«درس طب در روایات»

استاد تبریزیان

95/12/03

بسم الله الرحمن الرحیم

موضوع: ادامه بحث تغذیه(آداب تغذیه) – معرفی بیماری پروستات

شستن دست قبل از غذا و با دست راست خوردن

صحبت راجع به آداب و توصیه ها در مورد غذا خوردن است.

از جمله سفارشات تقسیم کار و فعالیت بین اعضاء بدن است. خداوند به انسان دو دست داده است و برای هر کدام وظایفی و کارهایی تعیین شده است.

دست راست برای خوردن و گرفتن و دادن و دست چپ برای استنجاء و شستن محل و تکیه دادن و مانند است.

تاکید شده است که با دست چپ غذا خورده نشود. امروزه بعد از کشف میکروب و تخمک انگل و قارچ و مانند آن و مخفی شدن آن ها زیر ناخن علت آن مشخص شده است.

با اسنتجاء، تخمک انگل به دست چپ می‌آید و بعضی مانند تخم آسکاریس با آب هم از بین نمی‌رود و حتما دست با شوینده‌ی صابون و اشنان شسته بشود.

ما دنبال این هستیم که اشنان که صابون اهل بیت (ع) بوده است رواج پیدا کند. ائمه(ع) و پیامبر(ص) از اشنان استفاده می‌کردند. اشنان ضرر و عوارض ندارند. صابون هایی که امروزه استفاده می‌کنیم از الکل و مواد شیمیایی درست شده است و برای انسان مضر است.

صابون های سنتی از پی درست می‌شود ولی مشکل اینجا است که برای تبدیل کردن پی به صابون از سود(هیدروکسید کربن[سدیم]) شیمیایی استفاده می‌کنند.

مواد شیمایی باقی مانده از صابون به دهان منتقل می‌شود و برای بدن مضر است.

در زمان ائمه(ع) صابون دیگر هم بود ولی ائمه(ع) از اُشنان استفاده می‌کردند و برای شستن محل استنجاء از سعد به عنوان شوینده استفاده می‌کردند.

به نظر می‌رسد که صابون شامی هم به نظر می‌رسد که سود ندارد و از اشنان درست شده است.

جایگزین سود در صابون های روغن زیتون و پی اشنان است. بهترین صابون، از روغن زیتون است که در ساخت آن از آتش استفاده نمی‌شود و فرایند طولانی دارد. صابونی مانند صابون شامی پنج سال باید بماند تا خشک بشود ولی امروزه با سود شیمیایی در مدت کمی صابون درست می‌کنند.

بنده درست کردن صابون با اشنان و سود را بلد نیستم و باید در کتاب ها و یا در انترنت بررسی بشود.

بله، صابون را با خاکستر همان اشنان درست می‌کنند.

چرخه ای در زندگی انگل وجود دارد. محل انگل آسکاریس در روده است. تخمک داخل روده تبدیل به انگل نمی‌شود بلکه باید خارج بشود و با دست منتقل می‌شود و همه جا امکان انتقال دارد. تخمک انگل با دست وارد دهان می‌شود و از راه خون داخل ریه می‌رود و در آنجا پرورش پیدا می‌کند و به حلق می‌آید و از حلق به مری می‌رود و هنگام انتقال از حلق انسان دچار سرفه شدید یا حالت تهوع می‌شود و بی خبر از انتقال انگل کوچک از مجرای تنفسی به مری است و بعد در روده ها مستقر می‌شود.

انگل آسکاریس تقریبا به اندازه‌ی یک وجب و سفید رنگ است و دو طرف آن صورتی است.

با آب جدا نمی‌شود ولی با خوردن به دهان منتقل می‌شود.

ائمه(ع) فرموده اند با دست راست غذا خورده بشود زیرا دست راست آلوده به تخمک نیست تا چرخه‌ی انگل متوقف بشود.

باید سر شیر آب هم مانند دست با صابون شسته بشود زیرا از این طریق به افراد دیگر منتقل می‌شود.

آسکاریس گاهی از راه هوا هم منتقل می‌شود و روی زمین می‌افتد.

راه انتقال انگل های سفید هم اینگونه است. انگل های ریز از طریق پا هم منتقل می‌شود، گاهی انسان درکف پای خود احساس خارش شدید می‌کند که انگل داخل پا رفته است.

