«درس طب در روایات»
استاد تبریزیان
95/12/16
بسم الله الرحمن الرحیم
موضوع: ادامه بحث تغذیه (آداب بعد از غذا) – غذاهای ممنوعه
ادامه بحث خلال
صحبت راجع به خلال به عنوان یکی از شرائط تغذیه بود.
بنابر روایات، زمان خلال کردن بعد از غذا خوردن و زمان مسواک زدن قبل از وضوء گرفتن برای نماز خواندن است.
غذا نباید لای دندان ها بماند و باید غذای لای دندان ها قبل از فاسد شدن و قبل از خراب کردن دندان و بد بود کردن دهان، خارج بشود. به همین جهت بعد از غذا از خلال بحث کردیم درحالیکه حق این بود خلال را قبل از مسواک زدن به عنوان یک بحث مستقل بیان میکردیم.
چون زمان خلال کردن بعد از غذا است و جزء آداب غذا خوردن محسوب میشود و ائمه(ع) بعد از غذا خوردن، به مهمان خلال تقدیم میکردند ما این بحث را جزء آداب غذا خوردن آوردیم.
در روایت آمده است:
رَحِمَ اللَّهُ الْمُتَخَلِّلِينَ مِنْ أُمَّتِي فِي الْوُضُوءِ وَ الطَّعَام[1]
یعنی خداوند افراد امت من که در وضوء و غذا خلال میکنند را رحمت کند.
احتمال دارد که خلال کردن دو زمان داشته باشد. هنگام وضوء و بعد از غذا خوردن باید انجام بشود.
احتمال دارد مراد از خلال بعد از غذا همان تمییز کردن دهان باشد و مراد از خلال در هنگام وضوء، تمییز کردن زیر ناخن با چوب باشد. یا اینکه مراد، آب رساندن به لای انگشتان است که این هم یک نوع تخلیل میباشد.
احتمال دارد «تخلل» معنای واحدی دارد و آن تمییز کردن دندان با چوب است.
احتمال دارد «تخلل» به دو معنای تمییز کردن دندان به وسیلهی خلال و به معنای تمییز کردن زیر ناخن با چوب یا رساندن آب لای انگشتان باشد.
احتمال دوم، استعمال یک لفظ در بیش از یک معنا است. در اصول راجع به استعمال لفظ در اکثر از یک معنا بحث شده است. صاحب کفایه اصرار دارد استعمال لفظ در بیش از یک معنا امکان ندارد ولی علماء دیگر میگویند استعمال لفظ در بیش از یک معنا اشکال ندارد.
این روایت مصداقی برای استعمال لفظ در بیشتر از یک معنا است زیرا به نظر میرسد از «تخلل» بیش از یک معنا اراده شده است.
مادهی تخلیل یکی است و افراد و مصادیق زیادی از آن اراده شده است. مگر معنای کلی «تمییز کردن با چوب» تصور کنیم که اعم از تمییز کردن دندان ها و تمییز کردن زیر ناخن میشود و شامل معنای رساندن آب لای انگشتان نمیشود.
در این صورت اشتراک معنوی میشود.
جنس و شرائط خلال
تخلیل به هر وسیله ای میتواند باشد. البته چوب در روایات آمده است و نخ وارد نشده است.
در روایت آمده است:
مَنِ اسْتَعْمَلَ الْخَشَبَتَيْنِ أَمِنَ مِنْ عَذَابِ الْكَلْبَتَيْن[2]
یعنی کسی که از مسواک و خلال استفاده کند از غذاب انبردست ایمن میشود.
مراد از چوب میتواند هر چوبی باشد زیرا در روایت آمده است «الخشبتین» که به معنای دو چوب مسواک و خلال است. البته الف و لام در «الخشبتین» الف و لام عهد است که مراد چوب اراک و چوب خلال است.
