درس طب استاد ضیائی

93/11/21

بسم الله الرحمن الرحیم

موضوع: العروق (رگ ها)
عروق جمع مکسر (عِرق) است و جمع محلی به الف و لام، مفید عام شمولی است و همه ی رگ ها را شامل می شود.
رگ های بدن بر سه نوع است:
1.گاه سخن از رگ های ژنتیکی است که اکثر روایاتی که در کتب شیعه آمده است مربوط به همین رگ ها می شود. یعنی مراد ژنتیک است که حاوی صفات مختلف می باشند که از نسلی به نسل دیگری منتقل می شوند.
2.گاه مراد از آنها الیاف بافت عضله و ماهیچه است. استعمال عرق در این مورد در روایات بسیار کم است.
3.گاه مراد از آنها رگ های خونی است که استعمال اینها از قسم قبل بیشتر و از قسم اول کمتر می باشد. این رگ ها گاه شریانی (سرخرگی) یا وریدی (سیاهرگی) یا رگ های لنفاوی است که در سوخت و ساز بدن به کار می رود یعنی سموم حاصله از سوخت و ساز از این رگ ها به بیرون منتقل می شود.
رسوب در رگ های لنفاوی گاه شبیه تومورهای چربی و غده های خوش خیم بروز می کند و محل ورم می کند. (البته کیست و آبسه ارتباطی به این رگ ها ندارد.) زیر بغل یا اطراف گردن و یا کشاله ی ران، مسیرهای رگ های لنفاوی اند.
سیاهرگها و سرخرگها در همه جای بدن وجود دارند. خون تمیز با سرخرگ رفته و سیاه و غلیظ که حاوی سموم بدن و دی اکسید و امثال آن است در سیاهرگ بر می گردد. شش ها در بازدم دی اکسید کربن آن را از بین می برد و اوره و کراتین و سایر سموم و اضافات آن را کلیه ها می گیرند.

قَالَ الصَّادِقُ ع شُرْبُ الْمَاءِ مِنْ قِيَامٍ بِالنَّهَارِ أَدَرُّ لِلْعَرَقِ وَ أَقْوَى لِلْبَدَنِ[1]
یعنی در روز اگر آب ایستاده آشامیده شود برای همه ی رگ های بدن بهتر است و مسیر جریان رفتی و برگشتی را راحت می کند.

اگر آب به نقطه ی جوش رسیده باشد و پنج دقیقه بجوشد و وقتی ولرم شده است مصرف شود این آب ضد تصلب شرائین است یعنی ضد سفتی رگ ها می باشد. همچنین از رسوب در رگ ها جلوگیری می کند. وقتی رسوب در رگ زیاد شود، قطر داخلی رگ کم می شود و هم حالت نرمی رگ از بین می رود و هم فشار خون بالا می رود.
گاه رگ مانند ورید تحتانی کبد از رگ های مهم است و همچنین شریان اصلی خون رسان در دو نیمکره ی مخ که زیر استخوان جمجمه است اگر این رگ به شکل ژنتیکی یا غیر ژنتیکی باز نباشد و در نتیجه خون رسانی به مغز کم شود، هم افت حافظه و هشیاری را موجب می شود و هم ایجاد خستگی و کوفتگی بدن می کند. در پزشکی جدید در صورت گرفتگی این رگ فقط جراحی می کنند ولی در طب سنتی اگر فشار خون بیمار بالای 16 نباشد و آلرژی خاصی نسبت به این این قرص که می گوییم نداشته باشد صبح ها قبل از شروع کار یک عدد قرص گیاهی جینسوگل بخورد. این قرص بیست درصد گردش خون در مغز را افزایش می دهد.