آسکاریس خیلی خطرناک است و موجب کم خونی و حتی موجب انسداد روده می‌شود.

خوردن با دست چپ جفا است و در روایت آمده است تا می‌توانی با دست راست غذا بخور.

در روایت آمده است:

وَ نَهَى أَنْ يَأْكُلَ‌ الْإِنْسَانُ‌ بِشِمَالِهِ‌ وَ أَنْ يَأْكُلَ وَ هُوَ مُتَّكِئ‌[1]

یعنی پیامبر(ص)‌ از خوردن با دست چپ و خوردن در حال تکیه دادن نهی کرد.

البته گفتیم چرخه‌ی زندگی انگل ها علت اصلی نهی از خوردن با دست چپ نیست بلکه باید بررسی بشود. علت نهی از خوردن با دست چپ اینگونه آمده است که چون شیطان با دست چپ غذا می‌خورد.

احتمال دارد خوردن با دست چپ موجب تسلط شیطان بر انسان می‌شود یا شیطان وارد بدن می‌شود که باید بررسی بشود.

در روایتی از پیامبر(ص) آمده است:

الْأَكْلُ‌ بِالشِّمَالِ‌ مِنَ الْجَفَاء[2]

یعنی خوردن با دست چپ جفا است.

جفاء به معنای جدا شدن و دور شدن از سنت و کار درست است.

در روایتی از امام صادق(ع) آمده است:

أَنَّهُ كَرِهَ لِلرَّجُلِ أَنْ يَأْكُلَ بِشِمَالِهِ أَوْ يَشْرَبَ بِهَا أَوْ يَتَنَاوَلَ بِهَا.[3]

یعنی امام(ع)‌ از خوردن یا نوشیدن با دست چپ یا گرفتن چیزی با دست چپ خوشش نمی‌آمد.

خداوند و معصومین (ع) بیهوده از چیزی نهی نمی‌کنند و باید بررسی بشود که خوردن با دست چپ چه مضراتی دارد.

انسان اگر ناچار باشد می‌تواند با دست چپ بخورد زیرا در روایت آمده است تا می توانی با دست راست بخور.

طب اسلامی خیلی جای کار دارد، باید بررسی کنیم که خوردن با دست چپ چه مضراتی دارد ما نباید منتظر باشیم تا غرب بگوید با دست چپ غذا نخورید باید علت و حکمت این توصیه ها را به دست بیاوریم.

در روایت دیگر آمده است:

كُلْ بِيَمِينِكَ فَإِنَّ الشَّيْطَانَ يَأْكُلُ‌ بِشِمَالِه‌[4]

یعنی با دست راست غذا بخور زیرا شیطان با دست چپ غذا می‌خورد.

معلوم می‌شود غذا خوردن با دست چپ،‌ شیطان یعنی میکروب و ویروس بر انسان مسلط می‌شوند.

مثلا از دو نفری که به ملاقات بیمار می‌روند یکی بیمار می‌شود و دیگری سالم می‌ماند، شاید یکی از علت های بیماری های میکروبی و ویروسی، خوردن غذا باد دست چپ است.

بله،‌ شاید شیطان هم با دست چپ انسان در غذا خوردن مشارکت می‌کند.

خداوند در قرآن فرموده است:

﴿ وَ شارِكْهُمْ فِي الْأَمْوالِ وَ الْأَوْلاد﴾[5]

یعنی و در ثروت و فرزندانشان شركت جوى‌

مشارکت شیطان در همه چیز است و شاید مشارکت شیطان در غذا خوردن به واسطه‌ی دست چپ باشد زیرا بیشتر آلودگی در دست چپ است. البته باید در این زمینه کار کرد و باید بررسی بشود.

بله، بسم الله گفن شیطان را و اثر شیطان را دور می‌کند ولی به شرط اینکه با دست راست غذا خورده بشود.

بله، شاید با دست چپ خوردن به جهت تشابه با کار شیطان نهی شده باشد ولی بیشتر کارهای ما مانند غذا خوردن را شیطان هم انجام می‌دهد ولی اینگونه نیست که چون شیطان غذا می‌خورد ما غذا نخوریم، بلکه مخالفت و نهی با کاری حکمت دارد.

کلمه‌ی «کره» به معنای ضرر داشتن است.

