درس طب استاد تبریزیان
94/11/19
بسم الله الرحمن الرحیم
موضوع : داروی خواب آور – شیر درمانی
داروی خواب آور
بعضی ها مبتلا به بیخوابی بخصوص در اول شب میشوند. علت آن غلبه صفرا است و صفرا باید با صفرابر و سرد کننده و تقویت عصب درمان بشود. علاوه بر این دعای بیخوابی وجود دارد. دعای حضرت زهرا س است:
يَا مُشْبِعَ الْبُطُونِ الْجَائِعَةِ وَ يَا كَاسِيَ الْجُنُوبِ الْعَارِيَةِ وَ يَا مُسَكِّنَ الْعُرُوقِ الضَّارِبَةِ وَ يَا مُنَوِّمَ الْعُيُونِ السَّاهِرَةِ سَكِّنْ عُرُوقِيَ الضَّارِبَةَ وَ أَدْنِ لِعَيْنِي نَوْماً عَاجِلًا[1]
دارویی هم هست که به خواب رفتن کمک میکند و ترکیبی از پنج گیاه است.
ایرساء(زنبق) خواب آور است؛ دو واحد
زعفران به اندازه یک هفتم واحد
گشنیز یک واحد
برگ کاهو دو واحد
برگ چغندر دو واحد
همه اینها آسیاب بشود و شبها بخورند به اندازه یک قاشق مربا خوری.
شیر درمانی
تابحال آب درمانی، شیرین درمانی، شور درمانی، خاک درمانی مطرح شد و الان هم به شیردرمانی میپردازیم. در روایات خیلی روی شیر تاکید شده است و شیر غذایی است که فوائد زیادی دارد. تمام ویتامین ها را دارد و کلسیوم و پروتئین و تمام املاح مورد نیاز بدن را هم دارد. باعث رشد بچهها است و غذایی جز شیر مصرف نمیکنند.
شیر اللَّبَنُ طَعَامُ الْمُرْسَلِين[2] یعنی غذای انبیاء است. و پیامبر ص هم به شیر علاقه داشتند و دوست داشتند که باشیر افطار کنند و آن را مقدم بر دیگر غذاها می دانستند:
لَمْ يَكُنْ رَسُولُ اللَّهِ ص يَأْكُلُ طَعَاماً وَ لَا يَشْرَبُ شَرَاباً إِلَّا قَالَ اللَّهُمَّ بَارِكْ لَنَا فِيهِ وَ أَبْدِلْنَا بِهِ خَيْراً مِنْهُ إِلَّا اللَّبَنَ فَإِنَّهُ كَانَ يَقُولُ اللَّهُمَّ بَارِكْ لَنَا فِيهِ وَ زِدْنَا مِنْه[3] یعنی پیامبر ص نمیخورد و نمینوشید مگر اینکه میفرمود خداوندا در این غذا و نوشیدنی به ما برکت بده و بهتر از آن به ما عنایت فرما غیر از موقع خوردن شیر که میفرمود خداوندا در شیر به ما برکت بده و برای ما آن را زیاد کن.
برای شیر نمیفرماید که بهتر از آن به ما بده. معنای آن این است که هر غذایی شاید یک مشکلی داشته باشد غیر از شیر که هیچ ضرری ندارد و بهترین غذا است. فقط راسخون در علم و طب میتوانند بفهماند که چرا شیر جایگزین ندارد.
شیر هیچ ضرری به انسان نمیزند:
قَالَ لَهُ رَجُلٌ إِنِّي أَكَلْتُ لَبَناً فَضَرَّنِي فَقَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع لَا وَ اللَّهِ مَا ضَرَّ شَيْئاً قَطُّ وَ لَكِنَّكَ أَكَلْتَهُ مَعَ غَيْرِهِ فَضَرَّكَ الَّتِي أَكَلْتَهُ مَعَهُ وَ ظَنَنْتَ أَنَّ ذَلِكَ مِنَ اللَّبَن[4] یعنی به امام صادق ع عرض شد من شیر خوردم و به من ضرر زد. حضرت فرمود نه قسم به خدا هیچ ضرری نمیزند ولی آن را باچیز دیگری مصرف کردی و آن غذای دیگر ضرر داشت و گمان کردی شیر ضرر دارد.
