موضوع: ادامه بحث فوائد حمام – معرفی داروی جَوارش

صحبت راجع به فوائد حمام است.

تعدیل طبائع، تمییز کردن عورتین، نرم کنندگی عصب و رگ ها

حمام چهار اتاق امام رضا (ع) فوائد متعددی دارد. یکی از فوائد حمام تعدیل طبائع چهارگانه در انسان است. حمام غلبه طبائع را مهار می‌کند.

دیگر فائده حمام پاک کردن «وَرَکین» یعنی عورتین است. نرم کنندگی عصب هم از فوائد حمام است که امروزه نرمی عصب مطرح نیست.

یکی دیگر از فوائد حمام نرم کردن رگ های خونی است که در مقابل «تصلب شرایین» است.

خارج کردن فضولات از داخل بدن

فائده دیگر حمام این است که فضولات و زوائد را از بدن خارج می‌کند. بعدا فضولات ظاهری بدن عرض خواهد شد ولی در اینجا بیشتر مراد فضولات موجود در داخل بدن و داخل رگ ها است.

فضولات خون به شکل عرق کردن خارج می‌شود.

قرار شد که حمام شدیدا گرم باشد به گونه ای که انسان یاد جهنم بافتد. این گرما تمام فضولات خون و بدن را به شکل چربی از بدن خارج می‌کند.

بعضی از چرب شدن بدن ناراحت می‌شوند در حالیکه این یک نعمت است چون چربی ها و فضولات بدن با این چربی خارج می‌شود.

بودن چربی ها در داخل بدن ضرر دارد و خارج شدن آن از بدن ضرر ندارد بلکه نفع دارد. این تعریق رسوبات خون را به خارج بدن می‌آورد. این فائده حمام است.

اگر کسی زیاد عرق کند نباید ناراحت باشد و این نشانه سلامتی است و نشان این است که قند در بدن سوخت و سوز می‌شود و تبدیل به حرارت می‌شود.

البته بعض موارد بیماری است و معلول غلبه صفراء است. ولی به طور کلی عرق کردن بد نیست و نشانه‌ی خوبی از سوخت و سوز قند در بدن است.

افرادی که مبتلا به دیابت هستند کمتر عرق می‌کنند و این نشانه‌ی بدی است. مواد قندی می‌سوزد و بدن گرم می‌شود و چربی ها از بدن خارج می‌شود. اگر قرار باشد این چربی ها در بدن بماند موجب چربی خون و تصلب شرایین و سکته های قلبی و مغزی می‌شود.

آیا ورزش برای تعریق و دفع فضولات مناسب است؟

درست است که ورزش سبب تعریق می‌شود ولی هر چیزی که عرق را از بدن خارج می‌کند معلوم نیست خوب باشد. چون ورزش روی قلب و اعضای بدن می‌آورد فشار مضاعف می‌آورد، عمر را کوتاه می‌کند.

مشکل ورزش این است که عمر را کوتاه می‌کند. الان ورزش کارها عمر طولانی ندارند. به پنجاه سال هم نمی‌رسند و در همان میدان ورزش می‌میرند.

روش سالم خروج چربی و عرق از بدن این است که انسان حمام برود. شمایی که می‌خواهی ورزش کنی نماز شب بخوان و غذا کمتر بخور چرا انسان غذا زیاد بخورد و دو ساعت بدود تا غذا ها از بدن خارج بشود؟

ممکن است ورزشکار ها سالم باشند ولی عمر کوتاهی دارند. درباره ورزش های سبک هم گفتیم:

كُلُ‌ لَهْوِ الْمُؤْمِنِ‌ بَاطِلٌ إِلَّا فِي ثَلَاث‌[1]

یعنی همه لهوهای مومن باطل است مگر در سه مورد.

مواردی که استثناء شده است در راستای آمادگی نظامی است. حضرت امیر(ع) بزرگترین جنگجو بوده است ولی ورزش هم نمی‌کرده است.

ما روایت نداریم که بگوید شنا کنید بلکه گفته اند شنا یاد بگیرید. به جهت اینکه اگر کسی در آب افتاد و یا اگر خود انسان در آب افتاد غرق نشود. شنا به عنوان مقدمه نجات انسان خوب است زیرا کار هدف مند خوب است ولی کار بیهوده و لغو و لهو و لعب خوب نیست.

افراد هفتاد و هشتاد ساله که در پارک می‌دوند اصلا سزاوار مومن نیست. در بحث ورزش خواهد آمد و در اینجا نمی‌خواهیم زیاد بحث کنیم. در روایت آمده است:

كَانَ عَلِيُّ بْنُ الْحُسَيْنِ ص يَمْشِي مِشْيَةً كَأَنَ‌ عَلَى‌ رَأْسِهِ‌ الطَّيْرُ‌[2]

یعنی امام سجاد هنگامی که راه می‌رفت گویا پرنده ای روی سرش است.

