«درس طب در روایات»
استاد تبریزیان
96/02/11
بسم الله الرحمن الرحیم
موضوع: ادامه بحث غذاهای ذکر شده در روایات(گوشت و روغن زرد یا روغن زیتون یا تخم مرغ یا سرکه و زیتون – سکباج – نارباج – تخم مرغ) – معرفی بیماری صرع
صحبت راجع به تغذیه است. در سیرهی پیامبر(ص) و ائمه(ع) آمده است که از غذاهایی که معرفی میشوند استفاده میکردند و به خوردن این غذاها سفارش میکردند و این یک مجوز بلکه یک مشوقی برای استفاده از این غذاها است.
حتما انتخاب اهل بیت (ع) بهترین است و غذاهای آن ها لزوما ارزان قیمت یا بدمزه نیست بلکه گاهی غذاهای خیلی لذیذ و قیمتی هم مصرف میکرده اند.
گوشت با روغن زرد
احتمال دارد روش استفاده از این نوع غذا این باشد که اول گوشت پخته شود و بعد روغن زرد روی آن ریخته بشود.
احتمال دیگر سرخ کردن گوشت با روغن زرد است مانند «کباب شامی» که امروزه درست میکنند.
احتمال قوی تر این است که گوشت با روغن پخته بشود. امروزه این غذا را به عنوان «چلو گوشت» و «گوشت گردن» درست میکنند و به مدت طولانی و با شعلهی کم در روغن میخوابانند ولی در روغن های مایع و جامد قرار میدهند.
گوشت خوب پخته میشود و طعم لذیذی پیدا میکند و به عنوان «چلو گوشت» مصرف میکنند.
خود روغن زرد به تنهایی خوشمزه است و میتوان با نان مصرف کرد، گوشت هم خوشمزه است، بنابراین ترکیب روغن زرد با گوشت میتواند مزهی خیلی لذیذی داشته باشد و غذای خیلی عالی و فاخر میشود.
در روایت آمده است:
سَأَلْنَا أَبَا جَعْفَرٍ ع عَنِ اللَّحْمِ وَ السَّمْنِ يُخْلَطَانِ جَمِيعاً قَالَ كُلْ وَ أَطْعِمْنِي[1]
یعنی از امام باقر(ع) در مورد مخلوط شدن گوشت و روغن زرد سوال کردیم فرمود بخور و من را اطعام کن.
این روایت نشان میدهد گوشت و روغن زرد غذای بسیار خوب و مفیدی است.
احتمال دارد مخلوط شدن گوشت و روغن زرد از ابتدا باشد و با هم پخته بشوند و احتمال دیگر این است که گوشت پخته بشود و بعد با روغن زرد مخلوط بشود.
مهم بودن گوشت و روغن زرد باهم است. شاید پختن باهم و جدا پخته شدن فرقی نداشته باشند.
گوشت با روغن زیتون
این غذا شناخته شده و معروف نیست. گوشت باید جداگانه پخته بشود و بعد با روغن زیتون مخلوط شود.
در روایت آمده است:
كُنْتُ عِنْدَ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع فَدَعَا بِالْمَائِدَةِ فَأُتِيَ بِثَرِيدٍ وَ لَحْمٍ فَدَعَا بِزَيْتٍ فَصَبَّهُ عَلَى اللَّحْمِ فَأَكَلْتُ مَعَه[2]
یعنی نزد امام صادق(ع) بودم فرمود سفره آورده شود و برای او آبگوشت با نان آوردند و فرمود روغن زیتون بیاورید و روی گوشت روغن زیتون ریخت و باهم خوردیم.
بنابراین گوشت باید پخته باشد و به صورت «تلیت» روی آن روغن زیتون ریخته شود.
گوشت با تخم مرغ
گوشت با تخم مرغ ر ایران معروف نیست ولی در کشورهای دیگر وجود دارد و به آن «مَخلَمه» گفته میشود.
در ابتدا گوشت را کمی با پیاز و مانند آن سرخ میکنند و بعد تخم مرغ روی آن میریزند.
امروزه که مردم به ناتوانایی جنسی مبتلا هستند، این غذا از جهت جنسی خیلی تقویت کننده است.
در روایت آمده است:
إِنَّ نَبِيّاً مِنَ الْأَنْبِيَاءِ شَكَا إِلَى اللَّهِ قِلَّةَ النَّسْلِ فَقَالَ لَهُ كُلِ اللَّحْمَ بِالْبَيْض[3]
یعنی پیامبری از پیامبران به خداوند از کم بودن نسل و فرزند شکایت کرد خداوند فرمود گوشت را با تخم مرغ بخور.