اگر از «الخشبتین» اطلاق استفاده کنیم میتوانیم از هر چوبی برای مسواک زدن و خلال کردن استفاده کنیم زیرا بیشتر روایات ما صحبت از چوب نمیکند. بنابراین اگر از روایات اطلاق استفاده کنیم، حتی میتوانیم با نخ دندان هم خلال کنیم زیرا در اینصورت مهم خلال کردن میباشد.
در این روایت چوب ذکر شده است و ما میگوییم مجوزی نداریم که از هر چیزی استفاده کنیم و فقط باید از چوب استفاده کنیم.
در اینصورت میتوانیم فقط از چوب استفاده کنیم و آن هم از هر چوبی هرچند از «الخشبتین» چوب اراک و چوب خلال استفاده میشود.
به احتمال قوی تر مراد از «الخشبتین» چوب اراک و چوب خلال است و تمام چوب ها را شامل نمیشود.
مواردی از چوب ها برای خلال کردن استثناء شده است. چوب انار، چوب یاس یعنی مورد، چوب نی و چوب گل ها و چوب بوته های گل و چوب گیاه طُفا نباید خلال شود زیرا ضرر جدی دارد و آسیب به سلامتی انسان میزند.
شاید این استثناءات دلیل بر اطلاق روایات تخلیل باشد. وقتی دلیل اطلاق داشته باشد، ضرر استفاده از غیر چوب خلال هم نفی میشود زیرا دلیل داریم.
البته در محل خود خواهیم خواند که روایت دیگری هم داریم که میفرماید به هر چیزی خلال نکنید بلکه باید خلال تمییز باشد. بنابراین شرط وسیلهی خلال تمییز بودن است.
این خلال هایی که موجود در بازار است و از چین وارد میشود از چوب نی درست می شود و خیلی خطرناک است و لثه را از بین میبرد.
به نظر میرسد وارد کردن چوب های نی به عنوان چوب خلال عمدی است. به همین چهت لثه و دندان بیشتر افراد مشکل دارد.
در قدیم در یک شهر یک دکتر دندانساز بود ولی امروزه در یک شهر صدها دکتر دندانساز وجود دارد و تمام مطب ها شلوغ است.
مسواک پلاستیکی هم برای دندان ضرر دارد.
چوب مخصوصی وجود دارد که به چوب خلال معروف است و در خوزستان و استان های دیگر در فصل خرماپزان رشد میکند. بوته هایی وجود دارد که سر هر شاخه، بسته ها ی خلال دارد. خیلی خوب و نازک است و فاصله ای بین دندان ها نمیاندازد. معطر و محکم است و از لای دندان های به هم چسبیده هم عبور میکند.
بله، در عراق هم زیاد است ولی مردم نمیشناسند و باید فرهنگ سازی بشود و چوب خلال جایگزین چوب های خلال بازاری باشد زیرا پیامبر(ص) فرمود با نی خلال نکنید زیرا دندان ها را خراب میکند.
خلال با کبریت مشکلی ندارد یعنی نهی وارد نشده است.
در روایت آمده است:
نَهَى رَسُولُ اللَّهِ ص عَنِ التَّخَلُّلِ بِالرُّمَّانِ وَ الْآسِ وَ الْقَصَبِ وَ هُنَّ يُحَرِّكْنَ عِرْقَ الْآكِلَة[3]
یعنی پیامبر(ص) از خلال کردن با چوب انار و مورد و نی نهی کرد و فرمود سبب هیجان ژن خوره میشود.
ژن خوره در لثه یا در کل بدن تحریک میشود.
هیجان گاهی به معنای زرد شدن و خشک شدن میباشد و گاهی هیجان به معنای ظهور و خودنشان دادن است و گاهی هیجان به معنای اضطراب و حرکت است.
البته هیجان در ژن یا به معنای جهش و یا به معنای حرکت از جا است.
