موضوع: ریح(یکی از طبائع چهارگانه)

مکررا می‌آید که مثلا این گیاه برای باد مفید است ولی زیاد معلوم نیست که مراد از باد چیست؟ آیا باد معده است و یا بادی است که در بدن می‌چرخد و هر مدتی در جائی در بدن به شکل درد و التهاب در بدن ظهور پیدا می‌کند؟

بادی که الان مورد بحث است راجع به بادی است که در بدن می‌چرخد.

أَمَّا الرِّيحُ فَإِنَّهُ مَلِكٌ‌ يُدَارَى‌[1]

و اما باد پس پادشاهی است که باید با آن مدارا کرد

باد چه چیزی است که باید انسان با آن مدارا کند و پادشاه است؟ این سوالی است که شاید جواب کافی داده نشده است. اولین احتمال این است که مراد چیزی است که امروزه به آن «التهاب» می‌گویند. چون باد باید از جنس هوا و باد باشد تا مسئله حرکت تحقق پیدا کند. التهاب در هر جای بدن می‌تواند به وجود بیاید.

وجه شبه بین باد و التهاب این است که حرکت دارد و در هر مکانی از بدن می‌تواند بروز کند. و چون جای التهاب ورم می‌کند گویا اینکه آن مکان را باد کرده اند. سرخ شدن جای ملتهب نیز مانند سرخ شدن صورت در برابر بادهای سرد زمستان است.

بنابراین حرکت التهاب و ورم و سرخی متولد از التهاب، آن را شبیه به باد کرده است. پس شاید نزدیک ترین معنا به باد، التهاب امروزی است.

روایتی داریم که می‌فرماید باد برای انسان ضرر دارد بلکه دشمن انسان است. اما عرض کردیم باد، یکی از طبائع چهارگانه است و طبائع دشمن انسان نیستند بلکه بدن بر آن ها استوار و قائم است و بدون طبائع زنده ماندن ممکن نیست. پس چگونه باد که جزء طبائع است دشمن انسان است؟

در روایت آمده است:

الطَّبَائِعُ‌ أَرْبَعٌ‌ الدَّمُ وَ هُوَ عَبْدٌ وَ رُبَّمَا قَتَلَ الْعَبْدُ سَيِّدَهُ وَ الرِّيحُ وَ هُوَ عَدُوٌّ إِذَا سَدَدْتَ لَهُ بَاباً أَتَاكَ مِنْ آخَرَ وَ الْبَلْغَمُ وَ هُوَ مَلِكٌ يُدَارَى وَ الْمِرَّةُ وَ هِيَ الْأَرْضُ إِذَا رَجَفَتْ رَجَفَتْ بِمَنْ عَلَيْهَا فَقَالَ أَعِدْ عَلَيَّ فَوَ اللَّهِ مَا يُحْسِنُ جَالِينُوسُ أَنْ يَصِفَ هَذَا الْوَصْف‌[2]

یعنی طبایع چهار گونه است، دم که در راستای خدمت به انسان مسخر شده است و چه بسا همین برده سید خود را بکشد و باد که دشمن است هنگامی که دری که از آن وارد شده است را ببندی از در دیگری وارد می‌شود

دم بار کشی می‌کند و اکسیژن و مواد غذایی را جا به جایی می‌کند.

معلوم می‌شود که باد تنوع و راه های گوناگونی دارد. این همان صفت عفونت و التهاب است. ممکن است لوزه یا چشم و یا بینی و یا گوش و یا روده و یا معده و یا ریه ها التهاب پیدا کند. جلوی هر کدام را بگیری ممکن است مکان دیگر ملتهب شود.

این تعبیر ظریفی در بیان التهاب است. این وصف شاید در طب سنتی و طب بوعلی سینا برای التهاب بیان نشده باشد. ولی طب جدید این مسئله را دارد و آن را به عنوان التهاب مطرح می‌کند. این آیا ابتکار خود بشر است یا از روایات استفاده کرده اند که واقعا معلوم نیست.

بودن باد در بدن ضروری است و بدون باد فعالیت و زنده بودن غیر ممکن است. این امر چگونه با دشمن بودن باد سازگار است؟ شاید مراد از دشمن بودن، غلبه کردن باد است. مانند دم که چه بسا می‌تواند به وسیله فشار آوردن و پاره شدن رگ، قاتل انسان شود. بنابراین این دمی که در راستای خدمت انسان است می‌تواند کشنده هم باشد.

یک مقدار از این بحث ها در جلد اول مطرح شده است.

بیشتر روایات باد را به عنوان پادشاه معرفی کرده اند ولی در این روایت از باد به عنوان دشمن یاد شده است.

شبیه همین تعبیر درباره بلغم آمده است و می‌فرماید «خصم جدل» یعنی دشمنی است که اهل کشمکش و مجادله و درگیری است:

وَ أَمَّا الْبَلْغَمُ فَإِنَّهُ خَصْمٌ جَدِلٌ إِنْ‌ سَدَدْتَهُ‌ مِنْ جَانِبٍ انْفَتَحَ مِنْ آخَر[3]

یعنی و اما بلغم همانا منازعه کننده ای مجادله گر است که اگر راه او را از جانبی ببندی از راه دیگر باز می‌گردد.

