیعی مانند کلوگز و فروکتوز را تأمین می کند و قند ساکاروز آن پائین می باشد.
مشکل کمبود فقر آهن و افت شدید قند خون را درمان می کند در نتیجه سردردهای شدید ناشی از این دو مورد را برطرف می کند به این گونه که هر شش ساعت یا هشت ساعت یک خوشه انگور بخورند. در فصلی که انگور نیست می توان از شیره ی آن استفاده کرده به این گونه که هر چهار ساعت یک قاشق غذاخوری از آن بخورند.     


عن الصادق علیه السلام: العنب یشد العصب و و یهذب النصب و یطیب النفس[6]
البته این روایت در کتب مشهور نیست و در روایتی این مطلب در مورد کشمش انگور قرمز آمده است:
وَ رُوِيَ شَيْئَانِ يُؤْكَلَانِ بِالْيَدَيْنِ جَمِيعاً الْعِنَبُ وَ الرُّمَّانُ وَ الِاصْطِبَاحُ بِإِحْدَى وَ عِشْرِينَ (خوردن بیست و یک عدد از آن در صبح ناشتا) زَبِيبَةً حَمْرَاءَ يَدْفَعُ الْأَمْرَاضُ وَ هُوَ يَشُدُّ الْعَصَبَ وَ يَذْهَبُ بِالنَّصَبِ وَ يُطَيِّبُ النَّفْسَ[7]

عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ بَكْرِ بْنِ صَالِحٍ رَفَعَهُ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع أَنَّهُ قَالَ شَكَا نَبِيٌّ مِنَ الْأَنْبِيَاءِ إِلَى اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ الْغَمَّ فَأَمَرَهُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ بِأَكْلِ الْعِنَبِ[8]
البته به قرینه ی بقیه ی روایات که در مورد حضرت نوح آمده است، مراد انگور سیاه است.  

الْمَحَاسِنُ، عَنْ أَبِيهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ سُلَيْمَانَ الْكُوفِيِّ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ يَحْيَى الطَّحَّانِ عَمَّنْ حَدَّثَهُ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ خَمْسٌ مِنْ فَاكِهَةِ الْجَنَّةِ فِي الدُّنْيَا الرُّمَّانُ الْمَلَاسِيُّ (انار شیرین دانه یاقوتی یا دانه سیاه) وَ التُّفَّاحُ الْأَصْفَهَانِيُّ وَ السَّفَرْجَلُ (میوه ی به) وَ الْعِنَبُ وَ الرُّطَبُ الْمُشَانُ[9]

الْخِصَالُ، عَنْ أَبِيهِ عَنْ سَعْدِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ الْبَرْقِيِّ عَنِ النَّهِيكِيِّ عَنْ مَنْصُورِ بْنِ يُونُسَ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا الْحَسَنِ مُوسَى ع يَقُولُ ثَلَاثَةٌ لَا تَضُرُّ الْعِنَبُ الرَّازِقِيُّ وَ قَصَبُ السُّكَّرِ (شاخه ی نیشکر) وَ التُّفَّاحُ اللُّبْنَانِيُّ[10]

برای تحقیق بیشتر در مورد انگور می توان به کتاب میوه درمانی تألیف مرحوم دکتر محمد صادق رجحان ص 125 مراجعه شود. همچنین کتاب دائرة المعارف میوه درمانی تألیف فاطمه اکبری، ص 24 مراجعه شود.

