درس خارج فقه استاد عباسعلی زارعی سبزواری

موضوع: حج/استطاعت /ادامه فرع اول از مساله 50

    1. آیاتی که دلالت دارند بر پیامبری حضرت محمد و نزول قرآن از جانب خداوند متعال برای تمام مردم، و نور، موعظه و برهان بودن شریعت مقدسه اسلام برای تمام انسان‌ها تا روز قیامت. مثل: ﴿وَ أَرْسَلْنَاكَ لِلنَّاسِ رَسُولاً﴾[1] ، ﴿وَ مَا أَرْسَلْنَاكَ إِلاَّ كَافَّةً لِلنَّاسِ بَشِيراً وَ نَذِيراً﴾[2] ، ﴿قُلْ يَا أَيُّهَا النَّاسُ إِنِّي رَسُولُ اللَّهِ إِلَيْكُمْ جَمِيعاً﴾[3] ، ﴿رُسُلاً مُبَشِّرِينَ وَ مُنْذِرِينَ لِئَلاَّ يَكُونَ لِلنَّاسِ عَلَى اللَّهِ حُجَّةٌ بَعْدَ الرُّسُلِ﴾[4] ، ﴿يَا أَيُّهَا النَّاسُ قَدْ جَاءَتْكُمْ مَوْعِظَةٌ مِنْ رَبِّكُمْ﴾[5] ، ﴿كِتَابٌ أَنْزَلْنَاهُ إِلَيْكَ لِتُخْرِجَ النَّاسَ مِنَ الظُّلُمَاتِ إِلَى النُّورِ بِإِذْنِ رَبِّهِمْ﴾[6] .

مقتضای اینکه پیامبر اسلام، رسول و قرآن کریم، بلاغ، نور و برهان برای تمام مردم باشد این است که هر آنچه را پیامبر از تکالیف در قرآن و سنت آورده تکالیفی بلاغی، برهانی و موعظه‌ای برای تمام مردم است. لذا این آیات ثابت می‌کند که در تکلیف به فروع هیچ تفاوتی بین مسلمان و غیرمسلمان وجود ندارد کما اینکه در تکلیف به اصل اسلام و ایمان آوردن تفاوتی بین اشخاص وجود ندارد لذا دلالت آنها تام است.

    1. آیاتی که دلالت دارند بر مذمت و عذاب کفار و وعید به عذاب آنها در قیامت بر اثر ترک واجبات الهی. مثل:﴿قَالُوا لَمْ نَكُ مِنَ الْمُصَلِّينَ﴾[7] ﴿وَ لَمْ نَكُ نُطْعِمُ الْمِسْكِينَ﴾[8] ﴿وَ كُنَّا نَخُوضُ مَعَ الْخَائِضِينَ﴾[9] ﴿وَ كُنَّا نُكَذِّبُ بِيَوْمِ الدِّينِ﴾[10] ، ﴿الَّذِينَ لاَ يُؤْتُونَ الزَّكَاةَ وَ هُمْ بِالْآخِرَةِ هُمْ كَافِرُونَ﴾[11] .

استدلال بر این آیات برای اثبات این قاعده واضح است چون اگر کفار مکلف به فروعی مثل نماز و زکات نبودند وجهی برای عذاب کردن و وعید به عذاب آنها وجود نداشت.

ایشان آیه شریفه ﴿لَمْ نَكُ مِنَ الْمُصَلِّينَ﴾ و ﴿وَيْلٌ لِلْمُشْرِكِين﴾[12] را در مقام اینکه آیا دلالت بر تکلیف کفار به زکات دارد؟! ذکر کرده سپس می‌فرماید: این دو آیه شریفه دلالت بر تکلیف کفار به فروع ندارند. چون ممکن است مراد از اینکه می‌فرماید اینها از نمازگزاران و اطعام‌دهندگان به مساکین نبودند اشاره باشد به اینکه اینها اسلام را اختیار نکرده و اساساً روز قیامت را قبول نداشتند و ممکن است مقصود از «لاَ يُؤْتُونَ الزَّكَاةَ» این باشد که اسلام را ترک کرده و کفر به آخرت داشتند و به این لحاظ این اعمال را انجام نمی‌دانند. لذا دلالت بر عقاب این اشخاص به ترک این فروع ندارد.[13] [14] [15]

فرمایش سید محقق خوئی چیزی جز یک احتمال خلاف ظاهر بیش نیست ظاهر این آیات که هر کدام عطف بر دیگری است مشعر به آن است که وعید به عذاب درباره هر یک از اینهاست ﴿قَالُوا لَمْ نَكُ مِنَ الْمُصَلِّينَ وَ لَمْ نَكُ نُطْعِمُ الْمِسْكِينَ وَ كُنَّا نَخُوضُ مَعَ الْخَائِضِينَ وَ كُنَّا نُكَذِّبُ بِيَوْمِ الدِّينِ﴾ و اصل تکذیب روز قیامت به نخواندن نماز و اطعام ندادن مساکین و همنشینی با اهل باطل دلیلی است بر این که هر کدام از اینها مورد مذمت و عذاب می‌باشد.