درس خارج اصول استاد عباسعلی زارعی‌سبزواری

موضوع: طرق ایصالی الفاظ، افعال و تقاریر صادره از شارع/اخبار /نکته چهارم: حجّیّت و اعتبار خبر

ادامه بررسی دلالت أخبار بر حجّیّت خبر واحد

بیان شد اخباری که برای اثبات حجّیّت خبر واحد عادل مورد استناد قرار گرفته اند، چند طائفه می باشند که باید هر کدام به صورت جداگانه مطرح گردیده و مورد بررسی قرار گیرند. طائفه اوّل و دوّم از این اخبار مطرح گردیده و تقریب استدلال به آنها برای اثبات حجّیّت خبر واحد عادل بیان شده و مورد نقد و بررسی قرار گرفت. در ادامه به بیان طائفه سوّم از این اخبار خواهیم پرداخت.

طائفّه سوّم: أخبار ترغیب

طائفه سوّم از روایاتی که برای اثبات حجّیّت خبر واحد عادل مورد استناد قرار گرفته اند، روایاتی است که مشتمل بر تشویق اصحاب به نقل، کتابت و حفظ احادیث می باشد.

ابتدا لازم است به برخی از این روایات اشاره شود و سپس تقریب استدلال به این روایات و اشکال بر آن ذکر گردد.

روایت اوّل، روایت امیر المؤمنین (ع) است که به نقل از پیامبر اکرم (ص) می فرمایند[1] : «قال: اللهمّ ارحم خلفائی، فقیل له: من خلفاؤک؟ قال رسول الله (ص): الذین یأتون من بعدی و یروون عنّی احادیثی و سنّتی، فیعلّمونها الناس من بعدی».

روایت دوّم، روایت محمّد بن مروان عجلی است که به نقل از علی بن حنظله می گوید[2] : «قال: سمعت ابا عبد الله (ع) یقول: اعرفوا منازل الناس علی قدر روایتهم عنّا».

روایت سوّم، روایت عمرو بن عبد العزیز از جمیل است که امام صادق (ع) در انتهای این روایت می فرمایند[3] : «یا جمیل إروِ هذا الحدیث لإخوانک، فإنّه ترغیبٌ فی البرّ».

روایت چهارم، روایت ابو بصیر است که می گوید[4] : «سمعت ابا عبد الله (ع) یقول: أکتبوا، فإنّکم لا تحفظون حتّی تکتبوا».

روایت پنجم، روایت عبید بن زرارة است که می گوید[5] : «قال ابو عبد الله (ع): احتفظوا بکتبکم، فإنّکم سوف تحتاجون الیها».

روایت ششم، روایت مفضّل بن عمر است که می گوید[6] : «قال لی ابو عبد الله (ع): أکتب و بِثَّ علمک فی اخوانک، فإن متَّ فأورث کتبک بنیک، فإنّه یأتی علی الناس زمان هرجٍ لا یأنسون فیه الّا بکتبهم».

روایت هفتم، روایت احمد بن عمر حلّال است که می گوید[7] : «قلت لأبی الحسن الرضا (ع): الرجل من اصحابنا یعطینی الکتاب و لا یقول اروه عنّی، یجوز لی ان ارویه عنه؟ فقال: اذا علمت انّ الکتاب له، فارو عنه».

روایت هشتم، روایت ابو بصیر است که می گوید[8] : «قلت لأبی عبد الله (ع): قول الله جلّ ثنائه: «الذین یستمعون القول فیتّبعون احسنه»؟ قال: هو الرجل یسمع الحدیث، فیحدّث به کما سمعه، لا یزید فیه و لا ینقص منه».

مرحوم صاحب قوانین[9] ، استدلال به این طائفه سوّم از اخبار را مطرح نموده و شیخ انصاری نیز در خصوص این اخبار می فرمایند[10] : «الأخبار الکثیرة التی یظهر من مجموعها جواز العمل بخبر الواحد».

تقریب استدلال به این طائفه از اخبار آنگونه که در کلام صاحب فصول[11] و صاحب قوانین[12] «رحمة الله علیهما» وجود دارد آن است که اگر نقل اخبار برای مردم حجّت نبود، ترغیب به نقل، کتابت و حفظ احادیث در این طائفه از روایات معنا پیدا نمی کرد.