موضوع: ادامه بحث پاکیزگی – سلامتی در خواب – معرفی داروی بادشکن

علت نیاز انسان به تخلی

إِنَّمَا سُمِّيَ‌ الْمُسْتَرَاحُ‌ مُسْتَرَاحاً لِاسْتِرَاحَةِ الْأَنْفُسِ مِنْ أَثْقَالِ النَّجَاسَاتِ وَ اسْتِفْرَاغِ الْكَثَافَاتِ وَ الْقَذَرِ فِيهَا وَ الْمُؤْمِنُ يَعْتَبِرُ عِنْدَهَا أَنَّ الْخَالِصَ مِنْ حُطَامِ الدُّنْيَا كَذَلِكَ يَصِيرُ عَاقِبَتُهُ فَيَسْتَرِيحُ بِالْعُدُولِ عَنْهَا وَ بِتَرْكِهَا وَ يُفَرِّغُ نَفْسَهُ وَ قَلْبَهُ مِنْ شُغُلِهَا وَ يَسْتَنْكِفُ عَنْ جَمْعِهَا وَ أَخْذِهَا اسْتِنْكَافَهُ عَنِ النَّجَاسَةِ وَ الْغَائِطِ وَ الْقَذَرِ وَ يَتَفَكَّرُ فِي نَفْسِهِ الْمُكَرَّمَةِ فِي حَالٍ كَيْفَ تَصِيرُ ذَلِيلةً فِي حَالٍ وَ يَعْلَمُ أَنَّ التَّمَسُّكَ بِالْقَنَاعَةِ وَ التَّقْوَى يُورِثُ لَهُ رَاحَةَ الدَّارَيْنِ فَإِنَّ الرَّاحَةَ فِي هَوَانِ الدُّنْيَا[1]

یعنی مستراح به این نام است زیرا نفس از سنگینی نجاسات راحت می‌شود و کثافات را خالی می‌کند و مومن عبرت می‌گیرد از اینکه غذای تمییز و خوشبو به مدفوع بدبو تبدیل می‌شود و عاقبت دنیا همین می‌شود و با رو برگرداندن از آن راحت می‌شود قلب و نفسش از اندیشه‌ی دنبا خالی می‌کند و بدش می‌آید که دنیا را جمع کند به گونه ای که ایی که از نجاسات بدش می‌آید و کسی که تقوا داشته باشد سبب تقوی در دنیا و آخرت می‌شود.

یک بحثی است که آیا پیامبر(ص) به مطلق باکتری ها مبتلاء‌ می‌شد یا نه؟ پیامبر(ص) می‌فرماید میکروب بر من مسلط نیست و در بعضی بیماری ها فرموده است:

إنها من الشيطان، و لم يكن اللَّه ليسلطه على.[2]

یعنی این بیماری از شیطان است و خداوند نمی‌گذارد شیطان بر من مسلط شود.

در روایت دیگر می‌فرماید با شیطان توافق کردم که به من آسیب نرساند.

تحلیل غذا در معده به وسیله‌ی باکتری نیست بلکه به وسیله‌ی اسید معده است:

إِنَّمَا صَارَ الْإِنْسَانُ يَأْكُلُ‌ وَ يَشْرَبُ‌ بِالنَّارِ وَ يُبْصِرُ وَ يَعْمَلُ بِالنُّورِ وَ يَسْمَعُ وَ يَشَمُّ بِالرِّيحِ وَ يَجِدُ طَعْمَ الطَّعَامِ وَ الشَّرَابِ بِالْمَاءِ وَ يَتَحَرَّكُ بِالرُّوحِ وَ لَوْ لَا أَنَّ النَّارَ فِي مَعِدَتِهِ مَا هُضِمَتْ أَوْ قَالَ حُطِمَتِ [3]

یعنی انسان با آتش می‌خورد و می‌نوشد ... و اگر آتش در معده نبود هضم نمی‌کرد ...

بعد از کار معده، شیطان در روده آن ها را تجزیه می‌کند و تولید مثل می‌کند.

سلامتی در خواب

اگر انسان ظرائف وشروط خواب را رعایت کند سبب سلامتی می‌شود ولی اگر این مسائل رعایت نشود سبب بیماری می‌شود.