در روایت دیگر آمده است:
اللَّحْمُ بِالْبَيْضِ يَزِيدُ فِي الْبَاءَة[4]
یعنی گوشت به همراه تخم مرغ عمل همبستر شدن را زیاد میکند.
گوشت به همراه تخم مرغ هم غذا است و هم داروی ناتوانایی جنسی است.
حلیم و گوشت به همراه تخم مرغ تقویت کنندهی جنسی هست و گوشت پخته شده با شیر یا به همراه لبنیات، تقویت کنندهی عمومی است.
گوشت و سرکه و روغن زیتون
در روایت آمده است:
أَنَّهُ قَدَّمَ إِلَى بَعْضِ أَصْحَابِهِ خَلّا وَ زَيْتاً وَ لَحْماً بَارِدًا فَأَكَلَ مَعَهُ الرَّجُلُ فَجَعَلَ ع يَنْتِفُ مِنَ اللَّحْمِ وَ يَغْمِسُهُ فِي الْخَلِّ وَ الزَّيْتِ وَ يَأْكُلُهُ فَقَالَ الرَّجُلُ جُعِلْتُ فِدَاكَ هَلَّا طُبِخَا مَعَ اللَّحْمِ قَالَ ع هَذَا طَعَامُنَا وَ طَعَامُ الْأَنْبِيَاءِ ع[5]
یعنی امام صادق(ع) برای بعضی از اصحاب سرکه و روغن زیتون و گوشت سرد آورد و باهم خوردند امام(ع) یک مقدار گوشت میکند و داخل روغن و سرکه قرار میداد و میخورد به امام(ع) عرض شد گوشت را با روغن زیتون و سرکه بپزید فرمود این غذای ما و غذای پیامبران است.
این غذاها باید رواج پیدا کنند نه غذاهای خارجی مانند سوسیس و کالباس و اسنک که همه مضر هستند.
زیتون های روشن و تیره وجود دارد که بستگی به نوع زیتون دارد که تفاوتی نمیکنند.
سِکباج
خورشت سرکه به نام «سکباج» است. ائمه(ع) در غذاهای خود از سرکه زیاد استفاده میکنند ولی نمیدانم چطور شد که به جای سرکه، آبلیمو و قوره و امثال این ها آمد. خوب است که انسان از سرکه استفاده کند.
تاکیدات ائمه(ع) در مورد سرکه نشان میدهد که سرکه فوائد زیادی دارد و حتی الامکان در خورشت ها و در پخت و پز سرکه استفاده بشود.
در روایت صحبح آمده است:
دَخَلْتُ عَلَى سَيِّدِي أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع وَ هُوَ يَأْكُلُ سِكْبَاجاً بِلَحْمِ الْبَقَر[6]
یعنی نزد امام صادق(ع) داخل شدم و او خورشت سکباج با گوشت گاو میخورد.
روایات میفرماید گوشت گاو خوب نیست، مگر اینکه به همراه سکباج باشد. سکباج به معنای پختن با سرکه است. گوشت گاو با آب و سرکه و یا با سرکه پخته بشود.
شاید بعید باشد گوشت گاو تنها با سرکه پخته بشود.
سرکه علاوه بر کشتن انگل های گوشت گاو، سوداء و بلغمی را که از گوشت گاو بوجد میآید را میشکند.
نارباج
نارباج، چیزی شبیه «فسنجان» است که امروزه مصرف میشود. نارباج غذا و خورشتی که با دانه های انار یا رب انار پخته شود شبیه «فسنجان» امروزی است.
در روایت آمده است:
إِنَّ أَحَبَ الطَّعَامِ كَانَ إِلَى رَسُولِ اللَّهِ ص النَّارْبَاجَة[7]
یعنی محبوب ترین غذا برای پیامبر(ص) نارباجه بود.
نام اصلی این غذا «انارباجه» است. «باجه» به معنای «خورشت» است. بنابراین خورشت انار است که یا با خود انار یا با دانهی انار پخته میشود.
در روایت دیگر آمده است:
أَنَّهُ كَانَ يَشْتَهِي مِنَ الْأَلْوَانِ النَّارْبَاجَةَ وَ الزَّبِيبَةَ وَ كَانَ يَقُولُ أُعْطِينَا مِنْ هَذِهِ الْأَطْعِمَةِ وَ الْأَلْوَانِ مَا لَمْ يُعْطَهُ رَسُولُ اللَّه[8]
یعنی امام صادق(ع) نارباجه و زبیبه (غذایی که با زبیب، مویز و کشمش درست میشود) دوست داشت ...