اگر کسی به شما گفت شیر به من ضرر زد یا کسی که بگوید که شیر برای من ضرر دارد بگویید به خدا قسم شیر ضرری ندارد.
این روایت تعبیر به خوردن میکند و درعربی کلمه خوردن برای غذا است و شرب برای نوشیدن است. چون شیر مایع است اکل برآن صادق است حتی اگر غذا باشد و نرم باشد بمانند سویق به آن شرب میگویند ولی درعین حال نسبت به شیر میفرماید خوردن. بنابراین شیر یک غذا محسوب میشود. چون تمام فوائد غذا را دارد و جای غذا میگیرد و درکنار غذا نمیتوان خورد چون زیاده روی میشود.
البته روایت شاید ماست را هم شامل بشود اما ظاهر روایت شیر است.
دربحث تغذیه خواهد آمد که مثل قهوه و کاکائو در روایت نهی شده است.
در روایتی میفرماید اگر شیر را مصرف کنی چون پیامبر ص دوست داشت اصلا ضرر ندارد:
مَنْ أَكَلَ اللَّبَنَ فَقَالَ اللَّهُمَّ إِنِّي آكُلُهُ عَلَى شَهْوَةِ رَسُولِ اللَّهِ ص إِيَّاهُ لَمْ يَضُرَّه[5] یعنی هرکس شیر بخورد و بگوید خدایا میخورم بخاطر اینکه رسول خدا دوست داشت هیچ ضرری به او نمیزند.
هیچ وقت شیر درگلو نمیرود و موجب خفگی نمیشود چون در قرآن میفرماید:
﴿ لَبَناً خالِصاً سائِغاً لِلشَّارِبين﴾[6]
سائغا یعنی راحت و بدون هیچ مشکل قورت داده میشود.
روایتی داریم میفرماید:
شَكَا نُوحٌ ع إِلَى رَبِّهِ عَزَّ وَ جَلَّ ضَعْفَ بَدَنِهِ فَأَوْحَى اللَّهُ تَعَالَى إِلَيْهِ أَنِ اطْبُخِ اللَّحْمَ بِاللَّبَنِ فَكُلْهَا فَإِنِّي جَعَلْتُ الْقُوَّةَ وَ الْبَرَكَةَ فِيهِمَا[7] یعنی حضرت نوح ع شکایت کرد به خداوند از ضعف در بدنش خداوند به او وحی فرمود گوشت را با شیر بپز چراکه من نیرو و برکت را در این دو قرار دادم.
شاید این هم راز طولانی بودن حضرت نوح ع است. چون گوشت با شیر مصرف میکرد زیاد عمر کرد.
شیر چاق کننده است:
وَ رَأَى رَسُولُ اللَّهِ ص رَجُلًا سَمِيناً فَقَالَ مَا تَأْكُلُ قَالَ لَيْسَ بِأَرْضِي حَبٌّ وَ إِنَّمَا آكُلُ اللَّحْمَ وَ اللَّبَنَ فَقَالَ ص جَمَعْتَ بَيْنَ اللَّحْمَيْن[8] پیامبر ص مرد چاقی را دید فرمود چه میخوری؟ عرض کرد در سرزمین من حبوبات نیست و گوشت و شیر میخوریم. فرمود بین دو گوشت جمع کردی.
و روایتی از حضرت امیر ع میفرماید:
أللّبن أحد اللّحمين[9] یعنی شیر یکی از دو گوشت است.
شیر تقویت کننده کمر است:
اللَّبَنُ الْحَلِيبُ نَافِعٌ لِمَنْ نَفَرَ عَلَيْهِ مَاءُ الظَّهْر[10] یعنی کسی که آب کمرش کم شده است مفید است.