در روایت دیگر آمده است:
لَا تَخَلَّلُوا بِعُودِ الرَّيْحَانِ وَ لَا بِقَضِيبِ الرُّمَّانِ فَإِنَّهُمَا يُهَيِّجَانِ عِرْقَ الْجُذَام[4]
یعنی با چوب گل و چوب انار خلال نکنید زیرا ژن جذام را تحریک میکنند.
تمامی گل ها مشمول این روایت است. اگر میفرمود «وَرد» فقط گل محمدی بود ولی فرموده است «ریحان» و شامل تمام گل ها میشود.
در روایت دیگر آمده است:
التَّخَلُّلُ بِالطَّرْفَاءِ يُورِثُ الْفَقْر[5]
یعنی خلال کردن با درخت گز سبب فقر میشود.
شکستن سر چوب و سپس خلال کردن
شکستن سر چوب پیش از خلال کردن فوائدی دارد مانند اینکه با شکستن سر چوب، آلودگی سر چوب برطرف میشود. محل شکستگی چون داخل بوده است تمییز دارد و با شکستن سر چوب، تیزی خلال گرفته میشود.
نخوردن غذاهایی که از لای دندان بیرون میآید
خوردن غذاهای لای دندان موجب بیماری آپاندیس میشود. چوب خلال و غذاهای لای دندان را نباید خورد.
خوردن غذاهایی که دور دندان جمع میشوند و با زبان قابل جمع کردن هستند اشکالی ندارد ولی غذاهایی که با چوب خلال خارج میشود را نباید خورد.
خوردن غذاهای لای دندان های جلویی اشکالی ندارد زیرا در معرض هوا است و زود فاسد نمیشود ولی غذاهایی که لای دندان های عقبی مانند دندان های کرسی است را نباید خورد.
در روایت آمده است:
مَنْ تَخَلَّلَ فَلْيَلْفَظْ مَنْ فَعَلَ فَقَدْ أَحْسَنَ وَ مَنْ لَمْ يَفْعَلْ فَلَا حَرَج[6]
یعنی کسی که خلال میکند آنچه خلال کرده را دور بیندازد کسی که این کار را انجام دهد خوب کاری کرده است و کسی که انجام ندهد حرمتی وجود ندارد.
در روایت دیگر آمده است:
لَا يَزْدَرِدَنَّ أَحَدُكُمْ مَا يَتَخَلَّلُ بِهِ فَإِنَّهُ يَكُونُ مِنْهُ الدُّبَيْلَة[7]
یعنی آنچه به وسیلهی چوب خلال بیرون آورده اید را نخورید زیرا موجب بیماری آپاندیس میشود.
احتمال دارد مراد از «لا تخلل به» غذای خارج شده به وسیلهی چوب خلال است و احتمال دیگر خود چوب خلال است.
«دبیلة» در لغت به معنای ظهور دمل های بزرگ در دورن انسان است که کشنده است.
البته تفاصیل دیگری هم در مورد نخوردن خلال وجود دارد:
در روایت آمده است:
مَا أَدَرْتَ عَلَيْهِ لِسَانَكَ فَأَخْرَجْتَهُ فَابْلَعْهُ وَ مَا أَخْرَجْتَهُ بِالْخِلَالِ فَارْمِ بِه[8]
یعنی آنچه با حرکت دادن زبان و چرخاندن زبان از دهان خارج میکنی بخور و آنچه با خلال خارج میکنی را دور بینداز.
خوردن گوشتی که لای دندان های جلویی است اشکالی ندارد ولی گوشت لای دندان های عقبی خوب نیست.