یعنی از شدت آرام راه رفتن گویا پرنده ای روی سر دارد که نمی‌خواهد برود.

در قرآن آمده است:

﴿وَ اقْصِدْ في‌ مَشْيِك‌﴾[3]

یعنی با تمانینه راه برو

یک روایت نشان بدهید که بگوید ورزش کنید ما از آن تبعیت می‌کنیم. همه چی در آن زمان بوده است. دویدن و مسابقه دو یقینا بوده است.

روایتی که اشاره به بحث وزنه برداری دارد چیز دیگری است. بالاخره این جوان ها به جای انجام کارهای بد بروند ورزش کنند. مانند روایتی که امام صادق(ع) می‌فرماید خواب خوب نیست ولی برای اهل زمان ما خوب است چون اگر بخوابد غیبت نمی‌کنند و تهمت نمی‌زنند و دروغ نمی‌گویند.

جوان های امروز اگر ورزش نکنند، کارهای بدی انجام می‌دهند خوب بگذار بروند ورزش کنند.

تجربه من این است. بروید زیست جانوری را بررسی کنید. حیواناتی که به کندی حرکت می‌کنند زیاد عمر می‌کنند. مار دویست سال عمر می‌کند، لاک پشت هم همینطور. ولی حیواناتی که می‌دوند عمر کوتاهی دارند. این نیاز به بررسی و تحقیق دارد و در آینده خواهیم خواند.

ما خیلی اصرار نداریم و تابع دلیل هستیم.

مسائل ثانویه را انکار نمی‌کنیم، امام صادق (ع) می‌فرماید برای اهل زمان ما بهترین چیز خواب است چون جلوگیری از گناه می‌کند. ورزش هم برای جوانان امروز بهتر از کارهای بد و توطئه چینی و مشکل سازی و سرکوچه ایستادن است. ورزش از این جهت خوب است.

ولی یک طلبه که مومن است و باید مطالعه کند نماز شب بخواند و نماز مستحبی بخواند این ها را کنار بگذارد که یک ساعت بدود؟ فکر نمی‌کنم این کار صلاح باشد.

جوانان به جای ورزش بروند به کشاورز کمک کنند و یا به کسی که خانه می‌سازد کمک کنید یا به نماز بایستید که بهترین ورزش نماز است.

روایت فرمود که تمام لهو های مومن باطل است مگر سه مورد که روایت معلوم کرده است. و این ها هدف مشخصی دارد و تقویت نیروی جنگی و بنیه‌ی دفاعی است.

این که می‌فرماید هر لهو مومن باطل است، نهی از دیگر ورزش ها است. اگر چیزی خلاف این را بخواهیم ثابت کنیم باید دلیل بیاوریم.

الان بیشترین آسیب مانند سرطان مغز برای همین موبایل ها است. بعدا اقرار خواهند کرد که این موبایل چه آسیب هایی به مغز می‌رساند.

همراهان و برادران یوسف به دروغ گفتند که ما رفتیم تا مسابقه بدهیم و در ثانی خود یوسف که پیامبر بود مسابقه نداد.

پاک کردن کثیفی های ظاهری

فائده‌ی دیگر حمام «یذهب العفن»[4] است. یعنی عفونت ها و چرک ها را از ظاهر بدن می‌برد. عرق ها و بوی بد بدن را می‌زداید. ولی فراز قبلی برای کثیفی های داخل بدن بود.

روایات دیگری می‌فرماید حمام بدن را زیاد می‌کند و باعث تقویت بدن می‌شود. روایت می‌فرماید اگر کسی یک روز در میان حمام برود چاق می‌شود:

أَنَّهُ لَوْ كَانَ شَيْ‌ءٌ يَزِيدُ فِي‌ الْبَدَنِ‌ لَكَانَ الْغَمْزُ يَزِيدُ وَ اللَّيِّنُ مِنَ الثِّيَابِ وَ كَذَلِكَ الطِّيبُ وَ دُخُولُ الْحَمَّامِ وَ لَوْ غُمِزَ الْمَيِّتُ فَعَاشَ لَمَا أَنْكَرْتُ ذَلِك‌[5]

یعنی اگر چیزی در بدن زیادی ایجاد کند همانا فشار دادن و لباس های نرم و عطر و داخل شدن در حمام است.

این روایت خیلی مهم است. افرادی مراجعه می‌کنند که یک پای او لاغر و یک پای او چاق است. یا دست او اینگونه است. این روایت درمان این موارد است.