خواب لازم است و نمی‌شود از خواب گذشت در عین اینکه خواب ضایع کردن عمر و تعطیل کردن فعالیت و تلاش و کوشش است. انسان بدون خواب نمی‌تواند زندگی خود را ادامه بدهد.

بدن در حین خواب استراحت می‌کند و نشاط خود را بدست می‌آورد و توان انسان برمی‌گردد و آمادگی برای شروع کار مجدد پیدا می‌کند.

خواب زیاد

مستفاد از روایات این است که خواب زیاد خوب نیست بلکه شدیدا مذمت شده است و به انحاء مختلف از این کار نهی شده است و ضررهایی برای دنیا و آخرت دارد.

إِيَّاكُمْ‌ وَ كَثْرَةَ النَّوْمِ‌ فَإِنَّ كَثْرَةَ النَّوْمِ يَدَعُ صَاحِبَهُ فَقِيراً يَوْمَ الْقِيَامَة[4]

یعنی مبادا زیاد بخوابید زیرا زیاد خوابیدن صاحب خود را روز قیامت فقیر رها می‌کند.

از مادر حضرت سلیمان بن داوود چنین سفارشی نقل شده است.

قَالَتْ أُمُّ سُلَيْمَانَ بْنِ دَاوُدَ لِسُلَيْمَانَ ع يَا بُنَيَّ إِيَّاكَ وَ كَثْرَةَ النَّوْمِ‌ بِاللَّيْلِ‌ فَإِنَّ كَثْرَةَ النَّوْمِ‌ بِاللَّيْلِ‌ تَدَعُ الرَّجُلَ فَقِيراً يَوْمَ الْقِيَامَةِ.[5]

یعنی ... از خواب زیاد در شب بپرهیز زیرا انسان را روز قیامت فقیر رها خواهد کرد.

در روایتی می‌فرماید زیاد خوابیدن سبب ضرر و خسارت و بی دینی و به جهنم رفتن است و سبب معصیت است:

أَوَّلُ مَا عُصِيَ‌ اللَّهُ‌ بِسِتِ‌ خِصَالٍ، حُبِّ الدُّنْيَا وَ حُبِّ الرِّيَاسَةِ وَ حُبِّ النَّوْمِ وَ حُبِّ النِّسَاءِ وَ حُبِّ الطَّعَامِ وَ حُبِّ الرَّاحَة[6]

یعنی خداوند تبارک و تعالی با شش خصلت معصیت شده است دوست داشتن دنیا و ریاست و زنان و خواب و راحتی و غذا.

هر کدام از این ها انسان را وادار می‌کند که معصیت کند تا به مطلوب خود برسد. خواب انسان را از نماز عشاء و نماز شب و نماز صبح باز می‌دارد و باعث می‌شود که نماز کامل انجام نشود.

می‌خواهیم ثابت کنیم زیاد خوابیدن برای سلامتی هم ضرر دارد.

إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ يُبْغِضُ‌ كَثْرَةَ النَّوْمِ‌ وَ كَثْرَةَ الْفَرَاغِ.[7]

یعنی خداوند از زیاد خوابیدن و فراغت زیاد بدش می‌آید.

كَثْرَةُ النَّوْمِ‌ مَذْهَبَةٌ لِلدِّينِ وَ الدُّنْيَا.[8]

یعنی زیاد خوابیدن دین و دنیای انسان را از بین می‌برد.

آرام آرام به سمت دنیا و سلامتی و بهداشت می‌آییم. نعمت سلامتی و امنیت و اموال دنیا محسوب می‌شود و خواب برای این ها بد است.

كَثْرَةُ الْأَكْلِ‌ وَ النَّوْمِ‌ يُفْسِدَانِ‌ النَّفْسَ وَ يَجْلِبَانِ الْمَضَرَّة[9]

یعنی زیاد خوردن و زیاد خوابیدن بدن را فاسد می‌کند و ضرر می‌آورد.

آرام آرام ثابت می‌شود که زیاد خوابیدن برای سلامتی انسان خوب نیست زیرا سبب ضرر و آسیب می‌شود.

نفس روح نیست بلکه خود شخص است. و خود شخص را فاسد می‌کنند.