در روایت آمده است:
سَأَلْتُهُ عَنِ اللَّحْمِ يَكُونُ فِي الْأَسْنَانِ فَقَالَ أَمَّا مَا كَانَ فِي مُقَدَّمِ الْفَمِ فَكُلْهُ وَ أَمَّا مَا كَانَ فِي الْأَضْرَاسِ فَاطْرَحْهُ.[9]
از امام صادق(ع) در مورد گوشتی که در دندان ها باقی میماند سوال کردم فرمود آنچه در جلوی دهان باقی مانده است بخور و آنچه در دندان های آسیاب وجود دارد دور بریز
در روایت دیگر آمده است:
أَمَّا مَا يَكُونُ عَلَى اللِّثَةِ فَكُلْهُ وَ ازْدَرِدْهُ وَ مَا كَانَ فِي الْأَسْنَانِ فَارْمِ بِه[10]
یعنی آنچه در لثه است بخور و آنچه لای دندان ها است دور بریز.
به نظر میرسد که ملاک فاسد بودن غذای داخل دهان باشد. اگر تازه غذا خورده شده است و غذاها فاسد نشده است خوردن آن اشکال ندارد ولی اگر مدتی گذشته است، غذای لای دندان فاسد شده است و باید دور ریخته بشود.
تفصیل بین دندان جلو و عقب شاید به جهت دیرتر فاسد شدن غذای لای دندان های جلویی باشد ولی دندان های عقبی گرم تر هستند و هوا به آن ها نمیرسد، غذای لای آن ها نیز زود تر فاسد میشود.
به نظر میرسد کلا غذایی که از لای دندان خارج میشود دور ریخته بشود.
بله، اگر غذای لای دندان با چوب خلال خارج نشد، میتوان از نخ استفاده کرد. خلال هرچه طبیعی باشد بهتر است و استفاده از پلاستیک خوب نیست.
نخ دندان های امروزی خطرناک است، زیرا به رغم باریکی، فاصله بین دندان ها میاندازد و دندان ها را سست میکند.
شستن دهان بعد از غذا خوردن
روایات متعددی در مورد شستن دهان قبل از غذا خوردن داشتیم که شاید به حد تواتر میرسید و همان روایات، بحث شستن دهان بعد از غذا را هم ذکر میکند.
روایات متعددی درمورد آثار شستن قبل و بعد از غذا داریم.
آثار شستن دهان بعد از غذا
أَوَّلُهُ يَنْفِي الْفَقْرَ وَ آخِرُهُ يَنْفِي الْهَم[11]
یعنی وضوء در ابتداء غذا فقر را از بین میبرد و در آخر غذا هم و غم را از بین میبرد.
از بیماری جلوگیری میکند
يَا عَلِيُّ إِنَّ الْوُضُوءَ قَبْلَ الطَّعَامِ وَ بَعْدَهُ شِفَاءٌ فِي الْجَسَدِ وَ يُمْنٌ فِي الرِّزْقِ.[12]
ای علی وضوء قبل و بعد از غذا درمان در جسد است و زیاد شدن در روزی است.
غَسْلُ الْيَدَيْنِ قَبْلَ الطَّعَامِ وَ بَعْدَهُ زِيَادَةٌ فِي الْعُمُرِ وَ إِمَاطَةٌ لِلْغَمَرِ عَنِ الثِّيَابِ وَ يَجْلُو الْبَصَرَ.[13]
یعنی شستن دو دست قبل و بعد از غذا زیادی در عمر است و پاک کردن کثافت از لباس ها است و دیده ها را جلا می بخشد.
مَنْ سَرَّهُ أَنْ يَكْثُرَ خَيْرُ بَيْتِهِ فَلْيَتَوَضَّأْ عِنْدَ حُضُورِ طَعَامِهِ، وَ مَنْ تَوَضَّأَ قَبْلَ الطَّعَامِ وَ بَعْدَهُ عَاشَ فِي سَعَةٍ مِنْ رِزْقِهِ، وَ عُوفِيَ مِنَ الْبَلَاءِ فِي جَسَدِهِ.[14]
یعنی ... کسی که دستان خود را قبل و بعد از غذا بشوید فراخی رزق پیدا میکند ...
