«درس طب در روایات»

استاد تبریزیان

95/08/04

بسم الله الرحمن الرحیم

موضوع: ادامه بحث نوره

 

صحبت راجع به نوره است. استفاده از نوره طبیعی که همان موبر سلیمانی یا موبر امام رضایی است، باید احیاء بشود و تبیلغ بشود. موبرهای موجود در بازار، شیمیایی و مضر است.

نوره طبیعی در روایات به عنوان یکی از داروها معرفی شده است.

لحن تاکید ائمه(ع) بر نوره خیلی عجیب است و شدت دارد:

السُّنَّةُ فِي‌ النُّورَةِ فِي كُلِّ خَمْسَةَ عَشَرَ يَوْماً فَإِنْ أَتَتْ عَلَيْكَ عِشْرُونَ يَوْماً وَ لَيْسَ عِنْدَكَ فَاسْتَقْرِضْ عَلَى اللَّه‌[1]

یعنی سنت در نوره این است که هر پانزده روز یک بار استفاده شود پس اگر بیست روز گذشت و نزد تو پولی برای تهیه نوره نیست، قرض بگیر.

علی الله به معنای این است که خداوند ضامن این قرض است و ادا می‌کند.

بیشترین مدت استفاده نکردن از نوره چهل روز است که اگر کسی بیشتر از چهل روز از نوره استفاده نکند مومن بلکه مسلمان هم نیست.

در روایت آمده است:

السُّنَّةُ فِي‌ النُّورَةِ فِي كُلِّ خَمْسَةَ عَشَرَ يَوْماً فَمَنْ أَتَتْ عَلَيْهِ إِحْدَى وَ عِشْرُونَ يَوْماً فليستدين [فَلْيَسْتَدِنْ‌] عَلَى اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ لْيَتَنَوَّرْ وَ مَنْ أَتَتْ عَلَيْهِ أَرْبَعُونَ يَوْماً وَ لَمْ يَتَنَوَّرْ فَلَيْسَ بِمُؤْمِنٍ وَ لَا مُسْلِمٍ وَ لَا كَرَامَة[2]

یعنی سنه پیامبران(ع) در استفاده از نوره هر پانزده روز یک بار است پس کسی که بیست و یک روز از نوره استفاده نکرده است برای تهیه نوره قرض بگیرد که خداوند آن قرض را ضمانت می‌کند و نوره بکشد و کسی که چهل روز بگذرد و از نوره استفاده نکند مومن و مسلمان نیست و کرامت و ارزشی ندارد.

معنای لحن روایت این است که سهل انگاری در نوره کشیدن هیچ توجیهی ندارد و اگر برای مردم اینگونه از نوره صحبت کنیم، کسی به خود اجازه نمی‌دهد تا از نوره استفاده نکند.

در روایت دیگر آمده است:

مَنْ‌ كانَ‌ يُؤْمِنُ‌ بِاللَّهِ‌ وَ الْيَوْمِ الْآخِرِ فَلَا يَتْرُكْ‌ حَلْقَ‌ عَانَتِهِ فَوْقَ الْأَرْبَعِينَ فَإِنْ لَمْ يَجِدْ فَلْيَسْتَقْرِضْ بَعْدَ الْأَرْبَعِينَ وَ لَا يُؤَخِّر[3]

یعنی کسی که ایمان به خداوند و روز آخرت دارد تراشید عانه را بیش از چهل روز ترک نکند، پس اگر پیدا نمی‌کند و پول ندارد، قرض بگیرد و به تاخیر نیندازد.

از اینکه فرمود قرض بگیرد، معلوم می‌شود مراد از «حلق» کشیدن نوره است و مراد تیغ نیست چون شاید تیغ نیازمند قرض کردن نباشد.

قانون در زبان عربی این است که اگر مراد قرض گرفتن تبیغ باشد می‌گوید «فلیستقرض موسی». اگر به کسی گفته شود که «برو قرض بگیر» چه به ذهن او می‌آید؟ به ذهن او می‌آید که پول قرض بگیرد.

تیغ در آن زمان یک وسیله‌ی همیشگی بوده است و در خانه ها همیشه تیغ وجود داشته است.

اصل نوره

اصل نوره از زمان حضرت سلیمان (ع) بوده است. زمانیکه حضرت سلیمان با بلقیس ازدواج کرد، بدن بلقیس موی زائد زیادی داشت. حضرت سلیمان از اجنه خواست دارویی درست کنند تا موهای زائد را بر طرف کند.

حضرت سلیمان کارخانه های متعددی داشت، کارخانه های نوره و شکر و چینی و سفال و ساخت دیگ های سنگی و امثال این ها داشت.