در روایت آمده است:

سَأَلْتُهُ عَنِ الرَّجُلِ يَأْكُلُ بِشِمَالِهِ أَوْ يَشْرَبُ بِهَا فَقَال‌ لَا يَأْكُلْ‌ بِشِمَالِهِ‌ وَ لَا يَشْرَبْ‌ بِشِمَالِهِ‌ وَ لَا يَتَنَاوَلْ بِهَا شَيْئا[6]

یعنی از امام صادق(ع) در مورد مردی پرسیدم که با دست چپ می‌خورد و می‌نوشد فرمود با دست چپ نخورد و ننوشد و چیزی با دست نگیرد.

اگر چیزی به شما داده شد با دست چپ نگیرید، با چیزی را با دست چپ برندارید حتما حکمتی در این سفارش وجود دارد.

البته «یتناول» گاهی برای گذاشتن غذا در دهان اطلاق می‌شود.

از روایات استفاده می‌شود کار کردن با دست چپ بیشتر مربوط به مسئله‌ی آلودگی و شیطان و ضرر است.

دلیلی بر منع دادن چیزی به وسیله‌ی دست چپ نداریم.

افرادی ناچار هستند که با دست چپ غذا بخورند و بنوشند.

در روایت آمده است:

لَا تَأْكُلْ بِالْيُسْرَى وَ أَنْتَ‌ تَسْتَطِيع‌[7]

یعنی با دست چپ غذا نخور درحالیکه می‌توانی با دست راست بخوری.

 

استثناءات از خوردن با دست راست

خوردن انار و خوردن انگور با دو دست خورده می‌شود. شاید مراد این باشد که مثلا خوشه با دست چپ گرفته شود و با دست راست خورده بشود زیرا انگور را نمی‌توان با یک دست خورد.

البته روایت اطلاق دارد. یعنی می‌تواند حتی دانه های انگور و انار را با دست چپ بخورد.

در روایت معتبر آمده است:

شَيْئَانِ يُؤْكَلَانِ بِالْيَدَيْنِ‌ جَمِيعاً الْعِنَبُ وَ الرُّمَّان‌[8]

یعنی دو چیز با دو دست خورده می‌شوند انگور و انار

البته روایت اصل خوردن با دو دست را می‌فرماید و شاید روایت از جهت خوردن با دست چپ اطلاقی نداشته باشد. یعنی نمی‌توان دانه ها را با دست چپ خورد.

شاید مراد روایت این است که انگور و انار را نمی‌توان با یک دست خورد.

از اطلاق این روایت می‌توان استفاده کرد که باقی میوه ها را می‌توان با یک دست خورد.

خیلی چیزها مثلا مرکبات مانند پرتقال را باید با دو دست خورد، با یک دست گرفته بشود و با دست دیگر پوست آن را جدا کرد ولی اگر انسان کاری کند که همان ها را با یک دست بخورد منعی ندارد ولی در مورد انگور و انار صلاح در این است که انسان با دو دست بخورد.

شاید در خصوص انگور و انار خوردن با دو دست خصوصیت داشته باشد و میکروب و انگل در این دو مورد کارآیی نداشته باشند.

یک روایت مخالف وجود دارد:

أَكَلَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع بِيَسَارِهِ وَ تَنَاوَلَ بِهَا[9]

یعنی امام صادق(ع) به دست چپ خورد و تناول کرد.

می‌شود این روایت را بر حالت ناچاری حمل کنیم زیرا در روایت دیگر داریم که می‌فرماید تا می‌توانی با دست راست غذا بخور یا اینکه بگوییم امام(ع) در حال خوردن انگور یا انار بوده است.

می‌توان این روایت را بر حلیت و جواز خوردن با دست چپ نیز حمل کرد. یعنی خوردن با دست چپ مضر است ولی حرام نیست.

احتمال دیگر این است که خوردن با دست چپ برای ائمه(ع) اشکالی ندارد زیرا روایت داریم که هر دو دست امام زمان(عج) راست است:

صَاحِبُ هَذَا الْأَمْرِ كِلْتَا يَدَيْهِ‌ يَمِين‌[10]

یعنی امام زمان(عج) دو دستش راست است.

خصوصیت ائمه(ع) این است که اگر با دست چپ هم بخورند با دست راست خورده اند و ما نباید با دست چپ بخوریم.