در روایتی از پیامبر(ص)آمده است:
الْوُضُوءُ قَبْلَ الطَّعَامِ يَنْفِي الْفَقْرَ وَ بَعْدَهُ يَنْفِي اللَّمَم[15]
یعنی شستن دست و دهان قبل از غذا خوردن فقر را برطرف میکند و بعد از غذا آسیب جن و اهل زمین را برطرف میکند.
«لمم» یک نوع دیوانگی و جن زدگی است. روایات متعددی داریم که میفرماید «لمم» از جن است و یک سری امور مانند خوردن سیب و خوردن خرمای عجوه لمم را برطرف میکند.
در روایات داریم که شیطان نسبت به بوی غذا حساس است و دور دهان جمع میشود و باقیمانده غذاها را میخورد و میلیسد.
روی شستن دهان کودکان تاکید شده است زیرا موجب فزع و ترس کودکان در خواب میشود.
از این روایت استفاده کردیم که پریدن در خواب هم معلول شیطان است به همین جهت میگوییم افرادی که مشکل و ناراحتی روحی و ورانی دارند و از خواب میپرند مشکل جن زدگی دارند.
در روایت آمده است:
اغْسِلُوا صِبْيَانَكُمْ مِنَ الْغَمَرِ فَإِنَّ الشَّيَاطِينَ تَشَمُّ الْغَمَرَ فَيَفْزَعُ الصَّبِيُّ فِي رُقَادِهِ وَ يَتَأَذَّى بِهِ الْكَاتِبَان[16]
یعنی کودکان خود را از باقیماندهی غذا بشویید زیرا شیطان (میکروب و ویروس و جن) بو میکند و سبب فزع و ترس کودک میشود و دو ملک اذیت میشود.
این روایت شامل بزرگسالان هم میشود زیرا کودکان نویسنده و کاتب ندارند.
کودک ناگهان از خواب میپرد و میایستد و گریه میکند یا به چپ و راست نگاه میکند که به خاطر آسیبی است که از جن به او رسیده است.
در روایتی آمده است:
إن الشيطان حساس لحاس فاحذروه على أنفسكم، من بات وفي يده ريح غمر فأصابه شئ فلا يلومن إلا نفسه[17]
یعنی شیطان حساس و لیس زننده است ...
شیطان خیلی حساس است و به خاطر بوی دهان جمع میشود و باقیماندهی غذا را میلیسد و این سبب ترس کودک و انسان ها در خواب میشود.
در مورد شستن دهان، آب کافی نیست بلکه با شوینده باید شسته بشود. در روایات روی اشنان و سعد به عنوان شوینده تاکید شده است و برای آن خواصی ذکر شده است.
شوستن دهان با سعد از خرابی دندان ها و بیماری دهان جلوگیری میکند و سفارش شده است که دهان و موضع استنجاء را با سعد شسته شود تا از بواسیر و بیماری های دهان جلوگیری بشود.
بعید نیست تاکید روی اشنان و سعد با وجود صابون در زمان ائمه(ع)، به جهت خصوصیت و منفعت در اشنان و سعد باشد.
در روایتی از امام کاظم(ع) آمده است:
مَنِ اسْتَنْجَى بِالسُّعْدِ بَعْدَ الْغَائِطِ وَ غَسَلَ بِهِ فَمَهُ بَعْدَ الطَّعَامِ لَمْ تُصِبْهُ عِلَّةٌ فِي فَمِهِ وَ لَمْ يَخَفْ شَيْئاً مِنْ أَرْيَاحِ الْبَوَاسِيرِ.[18]
یعنی کسی که بعد از مدفوع کردن با سعد استنجا کند و دهان خود را بعد از خوردن غذا با سعد بشوید، در دهان مبتلا به بیماری نمیشود و مبتلا به بواسیر نمیشود.
سعد را باید خوب و نرم آسیاب کرد و در دستشویی قرار داد.
