درس طب استاد ضیائی

93/09/02

بسم الله الرحمن الرحیم

موضوع: روزه ی شرعی
زیاد نوشیدن آب ضرر دارد و در ماه مبارک رمضان، ضرر آن بیشتر می شود. مخصوصا زیاد آب نوشیدن یا نوشابه های گوناگون در اول افطار و به همراه افطار و بلا فاصله بعد از افطار ضرر بسیاری دارد. آب سبب رقیق شدن اسید معده می شود. نوشیدن چای، قهوه، شکلات، کاکائو، نسکافه، بامیه و زولبیا در افطار هرگز توصیه نمی شود.
در ابتدای افطار خوردن آش، کله پاچه و سایر غذاهای حجیم صحیح نیست و موجب ناراحتی های غیر عضوی برای معده می شود مثلا موجب نفخ، قرقره ی شکم، توده کردن، تخمه کردن و ترشای معده می شود.
بهترین خوراکی بین افطار تا سحر، شیر گرم است. امیر مؤمنان علی علیه السلام بعضی از افطارهای را با شیر گرم شروع می کردند. همچنین است خوردن آب جوش ولرم، خرما، حلوا خرمایی مفید است.
آب میوه ی طبیعی سیب شیرین برای مصرف بین افطار تا سحر بسیار مفید است. اگر کسی ضعف بنیه و کم خونی دارد و هضم او دچار اشکال شده است از آب سیب تازه مخلوط با عسل طبیعی استفاده کند. همچنین بین افطار تا سحر، از سبزیجات و کاهو و میوه ی طبیعی استفاده شود.
اگر کسی اشتهای طبیعی ندارد مکروه است غذا بخورد. اگر بی اشتهایی به سبب بیماری است مانند بی اشتهای التهابی، یا عصبی و یا ناشی از کمبود روی فرد باید خود را درمان کند. البته هنگام افطار و سحر به سبب روزه گرفتن یک نوع اشتهای طبیعی وجود دارد. باید دقت کرد که قبل از سیر شدن باید دست از غذا کشید. کسی که پرخوری عصبی دارد و یا پرخوری ناشی از پرکاری تیروئید دارد باید بیماری خود را مداوا کند. معمولا افراد متعارف که غذا را شمرده شمرده می خورند تا نیم ساعت سیر می شوند.
باید دقت داشت که ریزه خواری مضر است مگر برای بعضی از افراد که اضافه وزن ندارند و دچار کمبود شدید وزن هستند یا مبتلا به سوء تغذیه ی شدید هستند و یا زن حامله که ویار شدید دارد و نمی تواند سه وعده غذای کامل بخورد. زن حامله باید سه وعده غذای کم چرب، کم ادویه و کم نمک بخورد و بعد سه وعده غذای ریز مغذی بخورد. ویار اگر شدید باشد موجب سوء تغذیه ی مادر شده و رشد جنین را در بدن مادر کند می کند. اگر رشد جنین در ماه های دوم و سوم کم باشد، زمینه ی سقط آن فراهم می شود. همچنین است مادران شیرده چنین کسانی از سوپ رقیق یا آب گوشت مخلوط با روغن زیتون و آب غوره میل کنند. یا مثلا صبح از یک لیوان شیر عسل و ظهر یک لیوان شیر خرما و مغرب یک لیوان شیر ساده بخورد. زیره ی سبز (یک قاشق مرباخوری)، سیاه دانه، گلپر (یک سوم قاشق چایخوری) به همراه غذا موجب ازدیاد شیر می شود.
پرخوری و زیاد خوردن موجب افت حافظه نیز می شود و برداشت اطلاعات از حافظه ی موقت را کند می کند. مضافا بر اینکه موجب سنگدلی و قساوت قلب می شود و  انسان مانند چهارپایان می شود که دائما نشخوار می کنند. همچنین موجب یبوست می شود. حال تصور شود که انسان در خانه های آپارتمانی باشد و تحرک او هم کم باشد.
اگر مادر شیرده هم ضعف عمومی دارد، هم شیرش کم شده و هم حافظه اش ضعیف شده باشد برای رفع هر سه مشکل از زنجبیل پرورده شده با عسل استفاده کند (یک قاشق مرباخوری در روز)
اگر وزن بچه کم است و شیر مادر هم آبکی است مادر باید از چهارده عدد مغز بادام شیرین درختی استفاده کند که این کار موجب ازدیاد پروتئین شیر مادر نیز می شود.
مادر اگر هر روز عصرانه یک عدد انار شیرین بخورد برای ازدیاد شیر مفید است. البته اگر مادر، یبوست ندارد دانه های انار را نیز بجود و بخورد و الا نه. البته بهتر است پرده ی نازک روی دانه ها نیز مصرف شود.