در روایت دیگر آمده است:
أَرْسَلْنَا إِلَى أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع بِقُدَيْرَةٍ فِيهَا نَارْبَاجُ فَأَكَلَ مِنْهَا ثُمَّ قَالَ احْبِسُوا بَقِيَّتَهَا عَلَيَّ قَالَ فَأُتِيَ بِهَا مَرَّتَيْنِ أَوْ ثَلَاثَةً ثُمَّ إِنَّ الْغُلَامَ صَبَّ فِيهَا مَاءً وَ أَتَاهُ بِهَا فَقَالَ وَيْحَكَ أَفْسَدْتَهَا عَلَي[9]
برای امام صادق(ع) دیگی از نارباج فرستادم از آن خورد و فرمود باقیمانده را برای من نگه دارید دو یا سه مرتبه از آن خورد سپس غلام در آن آب ریخت و برای امام(ع) آورد فرمود وای بر تو فاسدش کردی.
از این روایت استفاده میشود که در مورد تمامی خورشت ها یا حداقل در مورد مانند فسنجان، اگر خورشت به طور کامل بپزد، صلاح نیست به آن آب اضافه بشود.
در روایت ترکیب «نارباجه» وارد نشده است ولی خورشتی است که با انار یا رب انار پخته میشود. خورشت فسنجان با رب انار نیز شاید نارباجه باشد.
بعید نیست که گردو به تنهایی بیماری باشد ولی اگر با انار جمع بشود درمان باشد. در روایت آمده است که گردو و پنیر به تنهایی بیماری هستند ولی اگر با هم جمع شوند درمان میشوند ولی دلیل نمیشود که اگر با چیز دیگری هم جمع بشوند باز بیماری هستند.
تخم مرغ
مستفاد از روایات همانندی تخم مرغ با گوشت است. تخم مرغ در حد گوشت است و اثرات گوشت را دارد. تخم مرغ حکم گوشت دارد و امروزه علم پیشرفت کرده است و میگوید تخم مرغ مانند گوشت «پروتئین» دارد همانطور که «شیر» هم پروتئین دارد.
البته مستفاد از روایات این است که ضرر تخم مرغ از گوشت کمتر است.
در روایت آمده است:
ذُكِرَ عِنْدَ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع الْبَيْضُ فَقَالَ أَمَا إِنَّهُ خَفِيفٌ يَذْهَبُ بِقَرَمِ اللَّحْم[10]
یعنی نزد امام صادق(ع) تخم مرغ یاد شد فرمود تخم مرغ سبک است و اشتهای گوشت را از بین میبرد.
کسی که به گوشت اشتهای زیادی دارد اگر تخم مرغ مصرف کند از این اشتها کم میشود.
«قَرم» یعنی میل و اشتهاء به گوشت.
در روایت دیگر آمده است:
وَ لَيْسَتْ لَهُ غَائِلَةُ اللَّحْم[11]
یعنی تخم مرغ سنگینی و آسیب گوشت را ندارد.
«بیض» در عربی تخم مرغ است ولی تمام تخم ها را شامل میشود.
روایات روی تخم مرغ به عنوان درمان نازایی تاکید دارند.
در روایت آمده است:
إِنَّ نَبِيّاً مِنَ الْأَنْبِيَاءِ شَكَا إِلَى اللَّهِ قِلَّةَ النَّسْلِ فِي أُمَّتِهِ فَأَمَرَهُ أَنْ يَأْمُرَهُمْ بِأَكْلِ الْبَيْضِ فَفَعَلُوا فَكَثُرَ النَّسْلُ فِيهِم[12]
یعنی پیامبری به خداوند از کم بودن نسل امتش شکایت کرد خداوند فرمود به آن ها بگو تخم مرغ بخورند این کار را انجام دادند و نسل آن ها زیاد شد.
امروزه در طب میگویند زردی تخم مرغ را نخورید زیرا سنگین است و کلسترول دارد ولی روایات ما درست عکس این مطلب است و میفرمایند زردی تخم مرغ سبک تر است.
در روایت آمده است:
مُخُّ الْبَيْضِ خَفِيفٌ وَ الْبَيَاضُ ثَقِيل[13]
یعنی مغز تخم مرغ (زردی) سبک و سفیدی سنگین است.