دستی که لاغر است با فشار درست می‌شود و باعث رشد آن عضو می‌شود و همچنین با آب گرم بشویید که باعث چاقی و بزرگ شدن آن عضو می‌شود.

بنابراین فشار دادن و آب گرم و حمام باعث چاقی عضو می‌شود.

اگر حمام اسلامی باشد بهتر است. مراد حداقل آب گرم و اتاق گرم است.

فائده‌ی دیگر حمام از بین بردن بلغم است:

وَ مَنْ‌ أَرَادَ أَنْ‌ يَذْهَبَ‌ بِالْبَلْغَمِ فَلْيَأْكُلْ كُلَّ يَوْمٍ جَوَارِشْناً حِرِّيفاً وَ يُكْثِرُ دُخُولَ الْحَمَّامِ وَ إِتْيَانَ النِّسَاءِ وَ الْقُعُودَ فِي الشَّمْسِ وَ يَتَجَنَّبُ كُلَّ بَارِدٍ فَإِنَّهُ يُذِيبُ الْبَلْغَمَ وَ يُحْرِقُه‌[6]

و کسی که می‌خواهد بلغم را از بدن خود بر طرف کند و کم کند پس هر روز جوارش تند بخورد و زیاد وارد حمام بشود و همخوابی با زنان و نشستن در نور خورشید و از هر سردی پرهیز کند زیرا بلغم را می‌برد و می‌سوزاند.

برطرف کردن بلغم سخت است. در روایت آمده است:

وَ أَمَّا الْبَلْغَمُ فَإِنَّهُ خَصْمٌ‌ جَدِل‌ٌ إِنْ سَدَدْتَهُ مِنْ جَانِبٍ انْفَتَحَ مِنْ آخَر[7]

یعنی بلغم دشمنی مجادله کننده است اگر جلوی آن را سد کنی از جانب دیگر می‌آید.

یعنی به راحتی بر طرف نمی‌شود. درمان بلغم حمام است.

«جوارش» یک جور ترکیبی است که بیشتر آن را انواع زیره تشکیل می‌دهد.

چه مقدار حمام مطلوب است؟

روایات زیاد رفتن را توصیه کرده اند و بهترین آن یک روز در میان است و حداکثر فاصله بین دو حمام یک هفته است. در روایات مستفیضه آمده است که حمام رفتن یک روز در میان باشد.

الْزَمِ الْحَمَّامَ غِبّاً فَإِنَّهُ يَعُودُ إِلَيْكَ لَحْمُك‌[8]

یعنی یک روز در میان حمام برو زیرا گوشت بدنت را بر می‌گرداند.

اسلام چقدر پاک و تمییز است، می‌فرماید یک روز در میان باید حمام رفته شود.

هر روز حمام رفتن قلوه پی را آب می‌کند. قلوه پی همان قدره آدرنال است که به آن غدد فوق کلیوی می‌گویند که باعث تقویت بدن است. اگر این غدد کم شود و آنزیم هایی که ترشح می‌کند کم شود حتی صدای انسان بیرون نمی‌آید.

خطر دیگر هر روز حمام رفتن، لاغر شدن انسان است. روایاتی داریم که می‌فرماید نیروی بدن از قلوه پی است. این پی در حقیقت غده ای است که موادی به نام آدرنالین تولید می‌کند که تقویت کننده بدن است. مثلا شیر گاو و شحم گاو قلوه پی را زیاد می‌کند.

از شحم گاو به عنوان «طیبات» نام برده شده است که به معنای این است که برای سلامتی بدن مفید است. شحم گاو چربی بد را خارج می‌کند و چربی بد همان بیماری است.

حمام رفتن باید صدق کند و غسل تنها شاید حمام نباشد و روایات آن را خواهیم خواند.

در روایتی آمده است:

الْحَمَّامُ‌ يَوْمٌ‌ وَ يَوْمٌ لَا يُكْثِرُ اللَّحْمَ وَ إِدْمَانُهُ فِي كُلِّ يَوْمٍ يُذِيبُ شَحْمَ الْكُلْيَتَيْن‌[9]

حمام یک روز در میان، گوشت را زیاد می‌کند و هر روز به حمام رفتن قلوه پی را آب می‌کند.

در روایت دیگر آمده است:

مَرِضْتُ‌ حَتَّى‌ ذَهَبَ‌ لَحْمِي فَدَخَلْتُ عَلَى الرِّضَا ص فَقَالَ أَ يَسُرُّكَ أَنْ يَعُودَ إِلَيْكَ لَحْمُكَ قُلْتُ بَلَى قَالَ الْزَمِ الْحَمَّامَ غِبّاً فَإِنَّهُ يَعُودُ إِلَيْكَ لَحْمُكَ وَ إِيَّاكَ أَنْ تُدْمِنَهُ فَإِنَّ إِدْمَانَهُ يُورِثُ السِّل‌[10]

یعنی مریض شدم تا جائیکه گوشت بدنم آب شد داخل بر امام رضا (ع) شدم فرمود آیا دوست داری که دوباره چاق شوی؟ عرض کردم بله فرمود یک روز در میان حمام برو زیرا گوشت بدنت بر می‌گردد و هر روز حمام نرو زیرا موجب سل می‌شود.