شیر داروی گلو درد است:
مَا وَجَدْنَا لِوَجَعِ الْحَلْقِ مِثْلَ حَسْوِ اللَّبَنِ[11] امام ع میفرماید برای گلو درد چیزی مانند خوردن آرام آرام شیر نیافتیم.
حسو یعنی ریز ریز خوردن و اگر به سوپ حساء میگویند چون ریز ریز خورده میشود. الحسو باللبن امکان دارد که معنای آن سوپ باشد اما حسو اللبن معنایش ریز ریز خوردن است.
طرز پختن گوشت با شیر
گوشت را بگذارند و یک مقدار کمی روی آن شیر بریزند و روی آتش ملایم بگذارند و کم کم به آن شیر اضافه بشود در غیر این صورت گوشت میبرد و سفت میشود.
چیزی که مهم است درمان بودن شیر است. درمان گلو درد و درمان لاغری و درمان ضعف که در روایات قبلی بود استفاده میشود که درمان است.
روایت پیرمردی است که از امام صادق ع میپرسد که من درد دارم و نبیذ میخورم تا دردم ساکن شود. حضرت میفرماید:
مَا يَمْنَعُكَ مِنَ الْمَاءِ الَّذِي جَعَلَ اللَّهُ مِنْهُ كُلَّ شَيْءٍ حَيٍّ قَالَ لَا يُوَافِقُنِي قَالَ فَمَا يَمْنَعُكَ مِنَ الْعَسَلِ قَالَ اللَّهُ فِيهِ شِفاءٌ لِلنَّاسِ- قَالَ لَا أَجِدُهُ قَالَ فَمَا يَمْنَعُكَ مِنَ اللَّبَنِ الَّذِي نَبَتَ مِنْهُ لَحْمُكَ وَ اشْتَدَّ عَظْمُكَ قَالَ لَا يُوَافِقُنِي قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع- تُرِيدُ أَنْ آمُرَكَ بِشُرْبِ الْخَمْرِ لَا وَ اللَّهِ لَا آمُرُكَ[12] یعنی چرا خود را با آب درمان نمیکنی این مساله آب درمانی است عرض کرد برای من خوب نیست فرمود چرا با عسل درمان نمیکنی چراکه خداوند میفرماید فیه شفاء للناس عرض کرد پیدا نمیکنم فرمود چرا خود را با شیر درمان نمیکنی چراکه استخوانت را رویاند و گوشت بدنت را رویانده عرض کرد برای من خوب نیست فرمود میخواهی تورا امر به شرب خمر کنم نه بخدا قسم تو را امر به آن نمیکنم.
حضرت مساله شیردرمانی را مطرح میکنند و درکنار آن آب درمانی و عسل درمانی را هم مطرح میکنند البته شاید نتوان عمومیت را اثبات کرد اما فی الجمله میتوان گفت درمان است.
گوشت و استخوان انسان با همین شیر بزرگ شده است بنابراین میتواند اگر ضعف و خللی باشد آن را درمان کند شیر گاو نیز باعث رویانیدن گوشت و استخوان گوساله میشود و همین فائده را دارد.
روایتی است میفرماید:
الْحَسْوُ بِاللَّبَنِ شِفَاءٌ مِنْ كُلِّ دَاء إِلَّا الْمَوْت[13] یعنی ریز ریز خوردن شیر شفاء هر بیماری است به جز مرگ.
روایت دیگری از پیامبر ص تاکید میکند که سوپ با شیر مفید است:
لَوْ أَغْنَى عَنِ الْمَوْتِ شَيْءٌ لَأَغْنَتِ التَّلْبِينَةُ قِيلَ يَا رَسُولَ اللَّهِ مَا التَّلْبِينَةُ قَالَ الْحَسْوُ بِاللَّبَن[14] یعنی اگر چیزی مرگ را دفع کند همانا تلبینه است عرض شد تلبینه چیست؟ فرمود درست کردن سوپ با شیر.
