درس طب استاد تبریزیان
94/11/24
بسم الله الرحمن الرحیم
موضوع : داروی باه زنان – شیر درمانی – شیر شتر – شیر الاغ – شیر گوسفند – درمان با بول – بول شتر
داروی باه زنان (داروی جرجیر):
دارویی محرک تخم دان خانمها است. مسئله تنبلی تخم دان شایع شده است. شاید بر اثر مصرف داروهای شیمیایی باشد. تخمکهایی که تولید میشود ریز است و توانایی بارداری ندارد. در عین حال محرک جنسی خانمها هم هست. خانمهایی که مبتلا به سردی جنسی و دیر انزالی هستند را درمان میکند.
● تخم شاهی سه واحد
● تخم هویج(زردک) یک واحد
● گزنه یک واحد
● شقاقل یک واحد (به هویج صحرائی شقاقل میگویند که باید به صورت خشک استفاده شود)
● تخم کتان یک واحد قرمز رنگ است.
گل سرخ تبریزی سه واحد درمرحله اول عطر ندارد. گل سرخ کاشان اسهال میآورد اما گل سرخ تبریزی اسهال نمیآورد. گل سرخ تبریزی به همین جهت درمانی خیلی گران تر است. از جهت ظاهر تفاوتی با گل سرخ کاشان ندارد شاید کمی تیره تر باشد.
کسانی که مبتلا به نازایی هستند از هفتم قاعدگی تا سیزدهم قاعدگی به مدت شش روز مصرف کنند. کسانی که مبتلا به سردی مزاج هستند هنگام همبستری مصرف کنند. کسانی که ضعف شدید دارند و تخم دان ضعیف دارند میتوانند دائم مصرف کنند تا مشکلشان حل شود. اندازه مصرف یک قاشق مربا خوری است.
شیر درمانی
یکی از شیرهای مطرح برای دارو و درمان شیر گاو است. تعلیلی که درباره شفاء بودن شیرِ گاو است این است که گاو از همه گیاهان میخورد.
روایتی از امام صادق (ع) داریم:
أَلْبَانُ الْبَقَرِ دَوَاءٌ وَ سُمُونُهَا شِفَاءٌ وَ لُحُومُهَا دَاء[1] یعنی شیر گاو دارو و روغن آن شفاء و گوشت آن درد است.
شاید عمومیت استفاده شود که برای همه بیماریها درمان است.
روایاتی هم بیماری خاص را ذکر میکند. روایتی داریم میفرماید:
أَلْبَانُ الْبَقَرِ دَوَاءٌ يَنْفَعُ لِلذَّرَب[2] یعنی شیر گاو درمان است و برای اسهال مفید است.
روایت دیگر میفرماید:
أَنَّ لَبَنَ الْبَقَرِ فِيهِ مَنَافِعُ فَمَنْ تَمَكَّنَ مِنْهُ فَلْيَشْرَبْه[3] یعنی در شیر گاو منافعی است پس کسی که تمکن دارد آن را مصرف کند.
در روایتی آمده است که شخصی از اسهال شکایت کرد، حضرت فرمود:
مَا يَمْنَعُكَ مِنْ شُرْبِ أَلْبَانِ الْبَقَرِ فَقَالَ لِي أَ شَرِبْتَهَا قَطُّ فَقُلْتُ لَهُ نَعَمْ مِرَاراً فَقَالَ كَيْفَ وَجَدْتَهَا فَقُلْتُ وَجَدْتُهَا تَدْبُغُ الْمَعِدَةَ وَ تَكْسُو الْكُلْيَتَيْنِ الشَّحْمَ وَ تُشَهِّي الطَّعَامَ فَقَالَ لِي لَوْ كَانَتْ أَيَّامُهُ لَخَرَجْتُ أَنَا وَ أَنْتَ إِلَى يَنْبُعَ حَتَّى نَشْرَبَه[4] یعنی چه چیز شما را از شیر گاو منع میکند آیا آن را مصرف کردهای؟ عرض کرد بله فرمود چگونه آن را دیدی؟ عرض کرد معده را دباغی میکند و شحم کلیه را زیاد میکند و اشتها را زیاد میکند فرمود اگر ایام شیر باشد همانا برای شرب آن به سمت«ینبع»[5] خارج میشدم.
البته خاصیتها از کلام امام (ع) نیست بنابراین نمیتوان به آن استدلال کرد.