 

خوردن در حال راه رفتن

ظاهرا خوردن در حال راه رفتن منعی ندارد و روایاتی هم داریم که پیامبر(ص) و ائمه(ع)‌ در حال راه رفتن غذا می‌خوردند.

در روایت معتبر آمده است:

خَرَجَ رَسُولُ اللَّهِ ص قَبْلَ الْغَدَاةِ وَ مَعَهُ‌ كِسْرَةٌ قَدْ غَمَسَهَا فِي اللَّبَنِ وَ هُوَ يَأْكُلُ وَ يَمْشِي وَ بِلَالٌ يُقِيمُ الصَّلَاةَ فَصَلَّى بِالنَّاسِ ص‌.[11]

یعنی پیامبر(ص) قبل از نماز صبح خارج شد در حالیکه یک تکه نانی که با شیر آغشته بود همراه داشت و می‌خورد و راه می‌رفت و بلال اقامه می‌خواند و نماز را برگذار کردند.

شاید پیامبر(ص) در حال ناچاری بودند.

در روایت دیگر آمده است:

لَا تَأْكُلْ‌ وَ أَنْتَ‌ تَمْشِي‌ إِلَّا أَنْ تُضْطَرَّ إِلَى ذَلِك‌[12]

یعنی درحالیکه راه می‌روی نخور مگر اینکه ناچار باشی.

قانون کلی این است که در حال راه رفتن نباید غذا خورده بشود مگر اینکه انسان ناچار باشد.

بله، اینکه پیامبر(ص) قبل از نماز صبح چیزی خورده است شاید دلیل بر زمان صبحانه باشد ولی در قرآن کلمه‌ی «بکره» آمده است:

﴿ لَهُمْ رِزْقُهُمْ فيها بُكْرَةً وَ عَشِيًّا﴾[13]

یعنی و هر صبح و شام، روزى آنان در بهشت مقرّر است‌

گاهی کلمه‌ی «غداه» در معنای «بکره» استعمال می‌شود و ائمه(ع)‌ گاهی به این معنا استعمال کرده اند. در آیه قرآن هم آمده است:

«بکره» به معنای نصف روز است.

کسی که سوار است و می‌رود، «ماشی» و راه رونده نیست بنابراین این روایات شامل شخص سوار بر مرکب یا سوار بر ماشین نمی‌شود.

 

غذا خوردن در جای مناسب باشد، غذا خوردن در بازار

جایی که آلوده است و پر غبار و کثیفی و حضور شیطان است برای خوردن ماسب نیست. به همین جهت غذا خوردن در بازار نهی شده است زیرا محل حضور شیطان است. بازار جای رفت و آمد و آلودگی و غبار است.

این حکمت ها در روایت نیامده است و تعلیلی وجود ندارد تا از آن عمومیت استفاده کنیم. روایت فرموده است در بازار غذا خورده نشود.

این سفارش می‌تواند علل متفاوتی مانند وجود بیننده و گرسنه داشته باشد.

محل کسب تنها کافی نیست و باید بازار هم صادق باشد.

شیطان دو کار دارد:

آمُرُ بِإِفْسَادِ الطَّعَامِ‌ وَ قَطِيعَةِ الْأَرْحَام‌[14]

یعنی امر می‌کنم به فاسد کردن غذا و قطع کردن ارحام

معلوم می‌شود شیطان وسواس خناس همان میکروب و ویروس است یا اینکه میکروب و ویروس سلول های بدن او هستند.

در روایت آمده است اگر حیوان یا انسان ناظر وجود دارد یا به او غذا داده شود و یا او را دور کنند.

الْأَكْلُ‌ فِي‌ السُّوقِ‌ مِنَ الدَّنَاءَة[15]

یعنی خوردن در بازار از پستی است.

در روایت دیگر آمده است:

سُئِلَ أَبُو الْحَسَنِ ع عَنِ‌ السَّفِلَةِ فَقَالَ السَّفِلَةُ الَّذِي يَأْكُلُ فِي الْأَسْوَاق‌[16]

یعنی از امام کاظم(ع)‌در مورد افراد پست سوال شد فرمود کسانی هستند که در بازار غذا می‌خورند.

در روایت آمده است که بازار منزل شیطان است.