طرز تهیه تلبینه
تلبینه با گندم و جو تهیه میشود هر دو یا یکی از آن دو را همراه آب روی حرارت میگذارند یک صبح تا شب تا آب بشوند و به آن عسل و شیر اضافه میکنند. اگر گوشت گوسفند و شتر هم اضافه بشود خوب است.
انواع شیر مانند شیر گاو، شتر، گوسفند، الاغ و شیرهای دیگر. اولین شیر شیرگاو است که تاکید شده در روایات روی آن.
روایتی از پیامبر ص داریم:
عَلَيْكُمْ بِأَلْبَانِ الْبَقَرِ فَإِنَّهَا تُخْلَطُ مِنْ كُلِّ الشَّجَر[15] یعنی برشما باد شیر گاو چراکه شیر گاو از تمامی گاو از تمامی گیاهان تشکیل شده است.
این راز درمان شیر است. اگر نون کپک زده به گاو بدهند شیر آن خاصیت آن را دارد ولی اگر گاو بچرد و از تمامی گیاها بچرد خاصیت دارد و درمان کل بیماریها است.
مشابه آن درباره عسل است:
﴿ ثُمَّ كُلي مِنْ كُلِّ الثَّمَراتِ فَاسْلُكي سُبُلَ رَبِّكِ ذُلُلاً يَخْرُجُ مِنْ بُطُونِها شَرابٌ مُخْتَلِفٌ أَلْوانُهُ فيهِ شِفاءٌ لِلنَّاسِ﴾[16]
خداوند به زنبور وحی کرد از تمام گیاها تغذیه کنید و موید آن روایت قبلی است که میفرماید گاو از تمام گیاهان تغذیه میکند.
روایات دیگری به این معنا وارد شده است که شیر درمان است. روایتی از جابر بن عبدالله انصاری نقل میکند:
به پیامبر ص عرض شد خود را درمان کنیم؟
نَعَمْ تَدَاوَوْا، فَانَّ اللَّهَ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى لَمْ يُنْزِلْ دَاءً إِلَّا وَ قَدْ أَنْزَلَ لَهُ دَوَاءً، عَلَيْكُمْ بِأَلْبَانِ الْبَقَرِ فَإِنَّهَا تَرِمُ مِنْ كُلِّ الشَّجَر[17] پیامبر ص فرمود خود را درمان کنید چراکه خداوند بیماری را نازل نکرده مگر اینکه برای آن دارویی نازل کرده است. برشما باد شیر گاو چراکه گاو از تمامی گیاهان تغذیه میکند.
گویا پیامبر ص میفرماید گیاهان داروی شما است و گاو این کار را برشما انجام میدهد و از تمامی گیاهان تغذیه میکند و شیر خاصیت کل گیاهان را پیدا میکند و درمان کل بیماری ها خواهدبود.
صحبت از خوردن نیست بلکه صحبت از درمان است.
روایتی که از همه وضوح بیشتری دارد و سند آن هم معتبر است از حضرت امیر ع است:
لَبَنُ الْبَقَرِ شِفَاء[18] یعنی شیر گاو شفاء است.
شفاء بودن شیر مقید به بیماری خاصی نیست.
امام صادق ع در روایت دیگری فرمود:
أَلْبَانُ الْبَقَرِ دَوَاءٌ وَ سُمُونُهَا شِفَاءٌ وَ لُحُومُهَا دَاء[19] یعنی شیر گاو دارو است و روغن آن شفاء و گوشت آن بیماری است.
روایت دیگری از حضرت امیر ع میفرماید:
أَلْبَانُ الْبَقَرِ دَوَاء[20] یعنی شیرهای گاو دارو است.
شیر گاو قیدی ندارد و لبن به صیغه جمع است معلوم میشود شیر گاو با شیر گاو دیگر تفاوت دارد و هر شیری خاصیتی دارد و اگر همه را با هم جمع کنیم دارو میشود.
گیاهان خوب و بد دارد.گیاهان بد داخل گوشت گاو میرود و گیاهان خوب داخل شیر آن میرود برعکس گوسفند.