آب آشامیدنی جوشیده و ولرم لا اقل پانزده فایده برای بدن دارد که از جمله آنها:
·پیشگیری و درمان غلظت خون است.
·سرعت بخشیدن به جریان خون
·تسریع در دفع سموم از رگ های لنفاوی و کمک به عدم رسوب در رگ ها
·فعال سازی کلیه ها در دفع اوره و کراتین خون و پیشگیری و کمک به درمان ادرار چرب (دفع پروتئین)
به همراه ناهار و شام می توان از کاهو بدون سس یا یک عدد لیمو شیرین و یا یک قاچ خربزه ی رسیده ی شیرین بعد از غذا مصرف شود که مدر هستند. خربزه از همه چیز مدرتر است و روده و معده را شستشو می دهد و جلا دهنده ی دندان ها بوده و کمک کننده ی هضم غذا می باشد. حتی در درمان تورم پروستات در مردان بسیار مفید است که به این منظور باید خربزه را با پوست خورد. (که اگر جراحی شود گاه یکی از دو اسفنکترها از بین می رود و ادرار از مثانه در اول پیشاب راه می ماند و فرد مبتلا به تسلسل ادرار می شود.)
·آب آشامیدنی سالم مانع از لخته شدن خون در بدن می شود.
·ضد یبوست حاد و مزمن است و کمک به درمان بواسیر می کند.
گرفتگی رگ ها گاه پشت ساق پا است که در صورت گرفتگی موجب واریس پا می شود. گاه رگ در کره ی چشم است. مثلا کسانی که دچار دیابت بالا هستند در آنها احتمال خونریزی پشت کره ی چشم وجود دارد و در صورت خونریزی اگر لخته ها با لیزر برداشته نشود فرد، بینایی خود را از دست می دهد. گرفتگی رگ ممکن است به انواع سکته های مغزی و عروقی منجر شود. انواع زخم ها از گردش ضعیف خون در رگ ها بروز می کند و زخم های قانقاریا از این قبیل است.
گردش ضعیف خون به کمکاری کلیه ها نیز منجر می شود. رگ های خونرسان به عضله ی قلب (عروق کرونل قلب) غالبا بر اثر یکی از سه چیز مسدود می شود: رسوب سدیم، رسوب کافئین و رسوب تری گلیسیرید خون.
در شب بهتر است آب نشسته نوشیده شود و در روز ایستاده. در روایات شیعه در مورد آب آوردگی شکم که مایع شبه سلوزی که بین دیافراگم و پرده ی سفاق جمع می شود و شکم فرد جلو می آید یا برای بیماری آسیت در روایات شیعه عللی ذکر شده است که از جمله ایستاده شلوار پوشیدن است و یا خون خوردن (اعم از خون دندان، خون بینی و خون ناشی از زخم دهان و حلق که علاوه بر حرام بودن ایجاد غده های عفونی در دستگاه گوارش می کند. که گاه بر اثر خوردن جگر ایجاد می شود که فرد نباید لخته های خون موجود در جگر را بخورد. البته برای خون دماغ باید زیر استخوان دو طرف بینی را محکم گرفت.) البته خون خوردن موجب قساوت قلب نیز می شود.
در روایتی از امام صادق علیه السلام علت اینکه یهودی ها مبتلا به بیماری عفونی جذام یا خوره نمی شوند بیان شده است:
عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِيٍّ عَنْ أَبِي عُثْمَانَ رَفَعَهُ إِلَى أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ رَفَعَ عَنِ الْيَهُودِ الْجُذَامَ بِأَكْلِهِمُ السِّلْقَ وَ قَلْعِهِمُ الْعُرُوقَ[2]
زیرا یهود برگ های چغندر را مصرف می کنند (نه غده ی چغندر را) و اینکه عروق خونی را در غذاهایشان مصرف نمی کنند.
ابن نفیس مسلمان در قرن ششم تشریح گردش خون را به درستگی تشریح نموده و هکذا خاصیت مویینگی بین رگ های شریانی سرخرگی و سیاهرگی را بیان کرده و گفته که رگ های شریانی خونرسان به قلب دوجداره و ضخیم تر از وریدهای عضله ی قلب است. این را غربی ها به نام خودشان ثبت کرده اند و حال آنکه اصل آن از مسلمانان است.
کتاب التصریف لمن عجز عن التحقیق نوشته ی ابو القاسم زهراوی آندلسی تعدادی از ابزار پزشکی و عمل واریس و کابرد پنبه و الکل برای ضدعفونی را مطرح کرده و مسأله ی زه که از روده ی گوسفند گرفته می شود و بهترین نخ جراحی است در کلام او آمده است. این نخ بهترین نخ می باشد زیرا به بافت بدن جذب می شود و لازم نیست که آن را بکشند و اثر نخ جراحی نیز در بدن باقی نمی ماند. دکتر مهدی محقق کتاب مزبور را به فارسی ترجمه کرده است.



[1] من لا یحضره الفقیه، شیخ صدوق، ج2، ص353.
[2] الاصول من الکافی، شیخ کلینی، ج1، ص369، ط دار الکتب الاسلامیة.