یکی از کارخانه های حضرت سلیمان برای ساخت نوره بوده است بنابراین نوره با علم انبیاء و وحی و یا با علم اجنه ساخته شده است ولی به نظر می‌رسد که با سفارش حضرت سلیمان(ع) ساخته شده باشد.

نوره چیست

نوره ترکیب دوگانه‌ی زرنیخ و آهک دارد. زرنیخ یک ششم آهک باشد.

مثلا اگر آهک شش کیلو باشد، زرنیخ که همان آرسنیک است باید یک کیلو باشد. با هم مخلوط کنند که نوره درست می‌شود و باید خیلی خوب مخلوط بشوند.

سه نوع زرنیخ وجود دارد. زرنیخ سبز که کیلویی هفت هزار تومان است. زرنیخ زرد که گران است و چیزی در حدود بیست و پنج یا سی هزار تومان است. زرنیخ طلایی که از همه بهتر است ولی خیلی کم پیدا می‌شود.

زرنیخ سوخته و سبز هم خوب است و جواب می‌دهد ولی اگر بتوانید زرنیخ زرد تهیه کنید خیلی بهتر است که نه اذیت می‌کند و نه سوزش دارد و زود هم عمل می‌کند.

اگر بعد از تهیه نوره با زرنیخ سبز، اگر خوب اثر نکرد یک مقدار اندازه‌ی زرنیخ را زیاد تر کنید زیرا زرنیخ سبز، سوخته شده‌ی زرنیخ زرد است به همین علت شاید تاثیر کمتر داشته باشد.

البته الان فروش زرنیخ ممنوع شده است زیرا در تهیه‌ی مواد انفجاری هم کاربرد دارد.

زرنیخ قرمز هم می‌گویند وجود دارد ولی من ندیده ام.

آهک باید آب دیده باشد، آهک ها مختلف است، بعضی از آهک ها خاک دارد و بعضی ها تمییز است، بهترین آهک، آهک مشهد است که خیلی سفید و براق و تمییز است.

بعضی ها آهک را در کوره می‌گذارند که به آن آهک پخته می‌گویند که خیلی نرم است. این خیلی خوب است. آهک پخته هیچ زبری ندارد ولی البته آهک زبر هم کار خودش را انجام می‌دهد و هیچ مشکلی ندارد.

زرنیخ سوخته سبز رنگ است ولی اصل زرنیخ زرد رنگ است و کاری روی آن انجام می‌شود و ماده ای از آن گرفته می‌شود که به حالت سبز در می‌آید ولی در زدودن مو مشکلی ندارد و در ساخت بمب هم اثر ندارد.

سفارشات

در روایت آمده است:

وَ لْيَطْرَحْ فِي‌ النُّورَةِ شَيْئاً مِنَ الصَّبِرِ وَ الْقَاقِيَا وَ الْحُضُض‌ أَوْ يَجْمَعُ ذَلِكَ وَ يَأْخُذُ مِنْهُ الْيَسِيرَ إِذَا كَانَ مُجْتَمِعاً أَوْ مُتَفَرِّقاً وَ لَا يُلْقِي فِي النُّورَةِ مِنْ ذَلِكَ شَيْئاً حَتَّى تُمَاتَ النُّورَةُ بِالْمَاءِ الْحَارِّ الَّذِي يُطْبَخُ فِيهِ الْبَابُونَجُ‌ وَ الْمَرْزَنْجُوش‌ أَوْ وَرْدُ الْبَنَفْسَجِ‌ الْيَابِسِ وَ إِنْ جَمَعَ ذَلِكَ أَخَذَ مِنْهُ الْيَسِيرَ مُجْتَمِعاً أَوْ مُتَفَرِّقاً قَدْرَ مَا يَشْرَبُ الْمَاءُ رَائِحَتَهُ وَ لْيَكُنْ زِرْنِيخُ‌ النُّورَةِ مِثْلَ ثُلُثِهَا[4]

یعنی بعد از تهیه نوره آب را بجوشانید و نوره در آن حل کنید و بریزید مقداری از صبر زرد و اقاقیا و حضض و با هم مخلوط کنید همیشه مخلوط صبر زرد و اقاقیا و حضض را داشته باش و در نوره نریز تا نوره در آب حل شود آبی که جوشانده می‌شود باید در آن بابونه و مرزنجوش یا بابونه و گل بنفشه خشک جوشانده شود و در آب پخته شود، وقتی که پخته شدند و بوی گیاهان جذب آب شدند، نوره در آن آب حل شود که نوره کامل است و زرنیخ یک ششم آهک است.

حضض یک جور برگ گیاهی است.

بنابراین آب جوشانده می‌شود و در آن بابونه یا گل بنفشه و یا بابونه و مرزنجوش باشد تا پخته بشوند و بوی این گیاهان به آب منتقل بشود. بعد از این مرحله نوره را در این آب حل کنید و ترکیب سه گانه صبر زرد و اقاقیا و حضض را به آن اضافه کنید.