أَرْبَعَةٌ الْقَلِيلُ‌ مِنْهَا كَثِيرٌ النَّارُ الْقَلِيلُ‌ مِنْهَا كَثِيرٌ وَ النَّوْمُ الْقَلِيلُ مِنْهُ كَثِيرٌ وَ الْمَرَضُ الْقَلِيلُ مِنْهُ كَثِيرٌ وَ الْعَدَاوَةُ الْقَلِيلُ‌ مِنْهَا كَثِير[10]

یعنی چهار چیز کم آن ها زیاد است آتش و خوابیدن و بیماری و دشمنی

چیزی که مقدار کم آن زیاد باشد، زیاد آن باید ضرر داشته باشد و خطرناک باشد.

یک مشکل عادت کردن به زیاد خوابیدن است که خوب نیست و برای انسان ضرر دارد.

همه‌ی اعضاء با خوابین راحت و سالم می‌شوند و شاکر هستند غیر از چشم که خواب هر چه بیشتر باشد خستگی آن و ناراحتی و اذیت آن بیشتر می‌شود. خواب هرچه بیشتر باشد چشم بیشتر قرمز می‌شود و انسان از چشم متوجه می‌شود که شخص خواب بوده است و به سبب خواب زیاد چشم اذیت شده است و آزار دیده است.

لَيْسَ فِي الْبَدَنِ أَقَلُ‌ شُكْراً مِنَ‌ الْعَيْنِ فَلَا تُعْطُوهَا سُؤْلَهَا فَتَشْغَلَكُمْ عَنْ ذِكْرِ اللَّهِ جَلَّ وَ عَز[11]

یعنی در بدن کم سپاس تر از چشم نیست ...

پس زیاد خوابیدن برای چشم خوب نیست. علی القاعده بعد از خواب چشم انسان باید سرحال تر و سفید تر باشد درحالیکه هرچه خواب بیشتر باشد چشم ناراحت تر و آزرده تر می‌شود و این نشانه‌ی ناشکری چشم است.

احتمال دارد مراد این باشد که هرچه خواب زیاد باشد چشم بیشتر ناراحت می‌شود و احتمال دارد مراد این باشد که چشم به جهت اینکه نقشی در عبادت ندارد. مثلا چشم در نماز یا روزه دخالتی ندارد مگر یک جا و آن بی‌خوابی کشیدن برای عبادت است. بله، شاید در ثواب قرائت قرآن هم شریک باشد ولی اگر انسان حفظ داشته باشد دیگر نیازی به نگاه کردن هم نیست.

علت خواب زیاد چیست

شخصی که مشغول درمان است با این مسئله زیاد مواجه می‌شود. افرادی اصلا نمی‌توانند بخوابند و افرادی همیشه خواب است. خواندیم که دوستداشتن خواب یکی از علل زیاد خوابیدن است و علت دیگر زیاد نوشیدن است.

كَثْرَةُ النَّوْمِ يَتَوَلَّدُ مِنْ كَثْرَةِ الشُّرْبِ‌ وَ كَثْرَةُ الشُّرْبِ‌ يَتَوَلَّدُ مِنْ كَثْرَةِ الشِّبَعِ وَ هُمَا يُثَقِّلَانِ النَّفْسَ عَنِ الطَّاعَةِ وَ يُقْسِيَانِ الْقَلْبَ عَنِ التَّفَكُّرِ وَ الْخُشُوع‌[12]

یعنی زیاد خوابیدن از زیاد نوشیدن متولد می‌شود و زیاد نوشیدن از سیری زیاد متولد می‌شود ...

پس اگر فردی گفت من زیاد می‌خوابم یکی از علت آن زیاد نوشیدن است. باید از پرسید که زیاد می‌نوشد؟ اگر اینگونه باشد این روایت برای او خوانده شود و کم نوشیدن مستلزم کم خوردن است.

انحاء مشکلات خواب

انحاء مختلفی از مشکل در خواب وجود دارد. شخصی زیاد می‌خوابد یعنی برای نماز صبح نمی‌تواند بیدار شود و تا ساعت ده یا یازده می‌خوابد ولی شب نمی‌تواند بخوابد و ساعت سه یا چهار شب می‌خوابد. افراد صفراوی اینگونه هستند که شب دیر می‌خوابند و صبح هم دیر بیدار می‌شوند. البته این نوع خوابیدن هم معلول زیاد نوشیدن هم می‌باشد زیرا صفرا گرم و خشک است و سبب می‌شود انسان زیاد آب بنوشد.