درمان های متعددی برای بواسیر وجود دارد که بهترین درمان برای بواسیر، سعد است. خونریزی بواسیر را قطع میکند و اگر بواسیر ساچمه ای هم باشد، سعد درمان میکند. سعد اگر خوب باشد معطر است و در داستان زیارت قبر امام حسین(ع) توسط جابر، به عنوان عطر هم مطرح است.
سعد ریشهی گیاهی است که گیاه آن شبیه تره است و ریشهی گرد شبیه تربچه است و هر چه محکم تر باشد و داخل آن سفید تر باشد و معطرتر باشد، بهتر است.
اگر سعد کهنه باشد داخل آن زرد میشود.
افرادی که کربلا میروند به جای آوردن چیزهای غیرمطلوب، سعد بیاورند زیرا سعد کوفی معروف است.
سعد یمنی درشت تر و سیاه تر و معطر تر است. سعد هندی بیشتر برای درمان و تقویت حافظه و مانند آن است.
در روایتی از امام صادق(ع) آمده است:
اتَّخِذُوا فِي أُشْنَانِكُمُ السُّعْدَ فَإِنَّهُ يُطَيِّبُ الْفَمَ وَ يَزِيدُ فِي الْجِمَاع[19]
یعنی در مسواک خود از سعد استفاده کنید زیرا دهان را خوشبو میکند و عمل همبستری را زیاد میکند.
شستن دهان با دو چیز است. اشنان در عربی «غاسول»، «خرع الاصافیر» نامیده میشود. و در ایران گاهی «چلقوز گنجشگ» هم گفته میشود. اشنان ارزان هم هست ولی مردم قدر آن را نمیدانند.
بنابراین روایت اگر اشنان با سعد مخلوط بشود آثار مفیدی خواهد داشت.
در روایت آمده است که اشنان را نباید داخل دهان کرد زیرا دهان را بدبو میکند.
به جای استفاده از قرص های شیمیایی برای تقویت جنسی، از اشنان و سعد باید برای شستن دهان استفاده کرد زیرا عمل همبستری را زیاد میکند و تقویت کنندهی جنسی است.
این فوائد در شستن با صابون وجود ندارد. صابون موجود در بازار با الکل درست میشود و به آن سود و مادهی شیمیایی قوی اضافه میکنند به همین خاطر استفاده از آن ها صلاح نیست.
ما دنبال این هستیم که افرادی با پیه گاو یا پیه های دیگر و دنبه و کوهان شتر یا از روغن زیتون با اشنان صابون درست کنند. البته سخت است و خشک کردن آن مدت زمان زیادی نیاز دارد.
در این روایت میگوید با اشنان بیرون دهان را بشویید.
برای سعد زیاد کردن عمل همبستری وجود ندارد و شاید اگر با اشنان مخلوط بشود این خاصیت را پیدا کند.
از روایات استفاده میشود که بعد از خوردن غذا، بدون معطلی باید دهان شسته بشود زیرا ماندن غذا دور دهان به چشم آسیب میرساند و شستن دهان چشم را جلا میدهد.
اگر بعد از غذا خوردن شستن دهان امکان نداشت، حتما باید قبل از خواب شسته بشود زیرا خوابیدن با دست و دهان آلوده، انسان را در معرض آسیب جن قرار میدهد.
در روایتی از حضرت امیر(ع) آمده است:
بَرَكَةُ الطَّعَامِ الْوُضُوءُ قَبْلَهُ وَ بَعْدَهُ وَ الشَّيْطَانُ مُولَعٌ بِالْغَمَرِ وَ إِذَا أَوَى أَحَدُكُمْ إِلَى فِرَاشِهِ فَلْيَغْسِلْ يَدَيْهِ مِنْ رِيحِ الْغَمَر[20]
یعنی برکت غذا وضوئی است که قبل و بعد از غذا خوردن است و شیطان (میکروب و ویروس) به باقیماندهی غذا ولع دارد و اگر کسی از شما به رختخواب میرود دستان خود را از باقیماندهی غذا بشوید.