این نوره مفید است و داروی بیماری های پوستی است به خصوص که صبر زرد هم دارد. بعد از نوره کشیدن هم از حنا استفاده کنند ولی به صورت زیاد نزنید.

مقدار مواد اضافه نباید زیاد باشد که اثر نوره را از بین ببرد بلکه به اندازه ای باشد که صادق باشد در نوره این گیاهان به کار رفته است.

نوره ای که دارو است باید با این شیوه درست بشود.

گیاه حضض کم پیدا می‌شود که من تا به حال پیدا نکرده ام که در اینصورت دو گیاه بعدی از باب ناچاری به تنهایی استفاده می‌شود.

نوره با داروی خوراکی که باید فقط در صورت لزوم مصرف بشود متفاوت است زیرا استفاده از نوره را سفارش می‌کنند.

سفارشات بعدی

در ادامه روایت آمده است:

وَ مَنْ أَرَادَ أَنْ يَأْمَنَ النُّورَةَ وَ يَأْمَنَ إِحْرَاقَهَا فَلْيُقَلِّلْ مِنْ تَقْلِيبِهَا وَ لْيُبَادِرْ إِذَا عُمِلَتْ فِي غَسْلِهَا وَ أَنْ يَمْسَحَ الْبَدَنَ بِشَيْ‌ءٍ مِنْ دُهْنِ وَرْدٍ فَإِنْ أَحْرَقَتْ وَ الْعِيَاذُ بِاللَّهِ أُخِذَ عَدَسٌ مُقَشَّرٌ فَيُسْحَقُ بِخَلٍّ وَ مَاءِ وَرْدٍ وَ يُطَّلَى عَلَى الْمَوْضِعِ الَّذِي أَحْرَقَتْهُ النُّورَةُ فَإِنَّهُ يَبْرَأُ بِإِذْنِ اللَّه‌[5]

یعنی و کسی که می‌خواهد از سوزش نوره در امان باشد کمتر آن را هم بزند و وقتی نوره کار خود را در زدودن موها انجام داد به شستن آن اقدام کند و بدن را با مقداری روغن گل سرخ، روغن مالی کند.

طرز تهیه روغن گل

مستفاد از روایات تهیه روغن گل باید به شکل سرد باشد. گل سرخ باید در روغن زیتون و یا کنجد یک ماه خوابانده شود. اگر ماه ها افزایش پیدا کند بهتر است ولی یک ماه حداقل آن است.

طرز تهیه روغن برگ درختان

ولی برای تهیه‌ی روغن برگ درختان مانند روغن سداب یا مرزنجوش یا برگ حنا، باید روی آتش ملایم قرار بگیرد و روی آن روغن ریخته شود، که بعد از سه تا چهار ساعت تبدیل به روغن می‌شود. اگر آتش زیاد باشد می‌سوزد. اگر روی بخاری قرار داده شود خوب است. روغن باید روی مواد را بگیرد. جوشاندن در کار نیست بلکه باید گرم شود.

طرز تهیه روغن حنظل

روغن حنظل تازه باید خورد شود و با روغن آغشته شود و در معرض آفتاب غیر مستقیم قرار بگیرد در ظرف در بسته و سه تا چهار روز بماند که تبدیل به آب شود و صاف شود و روی آتش قرار بگیرد و آب آن برود و تنها روغن آن بماند.

روغن سداب برای گوش مفید است و روغن مرزنجوش برای عطسه مفید است.

برای مصرف درونی با کنجد و برای مصرف بیرونی با زیتون است، البته روایتی هم داریم که برای استفاده‌ی درونی زیتون استفاده می‌شود.

سفارش بعدی

در ادامه روایت آمده است:

وَ إِذَا أَرَدْتَ أَنْ لَا يَبْثُرَ وَ لَا يُصِيبَكَ قُرُوحٌ‌ وَ لَا شُقَاقٌ‌ وَ لَا سَوَادٌ فَاغْسِلْ بِالْمَاءِ الْبَارِدِ قَبْلَ أَنْ تَنَوَّر[6]

یعنی اگر می‌خواهی از نوره استفاده کنی و مبتلا به زخم و ترک و سیاهی پوست نشوی قبل از استفاده از نوره بدنت را با آب سرد بشوی.

چون آب جذب بدن می‌شود باعث می‌شود نوره جذب پوست نشود و آسیب به پوست نمی‌رساند.

چیزی که معروف است استفاده از نوره با بدن خشک است ولی این روایت چیز دیگری می‌فرماید.

نوره ضد سوداء است و برای ضد بلغم بودن نوره دلیل نداریم.