مصرف انگور طبیعی موجب می شود که اخلاط بدن متعادل شود و خلط غالب مانند خلط دموی، صفراوی و مانند آن در بدن وجود نداشته باشد. خون را تصفیه می کند و کلیه ها را فعال کرده (زیرا ادرار را زیاد می کند) و موجب می شود اوره ی خون (نمک سمی بدن) کم شود.
انگور سینه و ریه را صاف و تمییز می کند و خلط اضافی و چسبنده را کم می کند. البته اگر کسی سرما خورده است باید از آن اجتناب کند و به جای آن سیب و یا آب سیب تازه و شیرین را مصرف کند.
یبوست، افتادگی راست روده و بواسیر بادی و همروئید را درمان می کند. برای این کار باید هر هشت ساعت یا هر شش ساعت باید یک خوشه انگور را خوب جویده و میل کرد.
کسانی که ورم معده یا روده دارند می توانند از میوه ی زالزالک استفاده کنند و یا از داروی گیاهی افسنتین استفاده نمایند. میوه ی انگور نیز برای این بیماری مفید است. برای پیشگیری و درمان سل ریوی و سیاه سرفه مفید است. هچنین انگور به مقدار کم برای اسهال خونی مفید می باشد (میوه ی تمشک و شاه بلوط نیز برای این بیماری مفید است.
برای بیماری نقرس (رسوب اسید اوریک خون به صورت کریستال در مفاصل) می توانند از انگور استفاده کنند. (کسانی که بیماری فشار خون بالا و نوسانی دارند نیز ممکن است به نقرس مبتلا شوند.)
انگور ضد التهاب و آرتروز می باشد.
کسانی که معده ی ضعیف و یا حساسیت فصلی دارند باید انگور را کم و بدون پوست بخورند.
انگور برای درمان لاغری مفید است. (هر هشت ساعت یک خوشه). انگور پوست بدن را شفاف کرده آن را از کدری در می آورد.
آغشته کردن پنبه با آب انگور و ماساژ پوست برای شفافیت پوست کاربرد دارد. جوشانده ی آویشن و خوردن انار و رب آن نیز برای این منظور مفید است.
زیاده روی در مصرف انگور و آب آن موجب ابتلا به سنگ کلیه و یک سری سنگ های دیگری می شود.
هسته ی انگور و روغن آن ترشح هرومون مردانه و مقداد اسپرم را کم می کند. بنا بر این در جوانان پسر و کسانی که ازدواج کرده اند و در صدد بچه دار شدن هستند هرگز توصیه نمی شود.
پوست انگور سرد و خشک است و خواص دارویی مختلفی دارد و برای ترمیم زخمها و جلوگیری از نشری خون پودر سوخته ی پوست انگور مفید است. (همچنین است پودر مومیا که نام دیگر آن عرق الجبال است.)
یکی از خواص غوره ی طبیعی و آب آن که نجوشیده و بی نمک باشد و در آفتاب قرار داده نشده باشد این است که ضد آپاندیس می باشد و موجب درمان و پیشگیری از آپاندیسیت غیر عفونی می شود. همچنین برای ورم مخاط دهان یا نرمی لثه های یا درمان چاقی مفرط مفید است. کمبود ویتامین سی را درمان می کند و برای این منظور باید یک قاشق غذاخوری آب غوره در طول روز مصرف کرد.
آب غوره برای درمان دردهای سیاتیک قوس کمر و رماتیسم های حاد مفصلی مفید است زیرا آب غوره دارای تارتارات پتاسیم است. مقوی اعصاب و قلب است و ضد دردهای استخوانی مغز قلم است.
کسانی که حرارت اضافی دارند که ناشی از غلظت صفراوی یا لجن صفرا است می توانند از آب غوره استفاده کنند. انار و انگور و آلو بخارا نیز برای این موضوع مفید است.
کبد ضعیف را نیز درمان می کند. سیروز و فیبروز کبدی و حالت هایی که ممکن است به سرطان کبدی بینجامد را نیز درمان می کند. برای این کار می توان از دمکرده یا عرق گل خارمریم نیز استفاده کرد.
برای ورم گلو می توان با آب غوره قرقره کرد.