این روایت نشان میدهد شیر «منطقه ینبع» خصوصیتی دارد.
این روایت نقل دیگری دارد که فقال ندارد یعنی ذکر خصوصیات شیر را از کلام امام (ع) نقل میکند.
روایتی از پیامبر (ص) داریم:
عَلَيْكُمْ بِأَلْبَانِ الْبَقَرِ فَإِنَّهَا تُخْلَطُ مِنْ كُلِّ الشَّجَر[6] یعنی برشما باد شیر گاو، چراکه شیر گاو از تمامی گیاهان تشکیل شده است.
مشابه آن درباره عسل است:
﴿ ثُمَّ كُلي مِنْ كُلِّ الثَّمَراتِ فَاسْلُكي سُبُلَ رَبِّكِ ذُلُلاً يَخْرُجُ مِنْ بُطُونِها شَرابٌ مُخْتَلِفٌ أَلْوانُهُ فيهِ شِفاءٌ لِلنَّاسِ﴾[7]
خداوند به زنبور وحی کرد از تمام گیاهان تغذیه کنید و موید آن روایت قبلی است که میفرماید گاو از تمام گیاهان تغذیه میکند.
شاید کسی اشکال کند که شیر میخورم و حال من بد میشود.
جواب اول آن این است که شاید در کنار شیر چیز دیگری خوردهای و آن تو را بیمار کرده است.
در روایت آمده است:
قَالَ لَهُ رَجُلٌ إِنِّي أَكَلْتُ لَبَناً فَضَرَّنِي فَقَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع لَا وَ اللَّهِ مَا ضَرَّ شَيْئاً قَطُّ وَ لَكِنَّكَ أَكَلْتَهُ مَعَ غَيْرِهِ فَضَرَّكَ الَّتِي أَكَلْتَهُ مَعَهُ وَ ظَنَنْتَ أَنَّ ذَلِكَ مِنَ اللَّبَن[8] یعنی به امام صادق ع عرض شد من شیر خوردم و به من ضرر زد. حضرت فرمود نه قسم به خدا هیچ ضرری نمیزند ولی آن را با چیز دیگری مصرف کردی و آن غذای دیگر ضرر داشت و گمان کردی شیر ضرر دارد.
بعضی میگویند یا در طب سنتی گفته میشود شیر سرد است و برای بلغمیها یا سوداویها ضرر دارد اما امام (ع) میفرماید شیر اصلا ضرر نمیزند.
جواب دوم: زمانی شیر گاو درمان کل بیماریها است که گاو از گیاهی تغذیه کند که آن گیاه درمان آن بیماری است یا از کل گیاهان تغذیه کند. اگر فقط از نان خشک یا فقط از جو یا فقط گندم یا فقط کاه تغذیه کند شیر فقط خاصیت همان گیاه را دارد. اما در صورتی که از همه گیاهان تغذیه کند آن وقت شفا برای همه بیماریها است.
پس اگر شخص شیر گاو تغذیه کند و بیماری او شفا پیدا نکند بخاطر تغذیه غلط گاو است.
البته روایات هم میفرماید شیر تابع رنگ گاو است. و بهترین آن شیر گاو قرمز رنگ است. کلینی از امام باقر (ع) نقل میکند:
لَبَنُ الشَّاةِ السَّوْدَاءِ خَيْرٌ مِنْ لَبَنِ حَمْرَاوَيْنِ وَ لَبَنُ الْبَقَرِ الْحَمْرَاءِ خَيْرٌ مِنْ لَبَنِ سَوْدَاوَيْن[9] یعنی شیر گوسفند سیاه رنگ بهتر است از شیر «دو گوسفند قرمز رنگ» است و شیر گاو قرمز رنگ بهتر است از شیر «دو گاو سیاه رنگ» است.
پس خاصیت یک لیوان شیر گاو قرمز بیشتر است از دو لیوان شیر گاو سیاه رنگ است.
شیر شتر
روایات متعددی میفرماید که شیر شتر درمان است. ولی خوردن شیر شتر شایع نیست و فقط کسانی که شتر دارند از آن استفاده میکنند. ولی روایات میفرماید درمان است.