برای کودکان بعد از دو سال تا دوران کهنسالی اگر کسی دچار سوء تغذیه باشد می توان از غذاهای فرعی و ریزمغذی ها استفاده کرد. باید از غذاهای پراکنده و ریزه خواری پرهیز شود مگر در افراد خاص مانند زنان حامله که ویار شدید دارند یا مادران شیرده که سوء تغذیه دارند. بنا بر این بین افطار و سحر باید از میوه یا آب و یا شربت (مانند شربت گل بیدمشک و بهار نارنج که اعصاب را آرام می کند) استفاده کرد. کسانی که سوء تغذیه دارند از افطار تا سحر باید ریزه خواری داشته باشند.
اگر کسی بر اساس دستورات اسلامی رفتار کرده و افطاری و سحری بخورد روزی تا پانصد کالری کم می کند که در نتیجه روزه عامل مناسبی برای کسانی که اضافه وزن و یا چاقی مفرط دارند و یا دچار چربی خون، چربی اضافی در اطراف قلب و یا قند خون هستند مفید می باشد.
در ماه رمضان نباید از انواع سس ها و ادویه ها و فست فوت ها و مرغ کنتاکی و افزودنی های شیمیایی و نگهدارنده ها و ژله و روغن جامد با ترانس چربی بالا و ته دیگ و امثال آن استفاده کرد. اینها تعادل دستگاه گوارش را به هم می ریزید و بعد تعادل حرکتی انسان و روان انسان به هم می ریزد. همچنین است خوردن چای پر رنگ که بسیار مضر است (و در میان عرب ها رواج دارد.)
بهترین گوشت، گوشت گوسفند است و بهترین آن دست گوسفند است. در میان ماکیان نیز مرغ و خروس بهترین است و ران آن هم باید بدون پوست باشد. خوردن پنجه ی مرغ موجب ناراحتی های کبدی و مثانه ای می شود. اگر کسی ضعف بنیه دارد یا ماه آخر حاملگی خانمی است و یا فرزند کسی تازه دنیا آمده است خورش بوقلمون و بخار پز راه بوقلمون بسیار مفید است. حال این غذاها را مقایسه کنید با ساندویچ مار در ژاپن که بسیار گران است و با کنسرو بال کوسه که زنده از کوسه جدا می کنند و با مبلغ بالایی می فروشند.
اگر کسی به سراغ غذاهای غربی و شرقی برود این خود عامل اضافه وزن است زیرا کالری آنها بسیار زیاد می باشد. انسان در حالت عادی باید در بیست و چهار ساعت 5 تا 7 گرم نمک مصرف کنند و حال آنکه اکنون انسان ها 10 الی 20 گرم نمک می خورند. باید از شیرینی طبیعی مانند عسل، خرما، انجیر و مانند آن استفاده کرد ولی امروز قند سفید و مانند آن رواج یافته است.
قند و شکر سفید موجب مرگ سفید می شود و در روایت است که مرگ گاه ابیض است و گاه احمر، از همین باب است.
مصرف زیاد نمک موجب می شود لوز المعده تحریک شود و انسولین اضافی ترشح شود در نتیجه فرد اشتهای بیشتری به غذا دارد و به پرخوری و پرنوشی روی می آورد که خود عامل نه بیماری است.
خوردن زیاد شکر و قند و اسانس های شیمایی مانند آب لیموی صنعتی و مانند آن موجب بیماری های بسیاری از جمله تپش قلب، تورم پروستات، ناراحتی دهانه ی رحم و مانند آن می شود.
در ماه رمضان از تمامی گروه های غذایی باید به شکل صحیح استفاده کرد:
1.پروتئین.
2.لبنیات (اول افطار و سحر که برای ازدیاد تراکم استخوانی بدن، ازدیاد کلسیم مفید است. همچنین است خوردن ماست و دوغ قبل از شام و سحری، خوردن پنیر و گردو هنگام افطار، پنیر و خربزه برای ازدیاد وزن مفید است. سوپ، فرنی و سبزی نیز از جمله غذاهای سبک هستند که قبل از غذای اصلی می توانند مصرف شوند.)
3.سبزیجات
4.میوه جات
5.حبوبات و غلات.
اصراف در مصرف مکروه و گاه حرام و از گناهان کبیره است. چون انسان هنگام گرسنگی بیشتر می خورد گاه عوارضی مانند سختی در نفس کشیدن، بی حالی و کسلی می شود. بنا بر این باید غذا را به آرامی خورد، آن را خوب جوید و الا موجب توده و تخمه و سردل و یبوست می شود. باید قبل از سیر شدن طبیعی دست از غذا بکشد یعنی نباید بیش از نیم ساعت برای غذا وقت بگذارد.
همان گونه که روزه گرفتن وظیفه ی شرعی ماست، خوب تغذیه کردن هم یک نوع وظیفه است.
مریضی که روزه برای او ضرر دارد و روزه موجب مریضی بیشتر و یا ماندگاری مریضی در او می شود نباید روزه بگیرد و الا هم روزه برای او حرام است و هم باطل می باشد.
مسافر شرعی هم اگر قصد ده روز اقامت در جایی ندارد، روزه برای او هم حرام است و هم باطل.