در روایت دیگر آمده است:
قُلْتُ لِأَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع إِنَّ أُنَاساً يَزْعُمُونَ أَنَّ صُفْرَةَ الْبَيْضِ أَخَفُّ مِنَ الْبَيَاضِ فَقَالَ إِلَى مَا يَذْهَبُونَ فِي ذَلِكَ قُلْتُ يَزْعُمُونَ أَنَّ الرِّيشَ مِنَ الْبَيَاضِ وَ أَنَّ الْعَظْمَ وَ الْعَصَبَ مِنَ الصُّفْرَةِ فَقَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع فَالرِّيشُ أَخَفُّهَا[14]
یعنی به امام صادق(ع) عرض کردم مردمی گمان میکنند که زردی از سفیدی سبک تر است فرمود دلیل آن ها چیست؟ عرض کرد گمان میکنند که پر مرغ از سفیدی است و استخوان و عصب از زردی است فرمود پر سبک است.
شاید از این روایت استفاده بشود که زردهی سنگین تر باشد ولی امام (ع) نمیخواهند بفرمایند که زردی تخم مرغ سنگین تر است بلکه میخواهند بیان کنند که استدلال مردم نادرست است.
امام(ع) استدلال را قبول نکرد بنابراین اصل مدعا که زردی از سفیدی سبک تر است باقی میماند.
پر از جهت وزنی سبک تر از استخوان است ولی مورد بحث سنگینی از جهت غذایی و دیر هضم بودن است.
علم و اطلاع از حقائق فقط نزد اهل بیت (ع) است و دلیلی که بعض مردم آورده اند اقتضای عکس مدعا را دارد.
روایت اول از جهت سند معتبر تر است و همچنین از روایت دوم نمیتوان خلاف روایت اول را ثابت کرد.
زردهی تخم مرغ، غذا را هضم میکند بنابراین سنگینی زرده درست نیست.
در روایت آمده است:
شَكَوْت إِلَى الرِّضَا ع قِلَّةَ اسْتِمْرَائِي الطَّعَامَ قَالَ كُلْ مُخَ الْبَيْضِ فَفَعَلْتُ فَانْتَفَعْتُ بِه[15]
یعنی به امام رضا (ع) از کم بودن هضم غذا شکایت کردم فرمود زردهی تخم مرغ بخور و من هم خوردم و از آن نفع بردم.
زردهی تخم مرغ پخته مراد است.
البته چون این روایت خبر واحد است نمیتوانیم روی آن حساب کنیم.
این روایت به تنهایی ضعیف السند است ولی موید روایات صحیح السند قبلی است.
سفارش شده است که تخم مرغ با پیاز خورده شود.
در روایت آمده است:
شَكَوْتُ إِلَى أَبِي الْحَسَنِ ع قِلَّةَ الْوَلَدِ فَقَالَ اسْتَغْفِرِ اللَّهَ وَ كُلِ الْبَيْضَ بِالْبَصَل[16]
یعنی به امام کاظم(ع) از کم بودن فرزند شکایت کرد فرمود استغفار کن و تخم مرغ را با پیاز بخور.
در روایت دیگر نیز آمده است خوردن پیاز به طریق مخصوص برای عمل همبستری خوب است.[17]
شاید پیاز ضرر تخم مرغ را برطرف کند.
سفارش شده است که تخم مرغ با گوشت خورده بشود، بنده عرض میکنم تخم مرغ را با گوشت و پیاز بخورید که همان غذای «مَخلمه» است.
در روایت آمده است:
إِنَّ نَبِيّاً مِنَ الْأَنْبِيَاءِ شَكَا إِلَى اللَّهِ قِلَّةَ النَّسْلِ فَقَالَ لَهُ كُلِ اللَّحْمَ بِالْبَيْض[18]
یعنی پیامبری به خداوند در مورد کم بودن فرزندان شکایت کرد خداوند فرمود گوشت را به همراه تخم مرغ بخور.
شاید گوشت عوارض تخم مرغ را مهار کند.
زیاد خوردن تخم مرغ خوب نیست و عوارض آن زیاد است.
در روایت آمده است:
مداومة اكل البيض يعرض منه الكلف في الوجه[19]
یعنی خوردن مداوم تخم مرغ سبب لکه های سیاه رنگ و تیره رنگ در صورت میشود.
«کَلَف» به معنای لکه های سیاه در صورت است.
زیاد تخم مرغ خوردن پوست صورت را تغییر میدهد.
در روایت آمده است:
كَثْرَةُ أَكْلِ الْبَيْضِ وَ إِدْمَانُهُ يُورِثُ الطُّحَالَ وَ رِيَاحاً فِي رَأْسِ الْمَعِدَةِ وَ الِامْتِلَاءُ مِنَ الْبَيْضِ الْمَسْلُوقِ يُورِثُ الرَّبْوَ وَ الِابْتِهَار[20]
یعنی خوردن زیاد و مداوم تخم مرغ موجب بیماری و بزرگ شدن طحال میشود و باد در سر معده میشود و پر کردن معده با تخم مرغ آب پز سبب آسم و گرفتگی کرونر (رگ) قلب و تنگی و قطع شدن نفس میشود.