سل به معنای لاغری شدید است. به بیماری سل، سل گفته اند زیرا انسان را شدیدا لاغر می‌کند.

افرادی که بر اثر بیماری لاغر می‌شوند این روایت درمان آن ها است.

موضوع این روایت انسانی است که بر اثر بیماری لاغر شده است. این موضوع امروزه درمان ندارد. بعید نیست که حمام رفتن یک روز در میان برای افرادی که مبتلا به «دیسروفی» و «نوروپاتی» و «میوپاتی» و «نوشون» هستند و عضلات آن ها تحلیل می‌رود مفید باشد.

روایت دیگری داریم می‌فرماید:

مَنْ أَرَادَ أَنْ‌ يَحْمِلَ‌ لَحْماً فَلْيَدْخُلِ الْحَمَّامَ يَوْماً وَ يَغِبُّ يَوْماً وَ مَنْ أَرَادَ أَنْ يَضْمُرَ وَ كَانَ كَثِيرَ اللَّحْمِ فَلْيَدْخُلِ الْحَمَّامَ كُلَّ يَوْم‌[11]

یعنی کسی که می‌خواهد چاق بشود یک روز در میان حمام برود و کسی که می‌خواهد لاغر بشود و گوشت بدن او زیاد است هر روز به حمام برود.

بنابراین روایات دال بر ضرر داشتن هر روز حمام رفتن است. زیرا انسان را ضعیف و لاغر می‌کند ولی انسان های چاق استثناء شده اند.

آیا این استثناء باعث آب شدن قلوه پی هم هست؟ اگر بگوییم آری زیرا گرمای حمام باعث آب شدن قلوه پی است ولی انسان های چاق به جهت زیاد بودن چربی بدن آن ها از رسیدن گرما به قلوه پی جلوگیری می‌شود.

یک روز در میان باعث زیاد یا کم شدن قلوه پی می‌شود؟ دلیلی بر این مطلب نداریم ولی قلوه پی اگر کم بشود انسان ضعیف و ناتوان می‌شود. روایت نگفته است که یک روز در میان رفتن قلوه پی را زیاد می‌کند. بلکه احتمال دارد قلوه پی را کم می‌کند زیرا اگر قلوه پی زیاد شود باعث تحرک و فعالیت انسان می‌شود و انسان لاغر می‌شود.

آیا عوارض هر روز رفتن به حمام، شامل حمام های امروزی می‌شود؟ حمام های امروزی شرائط حمام های مذکور در روایات را ندارد و بعید می‌رسد حمام بر آن ها صادق باشد ولی برای احتیاط به همین حمام ها هم هر روز نرود.

مراد از حمام شستو شوی مختصر و غسل کردن نیست بلکه شستو شوی کامل که کیسه و لیف کشیدن و تظافت کامل باشد حمام است.

داروی جَوارش

داروی جوارش ترکیب های مختلفی دارد ولی این ترکیبی را که می‌خوانیم از همه نزدیکتر به روایات است. یکی از فوائد این دارو بر طرف کردن لکنت زبان است که باید روی زبان بپاشند.

ترکیب داروی جوارش

    • زیره سیاه – نیم مثقال (زیره سبز و سیاه وجود دارد. زیره سیاه همان زیره کوهی است.)

    • زیره کرمانی – نیم مثقال ( برای شهر کرمان است و با زیره سیاه در عطر و خاصیت متفاوت است. در روایات با لفظ زیره کرمانی وارد شده است.)

    • پوست قرفه – نیم مثقال (قره دارچین داریم که دارچین لوله ای است و قرفه قرنفل داریم که پوست درخت میخک است که کم یاب است. دارچین لوله ای در کشورهای عربی قرفه گفته می‌شود)

    • نمک هندی – نیم مثقال (نمک هندی اسامی مختلفی دارد، نمک سیاه، نمک نفتی و در خود هندوستان به آن کالا نمک گفته می‌شود.)

    • دارفلفل – صد عدد

    • فلفل – دویست عدد

    • شکر سرخ – بیست درهم که هر درهم سه گرم و بیست و پنج صدم است.

آسیاب شوند و به شکل گَرد روی زبان بریزند برای لکنت زبان و برای بر طرف کردن بلغم یک قاشق مربا خوری صبح ناشتا خورده بشود.