در روایات میفرماید:
أَبْوَالُ الْإِبِلِ خَيْرٌ مِنْ أَلْبَانِهَا وَ يَجْعَلُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ الشِّفَاءَ فِي أَلْبَانِهَا[10] یعنی بول شتر بهتر است از شیر شتر و خداوند شفا را در شیر شتر قرار داده است.
بول شتر در درمان بودن بهتر است یا اینکه در طعم و مزه بهتر است؟ اما دوم قابل قبول نیست بنابراین از جهت خاصیت دارویی بهتر است.
یعنی حتی اگر دارو نباشد اما خداوند به «جعل بسیط»[11] در آن خاصیت دارویی قرار میدهد. این قابل بررسی است.
روایت دیگری داریم که عمومیت درمان را ثابت میکند اما از امام (ع) نیست. کلینی از قدیمیها نقل میکند:
أَلْبَانُ اللِّقَاحِ شِفَاءٌ مِنْ كُلِ دَاءٍ وَ عَاهَةٍ وَ لِصَاحِبِ الْبَطَنِ أَبْوَالُهَا[12] شیر شترهای ماده شفاء از هر بیماری و درد است و برای کسی که اسهال دارد و کنترل مدفوع ندارد بول شتر درمان است.
در روایت دیگری که از امام نقل شده است میفرماید:
أَلْبَانُ اللِّقَاحِ شِفَاءٌ مِنْ كُلِ دَاء وَ عَاهَةٍ فِي الْجَسَدِ وَ هُوَ يُنَقِّي الْبَدَنَ وَ يُخْرِجُ دَرَنَهُ وَ يَغْسِلُهُ غَسْلا[13] یعنی شیر شتران ماده درمان هر بیماری و هر معلولیتی در بدن است و بدن را پاکسازی میکند و چرک را خارج میکند و بدن را میشوید شستنی.
بنابراین شیر شتر برای گرفتگی رگ خوب است. چون درون بدن را میشوید از رسوبات چربی چیزی که به آن کلسترول میگویند. کل چربیها بخصوص گرفتگی کرونر قلب و پالایش ریه است.
بنابراین از این روایت استفاده میشود شیر شتر برای درمان کل بیماریها است.
نیاز هست که افرادی در تهیه شیر شتر فعالیت داشته باشند.
شیر الاغ
شیر الاغ به عنوان درمان و دارو مطرح است. کلینی نقل میکند:
كُنَّا عِنْدَ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع فَأُتِينَا بِسُكُرُّجَاتٍ فَأَشَارَ بِيَدِهِ نَحْوَ وَاحِدَةٍ مِنْهُنَّ وَ قَالَ هَذَا شِيرَازُ الْأُتُنِ لِعَلِيلٍ عِنْدَنَا فَمَنْ شَاءَ فَلْيَأْكُلْ وَ مَنْ شَاءَ فَلْيَدَع[14] یعنی نزد امام صادق (ع) بودیم برای ما حلوایی که از شیر درست شده آوردند امام (ع) با اشاره فرمودند به یکی از شیرینی ها و فرمود این شیر الاغ است برای بیماری درست کردیم کسی که دوست دارد بخورد و کسی که دوست ندارد رها کند.
امام اشاره میکند و بقیه متوجه آن نبودند ولی امام فرمودند تا کسی که دوست ندارد نخورد. از این روایت استفاده میشود که شیر الاغ درمان فی الجمله است. عرب ها میگویند شیر اسب درمان سرفه مزمن و حساسیت است.
به شیر الاغ «شیراز» میگویند.
این روایت به چند نقل وارد شده است.
روایت دیگر کلینی از امام صادق (ع) نقل میکند:
تَغَدَّيْتُ مَعَهُ فَقَالَ لِي أَ تَدْرِي مَا هَذَا قُلْتُ لَا قَالَ هَذَا شِيرَازُ الْأُتُنِ اتَّخَذْنَاهُ لِمَرِيضٍ لَنَا فَإِنْ أَحْبَبْتَ أَنْ تَأْكُلَ مِنْهُ فَكُل[15] یعنی به همراه امام صادق (ع) صبحانه خوردم فرمود میدانی این چیست؟ عرض کردم نه فرمود این شیر الاغ است برای مریضی درست کردیم اگر دوست داری از آن بخور.
راجع به گوشت الاغ داریم که مکروه است و چون اینگونه است ادرار آن هم مکروه است اما درمورد شیر آن دلیلی نداریم.
