درس خارج اصول استاد سید محمد واعظ‌موسوی

موضوع: النواهي/اجتماع الأمر و النهي /منشاهای توهم لفظی بودن مساله اجتماع امر و نهی

منشأ دیگری که ممکن است برای توهم لفظی بودن مسأله اجتماع امر و نهی وجود داشته باشد وجود قول به تفصیل است که از سوی مقدس اردبیلی ره[1] مطرح شده که آیا اجتماع امر و نهی را از نظر عقلی، جائز و به حکم عرف، محال شمرده است و به میان آمدن پای عرف که با ظواهر و مدالیل الفاظ سر و کار دارد نزاع را مختص به ایجاب و تحریم مستفاد از امر و نهی می‌کند؟

در پاسخ می‌گوئیم: اصلا مقدس اردبیلی ره کاری به الفاظ و ظهورات و مدالیل آنها ندارد بلکه مبنای چنین تفصیلی این است که نماز در مکان غصبی که درخارج تحقق پیدا کرده و دو عنوان نماز و غصب بر آن منطبق می‌شود بدون در نظر گرفتن لفظ، به دو دید (عقلی و عرفی) قابل ملاحظه است، اگر از زاویه دید دقیق و موشکافانه عقلی به این شئ واحد بنگریم، باید بگوئیم:

دو عمل است و تعدد عنوان موجب تعدد معنون می‌شود و وقتی دو چیز بود مانعی ندارد که یکی واجب و دیگری حرام باشد. ولی اگر از زاویه دید مسامحی عرفی به آن نگاه کنیم، یک عمل است که دارای دو عنوان است ولی فقط یک معنون است و محال است که شئ واحد هم واجب باشد و هم حرام، زیرا اجتماع ضدین لازم می‌آید، پس اصلا صحبت از ظهور و دلالت لفظی نیست.