از این روایت استفاده میشود که اگر دست و دهان شسته نشود، در معرض آسیب شیطان خواهد بود.
در روایت داریم که بعد از شستن دستان و دهان بعد از غذا، خوب است که با حوله خشک بشوند.
«غمر» به معنای باقیماندهی غذا است. هر غذایی که خورده بشود حتی اگر نان خالی هم باشد، اثری دور دهان باقی میگذارد.
غذاهای ممنوعه
مستفاد از روایات، قانون سلامتی در این است که هر غذایی مضر است مگر اینکه با دلیل خارج شده باشد. قانون سلامتی غیر از حکم شرعی است و حکم شرعی را خواهیم گفت.
تئوری طب اسلامی در انتخاب غذا حساسیت بیشتری دارد. ما امتی هستیم که از نظر تغذیه از کل امت ها خاص تر هستیم.
چین یا بودائی ها همه چیز مانند مار و عقرب و حشرات را میخورند. مسیحیان همه چی مانند مردار و خوک و خرگوش را میخورند ولی ما ملت اسلامی در غذا خوردن محدود و مشخص و معین هستیم.
در روایت آمده است:
لَمْ يَكُنْ رَسُولُ اللَّهِ ص يَأْكُلُ طَعَاماً وَ لَا يَشْرَبُ شَرَاباً إِلَّا قَالَ اللَّهُمَّ بَارِكْ لَنَا فِيهِ وَ أَبْدِلْنَا بِهِ خَيْراً مِنْهُ إِلَّا اللَّبَنَ فَإِنَّهُ كَانَ يَقُولُ اللَّهُمَّ بَارِكْ لَنَا فِيهِ وَ زِدْنَا مِنْه[21]
یعنی پیامبر(ص) هر غذا و نوشیدنی که میخورد میفرمود خداوندا در آن برکت بده و بهتر از آن را بدل بفرما مگر شیر که بعد از نوشیدن آن میفرمود خداوندا برکت به آن بده و برای ما زیادتر کن.
«ابدلنا خیرا منه» درخواست بدل خیر از جهت طعم و مزه و قیمت نیست زیرا پیامبر(ص)در نهایت زهد بوده است و دنبال دنیا نبوده است بلکه به جهت این است که هر غذایی ضرری دارد.
امروزه در دنیا هم ثابت شده است که هر غذایی منافع و مضراتی دارد.
پیامبر(ص) در حقیقت از خداوند منافع غذا را میخواهد و با درخواست غذای بهتر از مضرات آن دوری میجوید.
از این دلیل به دست میآید که هر غذایی ضرر دارد. اینکه غذا ضرر کمتری دارد باید دلیل داشته باشیم.
امام (ع)میفرماید:
قَالَ قَالَ لَهُ رَجُلٌ إِنِّي أَكَلْتُ لَبَناً فَضَرَّنِي فَقَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع لَا وَ اللَّهِ مَا ضَرَّ شَيْئاً قَطُّ وَ لَكِنَّكَ أَكَلْتَهُ مَعَ غَيْرِهِ فَضَرَّكَ الَّتِي أَكَلْتَهُ مَعَهُ وَ ظَنَنْتَ أَنَّ ذَلِكَ مِنَ اللَّبَن[22]
یعنی شخصی به امام صادق(ع) عرض کرد شیر نوشیدم و به من ضرر زد فرمود به خدا قسم شیر هیچ ضرری ندارد شاید چیز دیگری با شیر خوردی و به تو ضرر زده است و گمان کردی ضرر از شیر است.
معلوم میشود حکمت فرمایش پیامبر (ص)که موقع خوردن شیر میفرمود خدایا برکت بده و بیشتر به ما بده، چه بوده است.
به هرحال قانون طب اسلامی این است که هر غذایی ضرر دارد.