امروزه هم مخصوصا با نگاه کردن به بازار تهران مشخص می‌شود، بازار واقعا جای آلوده ای است و در معرض غبار است.

غذا خوردن در رستوران ها

امروزه عرب ها غذا خوردن در رستوران را غذا خوردن در بازار می‌نامند. از طرفی روایات اطلاق دارند و شامل رستوران ها هم می‌شود.

از طرفی رستوران ها تمییز هستند و بیننده ای وجود ندارد زیرا همه مشغول غذا خوردن هستند به همین جهت شاید روایات شامل رستوران ها نباشد به خصوص که در روایت آمده است که خوردن در بازار پستی است ولی امروزه کسی که در رستوران غذا می‌خورد را پست به حساب نمی‌آورند.

درست است که در رستوران همه‌ی افراد غذای یکسانی نمی‌خورند و یا کارگر رستوران هم وجود دارد ولی خطری که در بازار وجود دارد از نگاه کردن دیگران در رستوران ها وجود ندارد.

علت نهی خوردن در بازار پست بودن این کار است ولی غذا خوردن در رستوران پستی ندارد بلکه رفعت هم محسوب می‌شود.

 

بیماری پروستات

پروستات بیماری شایعی است. حقیقت پروستات انسداد دهانه‌ی مثانه به وسیله‌ی پروستات است. پروستات تنظیم خروج ادرار و منی است. پروستات باعث مخلوط نشدن ادرار و منی است. اگر ادرار با منی مخلوط بشود، منی از بین می‌رود.

پروستات دریچه ای است که اگر نباشد ادرار دائما خارج می‌شود.

زنان جایگزین پروستات دارند.

علائم

تحریک مثانه، تکرر ادرار، خارج شدن چند قطره بعد از بلند شدن از دستشوئی، احساس تمایل شدید برای دفع ادرار حتی در صورت عدم ادرار، سوزش

علت

طولانی کردن زمان همبستری، نگه داشتن منی، بیشتر مایعات منی در پروستات تولید می‌شود و با جلوگیری از خروج منی به پروستات فشار می‌آید و ورم پروستات به وجود می‌آید، ادرار نکردن بعد از همبستر شدن زیرا منی رفلکس می‌کند و به پروستات فشار وارد می‌کند، همبستر شدن بدون ریختن منی، اصل منی، مایعات پروستات است و اسپرم کم است. بر اثر هیجانات مایعات پروستات تولید می‌شود و اگر خارج نشود داخل پروستات می‌ماند و به آن آسیب می‌رساند.

افرادی که در مسئله‌ی جنسی ناتوان می‌شوند مانند افراد مسن به پروستات مبتلا می‌شوند زیرا یا همبستری تعطیل می‌شود و مایعات داخل پروستات جمع می‌شود و به پروستات فشار وارد می‌شود و یا چون عمل همبستری کم انجام می‌شود دوست دارند که مدت همبستری طولانی باشد به همین جهت مبتلا به پروستات می‌شوند.

درمان

ماساژ پروستات که مابین مقعد و بیضه قرار دارد زیرا با ماساژ خون در پروستات به جریان می‌افتد و مایعات آن خارج می‌شود، مصرف تخم کدو، مرکب چهار، داروی پروستات.


[1] من لایحضرالفقیه، شیخ صدوق، ج4، ص4.
[2]الجعفریات، ابن اشعث، ص162.
[3] الکافی، کلینی، ج6، ص272، ط اسلامیه.
[4] عوالی الئالی، ابن ابی جمهور، ج1، ص74.
[5] سوره اسراء، آیه64.
[6]الکافی، کلینی، ج6، ص272، ط اسلامیه.
[7] المحاسن، برقی، ج2، ص456.
[8] المحاسن، برقی، ج2، ص556.
[9] المحاسن، برقی، ج2، ص456.
[10] ‌قرب الاسناد، حمیری، ص309.
[11] الکافی، کلینی، ج6، ص273، ط اسلامیه.
[12] ‌من لایحضرالفقیه، شیخ صدوق، ج3، ص354.
[13] سوره مریم، آیه62.
[14] الجعفریات، ‌ ابن اشعث، ‌ ص175.
[15] طب النبی، مستغفری، ص20.
[16] غریب الحدیث فی البحارالانوار، البیرجندی، ج2، ص229.