از این روایت هم استفاده میشود که شیر الاغ خاصیت دارویی دارد. اما تجربه باید نشان بدهد که برای چه بیماری مفید است.
شیر گوسفند
امروز میان مردم مورد استقبال قرار میگیرد و روغن گوسفندی هم همینطور و لبنیات گوسفندی هم همینطور است. اما شاید از روایات استفاده میشود که عکس آن درست است.
در روایتی آمده است:
لَحْمُ الْبَقَرِ دَاءٌ وَ لَبَنُهَا دَوَاءٌ وَ لَحْمُ الْغَنَمِ دَوَاءٌ وَ لَبَنُهَا دَاء[16] یعنی گوشت گاو بیماری است و شیر آن دارو است و گوشت گوسفند دارو است و شیر آن بیماری است.
در نقل دیگر آمده است:
لَحْمُ الْبَقَرِ دَاءٌ وَ لَبَنُهَا دَوَاءٌ وَ لَحْمُ الْغَنَمِ دَوَاءٌ وَ لَبَنُهَا دَوَاء[17] یعنی گوشت و شیر گوسفند دارو است.
ما نمیتوانیم بگوییم که شیر گوسفند مضر است. چون در روایت قبل خواندیم:
لَبَنُ الشَّاةِ السَّوْدَاءِ خَيْرٌ مِنْ لَبَنِ حَمْرَاوَيْنِ[18] یعنی گوشت گوسفند سیاه رنگ بهتر است از شیر «دو گوسفند قرمز رنگ» است.
کلمه خیر نشان میدهد که خوبی و منفعت دارد و ضرر ندارد.اگر ضرر داشت نمیفرمود خیر است.
خاصیت ها تقسیم میشود در شیر و گوشت مثلا در گاو گیاهان بد در گوشت میرود و گیاهان خوب در شیر گاو میرود. بنابراین شاید گوشت گوسفندی که شیر آن بدتر است از جهت خاصیت بهتر باشد.
درمان با بول
در اینجا صحبت از مطلق ادرار است که شامل ادرار شتر و گاو و گوسفند میشود. طبع انسان ادرار را نمیپذیرد. ولی در روایات ما بعنوان درمان ذکر شده است.
عرب ها به این ادرار اعتقاد دارند و نتیجه هم میگیرند.
از امام (ع) میپرسند که آیا با ادرار درمان کنیم حضرت میفرماید اشکالی ندارد. هر دارویی که نفع دارد ائمه (ع) تایید میکنند. شیخ طوسی نقل میکند که از امام صادق (ع) سوال شده است از درمان با ادرار گاو:
إِنْ كَانَ مُحْتَاجاً إِلَيْهِ يَتَدَاوَى بِهِ شَرِبَهُ وَ كَذَلِكَ بَوْلُ الْإِبِلِ وَ الْغَنَم[19] یعنی اگر در درمان محتاج آن است اشکالی ندارد و مانند آن است ادرار شتر و گوسفند.
هیچکس میلی به اینکار ندارد. اما افرادی که مبتلا به بیماری سخت هستند مانند سرطان اگر درمانشان با ادرار باشد حاضرند بخورند.
روایت دیگری ابن سابور نقل میکند:
سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع عَنْ شُرْبِ الرَّجُلِ أَبْوَالَ الْإِبِلِ وَ الْبَقَرِ وَ الْغَنَمِ تُنْعَتُ لَهُ مِنَ الْوَجَعِ هَلْ يَجُوزُ أَنْ يَشْرَبَ؟ قَالَ نَعَمْ لَا بَأْسَ بِهَا[20] یعنی از امام صادق ع درباره نوشیدن ادرار شتر و گاو گوسفند برای کسی که درد دارد آیا جائز است؟ فرمود اشکالی ندارد
این روایت در کلام راوی میگوید برای درد خوب است و امام میفرماید اشکالی ندارد. شاید این امضاء باشد اگر برای درد خوب نبود امام میفرمود برای درد خوب نیست. بنابراین میتوان نتیجه گرفت که برای درد مفید است.
بول شتر
روایات زیادی دارد و بر درمان با شتر تاکید کردند. شاید هم روایت معتبری در بین آن ها وجود داشته باشد.
عده ای در شهر مدینه به نفس تنگی مبتلا شدند حالا یا آسم داشتهاند یا بخاطر هوای مدینه بوده است. پیامبر (ص) امر کرد که به سمت شتران زکات خارج شوید و از ادرار و شیر آنها بخورید.