سوداء در کل بدن و در خون وجود دارد.

سفارشات بعدی

در روایت آمده است:

مَنْ أَرَادَ الِاطِّلَاءَ بِالنُّورَةِ فَأَخَذَ مِنَ النُّورَةِ بِإِصْبَعِهِ فَشَمَّهُ وَ جَعَلَ عَلَى طَرَفِ أَنْفِهِ وَ قَالَ صَلَّى اللَّهُ عَلَى‌ سُلَيْمَانَ بْنِ دَاوُدَ كَمَا أَمَرَنَا بِالنُّورَةِ لَمْ تُحْرِقْهُ النُّورَة[7]

یعنی کسی که می‌خواهد نوره بکشد یک مقدار نوره را با اگشت بردارد و بو کند و بر نوک بینی خود بمالد و بگوید صَلَّى اللَّهُ عَلَى‌ سُلَيْمَانَ بْنِ دَاوُدَ كَمَا أَمَرَنَا بِالنُّورَةِ نوره او را نمی‌سوزاند.

در نقل دیگر آمده است:

اللَّهُمَّ ارْحَمْ سُلَيْمَانَ بْنَ دَاوُدَ ع‌[8]

استفاده از نوره سنت سلیمانی است.

بو کردن نوره سبب می‌شود که نوره نسوزاند که مکانیزم آن باید بررسی بشود.

سفارش بعدی

در روایت دیگر آمده است:

وَ يُدْلَكُ الْجَسَدُ بَعْدَ الْخُرُوجِ مِنْهَا بِشَيْ‌ءٍ يَقْلَعُ‌ رَائِحَتَهَا كَوَرَقِ الْخَوْخِ وَ ثَجِيرِ الْعُصْفُرِ وَ الْحِنَّاءِ وَ الْوَرْدِ وَ السُّنْبُلِ مُفْرَدَةً أَوْ مُجْتَمِعَة[9]

یعنی بعد از استفاده از نوره، بدن با چیزی مالیده شود تا بوی نوره را از بین ببرد مانند برگ هلو و تفاله عصفر و حنا و گل سرخ و سنبل الطیب یکی از آن ها یا همه باهم.

در هلو، بو برای خود هلو است و نمی‌دانم برگ آن هم بو دارد یا نه؟ شاید مراد از برگ هلو، هلوی خشک شده باشد چون به هلوی خشک شده هم برگ گفته می‌شود.

عصفر یک جور رنگی شبیه رنگ زعفران است. وقتی از عصفر استفاده کردند و رنگ آن گرفته شد، تفاله‌ی آن را ثجیر می‌نامند.

قبلا از عصفر برای رنگرزی استفاده می‌کردند ولی الان شاید در شیرینی جات هم استفاده کنند که استفاده از آن به عنوان خوراکی خیلی بد است و موجب حساسیت می‌شود.

مهم این است که بوی نوره برطرف بشود، شاید صابون های امروزی این خاصیت را داشته باشند ولی به نظر می‌رسد که این گیاهان خصوصیت دارد زیرا برای بدن هم مفید هستند.

سفارش بعدی این است که بعد از استفاده از نوره، حنا مالیده بشود.

درمان سوختگی و اثر سوختگی

دو داروی بسیار خوب که برای درمان سوختگی است وسریع اثر می‌کند. یکی برای سوختگی و یکی برای برطرف کردن اثر سوختگی است.

برای درمان سوختگی، پودر عدس بی پوست که به آن دال عدس و عدس قرمز هم می‌گویند، با گلاب و سرکه مخلوط بشود. اگر کسی مبتلا به سوختگی شد این محلول را روی محل سوختگی بمالد.

در روایت مقدار خاصی برای اندازه هر یک ذکر نشده است.

عدس باید نرم آسیاب شده باشد و باید محلول درست بشود. محلول نارنجی رنگ درست می‌شود.

برای اثر سوختگی، روغن گل سرخ با سرکه خیلی ترش انگوری به مقدار مساوی مخلوط شود و مرتب روی اثر سوختگی بمالید هرچند برای بیست سال قبل باشد، بعد از یک ماه استفاده، پوست مانند قبل از سوختگی می‌شود.


[1] الکافی، کلینی، ط اسلامیه، ص6، ص506.
[2] الخصال، شیخ صدوق، ج2، ص503.
[3] الخصال، شیخ صدوق، ج2، ص538.
[4] طب الرضا، امام رضا ع، ص31.
[5] طب الرضا، امام رضا ع، ص34.
[6] طب الرضا، امام رضا ع، ص31.
[7] الکافی، کلینی، ط اسلامیه، ج6، ص506.
[8] من لایحضر، شیخ صدوق، ج1، ص119.
[9] بحارالانوار، مجلسی، ج59، ص323.