در انگور قرمز یا کشمش آن، نوعی ماده ی شیمیایی وجود دارد که قلب را از پیر شدن محافظت می کند.
برگ انگور (برگ مو) برای پیشگیری و کمک به خونریزی های داخلی و خارجی مفید است. به این منظور دلمه ی برگ انگور را با رب انار شیرین درست کنند.
یکی از بهترین دارو برای درمان سقط جنین های مکرر، برگ انگور است.
اگر سقط جنین به سبب فقر روی است و یا به سبب کمبود ویتامین کا و یا به سبب سرفه های مکرر است باید از لعاب به دانه و یا جوشانده ی آب نخود استفاده کرد.
برگ انگور خاصیت ضد استفراغ دارد. اختلالات گردش خون در زنان یائسه و یا کسانی که تازه به زمان بلوغ و عادت ماهانه رسیده اند مفید است. برای درمان قرمزی پوست و التهاب آن و حالت شبه کهیری خوردن دمکرده ی برگ انگور مفید است.
گرد برگ های خشک شده ی انگور اگر در بینی ریخته شود رفع خونریزی می کند. همچنین است پودر برگ های تازه ی درخت انگور. (البته می توان انگشت انگشت شصت را زیر غضروب بینی برد و یک دقیقه تا سه دقیقه نگه داشت.) اگر افاقه نکرد باید نزد متخصص رود تا مشخص شود ویتامین بی 1 و یا ویتامین کا در بدنش کم است یا مشکل دیگری دارد.
دمکرده ی برگ مو برای رفع واریس خوب است. البته می توان یک تا هفت زالو را نیز روی رگ های وریدی پشت پا یا استخوان مفصل مچ پا گذاشت. آب لیمو ترش تازه را نیز می توان با پنبه آغشته کرد و روی رگ های وریدی کشید.
برای درمان برونشیت حاد و مزمن (تورم حبابچه های ریه) می توان از گلبرگ های گل آفتاب گردان، گل ختمی خبازی (پنیرک)، برگ درخت انگور استفاده کرد. برای زکام و عفونت های روده نیز مفید است که بدین منظور پنج گرم برگ مو را در یک لیوان آب جوش دم می کنیم و در بیست و چهار ساعت دو الی سه فنجان استفاده می کنیم. این دمکرده، اشتها آور، مقوی، ضد اسهال بوده، ضد کسلی و خماری می باشد.
دوغ شیرین، لیمو شیرین، هندوانه، خربزه، انگور و برگ انگور مدر می باشد.
برگ انگور، ضد استفراغ، ضد رخم معده، ضد اسهال خونی و ضد خونریزی معده می باشد. حتی پیچک های انگور که انگور را نگه می دارد اگر کوبیده شود شیره ای از آن استخراج می شود که ضد خونریزی های داخلی است و خونریزی های رحمی، بواسیر و اخلاط خونی را مداوا می کند. این خاصیت در اشک درخت انگور نیز وجود دارد و ضد زگیل نیز می باشد و عوارض جانبی هم ندارد. البته شیرابه ی درخت انجیر نیز ضد زگیل است ولی به پوست بدن آسیب می رساند. سرکه ی طبیعی سیب نیز زگیل و تبخال را کم می کند. با این حال به پای اشک مو نمی رسد.
برای لاغری زیاد می توان از انار شیرین و رب آن، انگور شیرین و شیره ی انگور استفاده کنند.




[1] مستدرک الوسائل، میرزا حسین نوری، ج16، ص393.
[2] الاصول من الکافی، شیخ کلینی، ج6، ص350، ط دار الکتب الاسلامیة.
[3] مستدرک الوسائل، میرزا حسین نوری، ج16، ص393.
[4] مستدرک الوسائل، میرزا حسین نوری، ج16، ص312.
[5] مستدرک الوسائل، میرزا حسین نوری، ج16، ص392.
[6] طب الصادق علیه السلام، تألیف محمد خلیلی، ص 70.
[7] بحار الانوار، علامه مجلسی، ج62، ص283، ط بیروت.
[8] الاصول من الکافی، شیخ کلینی، ج6، ص351، ط دار الکتب الاسلامیة.
[9] بحار الانوار، علامه مجلسی، ج66، ص122، ط بیروت.
[10] بحار الانوار، علامه مجلسی، ج66، ص188، ط بیروت.