بنابراین شیر در درمان آسم موثر است. افرادی که آسم دارند باید از هر دو مصرف کنند.
باید شتر بیابان گرد باشد چون در مدینه شتر زیاد بوده است و چون امر نفرمود که برای آنها شیر و بول بیاورید معلوم میشود که مصرف بول و شیر آن باید گرماگرم باشد.
روایت دیگری از کلینی است. امام کاظم (ع) فرمود:
أَبْوَالُ الْإِبِلِ خَيْرٌ مِنْ أَلْبَانِهَا وَ يَجْعَلُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ الشِّفَاءَ فِي أَلْبَانِهَا[21] یعنی ادرار شتر بهتر از شیر آن است و خداوند در شیر شتر شفا قرار میدهد.
معلوم میشود که خداوند در ادرار شتر هم شفاء قرار داده است چون بهتر از شیر شتر است.
روایت دیگری را کلینی نقل میکند:
أَلْبَانُ اللِّقَاحِ شِفَاءٌ مِنْ كُلِّ دَاءٍ وَ عَاهَةٍ وَ لِصَاحِبِ الْبَطَنِ أَبْوَالُهَا[22] یعنی شیر شتران ماده شفائی است از هر بیماری و معلولیت و برای کسی که اسهال دارد ادرار آن ها مفید است.
روایت پیامبر (ص) هم همینطور است. یعنی کسانی که مبتلا به آسم هستند از ادرار استفاده کنند. تنگی نفس یا از گرفتگی کرونر قلب است یا از آسم است.
موید این مطلب روایتی است که ابن سابور نقل میکند:
سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع قُلْتُ يَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ إِنَّهُ يُصِيبُنِي رَبْوٌ شَدِيدٌ إِذَا مَشَيْتُ حَتَّى لَرُبَّمَا جَلَسْتُ فِي مَسَافَةِ مَا بَيْنَ دَارِي وَ دَارِكَ فِي مَوْضِعَيْنِ قَالَ يَا مُفَضَّلُ اشْرَبْ لَهُ أَبْوَالَ اللِّقَاحِ قَالَ فَشَرِبْتُ ذَلِكَ فَمَسَحَ اللَّهُ دَائِي[23] یعنی از امام صادق (ع) سوال کردم درباره اینکه به تنگی نفس شدید دچار میشوم هنگامیکه راه میروم تا جائیکه در مسافت بین خانه خودم و خانه شما دو مرتبه بنشینم. امام (ع) فرمود ادرار شتران ماده بخور و این کار را کردم و خداوند من را شفاء داد.
بنابراین بعید نیست بول شتر درمان گرفتگی کرونر قلب باشد. قبلا هم خواندیم که بدن را پاکسازی میکند. درمان آسم هم میباشد چون ربو به معنای آسم است. البته تنگی نفس در هنگام راه رفتن نشان گرفتگی رگ قلب است اما از روایات استفاده میشود که درمان آسم هم هست.
سوال: در مورد آب باران، آیا جمع آوری آب ناودان خانه اشکالی ندارد؟
جواب: اشکالی ندارد مگر اینکه اگر خاک داشته باشد آن را صاف کنید چون روایت داریم آب باران درمان است مادامی که با خاک مخلوط نشود.
سوال: خانمی هفتاد ساله دچار سرطان معده شده است و باعث بسته شدن مجرا شده است.
جواب: بعید نیست که استفاده از داروی اورام یا ورم و غده مفید باشد باید با شیر بخصوص شیر بز پخته بشود و خورده شود بعید نیست که آن را کوچک کند البته داروی ثفا، داروی پیامبر و داروهای دیگر در این زمینه موثر است. داروی ورم باید یک مدتی روی ورم بماند.
سوال: نوزادی تازه به دنیا آمده است و از گوشه چشمش آب جاری میشود دکترها قصد عمل دارند.
جواب: استفاده از ثرمه اثمد شاید سرمه کافوری هم این خصوصیت را داشته باشد.
سوال: بعضا در رحم برخی زنان چیزی وجود دارد که باعث شکل نگرفتن جنین است.
جواب: داروی آمادگی رحم شاید مشکل ساک بچه خور را درمان کند البته داروهای دیگر مثل باه زنان و داروی پیامبر در این زمینه موثر باشد.