بنابراین باد می‌تواند بیماری و مشکل ساز باشد در عین اینکه بودن آن برای حیات انسان ضروری است.

افرادی که پزشکی بدن و فیزیولوژی بدن را خوانده اند متوجه می‌شوند که چنین چیزی را می‌توانیم به التهاب تعریف کنیم. چیزی که برای ما مهم است پیشگیری و راه درمان باد است.

قدیمی ها باد را به درد می‌گفته اند گویا باد را مرادف با درد می‌گرفته اند که به نظر می‌رسد چیزی بیشتر از این است که درد به همراه التهاب است و درد متحرک است.

یقینی است که درد متحرک باد است و از قرائن و شواهد استفاده می‌شود که التهاب هم باد نامیده می‌شود.

درمان غلبه باد با سیر

اگر کسی مبتلا به درد متحرک است و همیشه بدن او دچار التهاب است درمان آن سیر است. از روایات استفاده می‌شود که سیر درمان التهاب است. امروزه همه می‌دانند که سیر آنتی بیوتیک قوی است و میکروب را از بین می‌برد:

مَنْ‌ أَرَادَ أَنْ‌ لَا يُصِيبَهُ رِيحٌ فَلْيَأْكُلِ الثُّومَ‌ فِي كُلِّ سَبْعَةِ أَيَّام‌[4]

یعنی کسی که می‌خواهد مبتلا به باد نشود یکبار در هفته سیر بخورد.

استفاده می‌شود که ریح می‌تواند هر جایی از بدن را درگیر کند.

سیر درمان و دارو است و هفته ای یکبار باید مصرف بشود. اگر کسی هفته ای یکبار سیر مصرف نکند در معرض ابتلا به درد متحرک است.

البته این روایت بیشتر در راستای پیشگیری است. بعید نیست که از این روایت درمان هم استفاده بشود.

کسی هر وقت مبتلا به دردی می‌شد یک عدد سیر می‌جوید و می‌خورد که شاید از این روایت استفاده کرده باشد. التهاب اگر ظاهری باشد می‌توان روی آن سیر بمالند و اگر التهاب درونی باشد سیر مصرف شود. به جای استفاه از آنتی بیوتیک های سمی و داروهای شیمیایی سیر مصرف شود.

سیر هم غذا است و هم داروی خوبی برای التهاب ها است.

مقدار مصرف سیر برای جلوگیری و درمان، چه اندازه است؟

چون صحبت از اکل است و صحبت از دارو نیست، باید مقدار مصرف آن معتد به باشد. شاید با خوردن یک عدد سیر «اکل» صادق نباشد. شاید حداقل مصرف، سه عدد سیر باشد. بنابراین در هفته سه عدد سیر خورده بشود تا به بیماری التهاب مبتلا نشود.

این روایت، خبر واحد است و ما تعدد نقل می‌خواهیم. البته روایات دیگر داریم که می‌فرمایند سیر درمان است و سیر از درمان های عمومی است. شاید این روایت تایید روایات دیگر باشد. دلیل دارو بودن سیر این است که سیر در ترکیب مهمترین داروهای اسلامی مانند داروی شافیه و داروی حضرت محمد(ص)، وجود دارد. بنابراین سیر داروی عمده و مهمی است و از روایات استفاده می‌شود که سیر می‌تواند درمان کل بیماری ها باشد بنابراین سیر، درمان التهاب و عفونت ها به طریق اولی خواهد بود.

بنابراین این قرائن و شواهد این خبر واحد در رساله ذهبیه را تایید می‌کند.

درمان غلبه باد عسل

الْعَسَلُ‌ شِفَاءٌ لِطَرْدِ الرِّيحِ وَ الْحُمَّى‌[5]

یعنی عسل درمان است برای دفع کردن باد و تب

عسل باد و تب را از بدن بیرون می‌کند. این مسئله قرینه دیگری بر این است که مراد از باد، عفونت و التهاب است زیرا التهاب و عفونت نوعا سبب تب می‌شود.

چون ریح و تب قرین یکدیگر آمده است شاید روشن می‌شود که بین باد و تب ارتباطی وجود دارد.

بیرون کردن تب از بدن به معنای بیرون کردن عامل تب از بدن است. مشابه این عمل برای ریح اتفاق می‌افتد. بنابراین باد ارتباطی با باکتری دارد که باید عامل آن از بدن بیرون رود و سرکوب شود.

احتمال دیگر این است که مراد از ریح، درد متحرک است. می‌توانیم هم درد متحرک و هم التهاب را قبول کنیم. در اول کتاب خواندیم که عسل درمان کل بیماری ها است. و چون عسل درمان کل بیماری ها است بنابراین می‌توانیم قبول کنیم عسل درمان هر دو احتمال است.