بنابراین انسان نباید در خوردن تخم مرغ زیاده روی کند. مستفاد از روایات است که نباید در یک روز یک تخم مرغ کامل خورده بشود بلکه در روز نصف یا کمتر از یک دانه تخم مرغ مصرف بشود. حتی اگر با گوشت باشد بهتر است که کمتر از یک عدد تخم مرغ در روز مصرف بشود.
شاید خوردن تخم مرغ با گوشت یا پیاز مشکل آن را برطرف کند.
در روایت آمده است:
و احذر ان تجمع بين البيض و السمك في المعدة في وقت واحد فإنهما متى اجتمعا في جوف الانسان ولد عليه النقرس و القولنج و البواسير و وجع الاضراس[21]
یعنی بپرهیز که در معده بین تخم مرغ و ماهی در یک زمان جمع کنی زیرا هرگاه این دو در درون جمع بشوند از آن نقرس و ورم روده و بواسیر و دندان درد متولد میشود.
بنابراین نباید تخم مرغ و ماهی در درون انسان جمع بشوند. یعنی فقط جمع نشدن در معده کافی نیست بلکه نباید درون انسان جمع بشوند یعنی صلاح نیست که انسان در یک روز این دو را مصرف کنند مگر افرادی که غذا از بدن آن ها سریع خارج میشود.
افرادی که در روز یک وعده تخلیه انجام میدهند نمیتوانند در یک روز هم تخم مرغ و هم ماهی مصرف کنند زیرا جمع شدن این دو درون انسان صادق است و حتی سبب پیسی میشود.
خواهیم خواند که تخم مرغ عسلی بهتر است.
بیماری صرع
حملات تشنجی و اختلالات حمله ای در فعالیت مغز است. این بیماری عود کننده یعنی مرتب تکرار میشود و به همراه تشنج است و ناگهانی اتفاق میافتد. بیماری ناگهان زمین میخورد و دچار انقباضات عضلانی شدید و غیر ارادی میشود.
دو نوع صرع بزرگ و کوچک دارد که در صرع بزرگ انسان میافتد و ممکن است از او ادرار و مدفوع خارج بشود.
در صرع کوچک تشنج نیست و یک تیکی است که باعث میشود لحظه ای بیمار به دنیای دیگر برود.
تشنج به معنای انقباض عضلات است.
در طب امروزی میگویند قسمتی از مغز که از نظر بالینی و آزمایش و عکس مشکلی ندارد، منشاء انتشار جریان های الکتریکی غیر طبیعی است.
یک نقطعه ای از مغز که هیچگونه ناهنجاری و آسیبی ندارد فقط الکتریسیته تولید میکند و الکتریسیته سبب اختلالات و تشنج میشود.
میگویند عامل این بیماری ناشناخته است و متوجه نمیشویم چه اتفاقی میافتد و چرا این جریانات الکتریسیته به وجود میآید.
میگویند قسمت کوچکی از مغز آزرده میشود یا تحت تاثیر یک سری امواج غیر طبیعی الکتریکی است که از خود ساطع میسازد و این امواج توسعه و انتشار به سایر قسمت های مغز پیدا میکند و سبب بی شعوری و بی هوشی میشود و باعث ایجاد حمله های مغزی میشود.
طب امروزی از تفسیر این بیماری عاجز است و روایات است که علت آن را بیان میکند.
علت این بیماری در روایات ما «جن» معرفی شده است. جن منبع این جریانات الکتریسیته است و طب امروزی این موضوع را نمیفهمد.
علت صرع در روایات یا جن آسیب زننده است و یا اینکه جن در انعقاد نطفهی انسان مشارکت میکند.
البته ممکن است برخی تشنج ها به ظاهر علت دیگری مانند تب شدید یا ضربهی مغزی داشته باشد که به اعتقاد بنده علت این تشنجات هم جن میباشد.
وقتی انسان تب شدید بگیرد یا ضربهی مغزی بشود در نقطهی ضعف قرار میگیرد و جن مسلط میشود.
درمان
درمان عاجل شخص صرعی، پاشیدن آبی است که روی آن آیت الکرسی خوانده شده است. در این صورت شخص خوب میشود و بیماری عود نمیکند.
داروی ترکیبی به نام داروی صرع، دیگر درمان بیماری صرع است.
درمان ریشهای بیماری صرع، بخور حضرت مریم(س) است علاوه بر آن حرز حضرت امیر(ع) است.