افراد دموی هر زمان بخواهد می‌تواند بخوابد. یک روایتی خواندیم که زیاد خوابیدن یکی از نشانه های غلبه‌ی خون است.

عَلَامَاتُ الدَّمِ أَرْبَعٌ الْحِكَّةُ وَ الْبَثْرَةُ وَ النُّعَاسُ‌ وَ الدَّوَرَانُ.[13]

یعنی علامات غلبه خون چهار چیز است خارش و جوش و خواب و سرگیجه

افراد بلغمی در موقع خواب نمی‌خوابند ولی در موقع بیداری می‌خوابند. این حالت در پیرها بیشتر است.

يَنَامُ‌ عِنْدَ الْقَوْمِ‌ وَ يَسْهَر عِنْدَ النَّوْم‌[14]

یعنی زمان نشتسن می‌خوابد و زمان خواب بیدار است.

بله، شخصی که هروقت بخواهد بخوابد و هر وقت بخواهد بیدار شود و کم بخوابد یا متعادل است یا سوداء صاف دارد.

بنابراین باید از شخص سوال کرد و پرسید آیا دیر می‌خوابد و اول شب نمی‌تواند بخوابد؟ چنین شخصی صفراوی است باید صفرای او درمان شود. اگر شخصی هر وقت بخواهد می‌خوابد معلول زیاد خوردن و نوشیدن است زیرا سبب زیاد شدن خون در بدن می‌شود. چنین شخصی همیشه خمیازه می‌کشد و خواب آلود است و هرجا سرش را بگزارد می‌خوابد چنین شخصی باید حجامت یا فصد یا خون دادن است و اگر جوان است با حجامت هم حل نمی‌شود و باید فصد کند و اگر با فصد هم درمان نشد باید خون بدهد زیرا خون دادن هم یک نوع فصد است. اگر شخص بلغمی باشد و شب نمی‌تواند بخواب ولی هنگام نشستن می‌خوابد بلغمی است و باید بلغم را درمان کند.

بنابراین صبح خوابیدن یا موقع نشستن مردم می‌خوابد زیاد خوابیدن نیست هرچند تعبیر می‌کنند که زیاد می‌خوابم زیرا شاید تمام خواب شخص پنج یا شش ساعت نباشد بلکه خواب نابهنگام است. ولی افرادی که واقعا زیاد می‌خوابند معلول زیاد خوردن و نوشیدن و غلبه‌ی خون دارد یا معلول دوستداشتن خواب است.

غلبه‌ی خون و غلبه‌ی صفراء‌ هر دو گرم هستند و منجر به زیاد نوشیدن می‌شوند.

علت دیگر خواب زیاد شیطان یعنی میکروب و ویروس است.

إِنَّ لِإِبْلِيسَ كُحْلًا وَ لَعُوقاً وَ سَعُوطاً فَكُحْلُهُ النُّعَاسُ وَ لَعُوقُهُ الْكَذِبُ وَ سَعُوطُهُ الْكِبْرُ.[15]

یعنی برای ابلیس سرمه و خوراک و داروی بینی دارد سرمه‌ی او خواب آلودگی است و خوراک آن دروغ گفتن و داروی بینی او تکبر ورزی است.

سرمه انسان را زیبا می‌کند و این زیبایی باعث جذب انسان می‌شود و سرمه‌ی شیطان خواب آلودگی است و به این سبب انسان را به طرف ترک نماز صبح و عشاء و نماز شب جذب می‌کند.

بعضی اینگونه می‌گویند که اگر در یک اتاقی برای نماز صبح بیدار نمی‌شوید باید اتاق خود را عوض کنید یا خانه عوض شود زیرا اگر خانه شیطان یا جن نداشته باشد خواب راحت تر خواهد بود و برای نماز صبح و شب بیدار می‌شود.

بله، می‌شود از کبوتر هم برای راندن جن مفید است.

خواب آلودگی انسان را مست می‌کند:

السُّكْرُ أَرْبَعُ سُكْرَاتٍ سُكْرُ الشَّرَابِ‌ وَ سُكْرُ الْمَالِ‌ وَ سُكْرُ النَّوْمِ وَ سُكْرُ الْمُلْك‌[16]

مستی چهار چیز است مستی شراب و مال و خوابیدن و ملک و ملکوت

بنابراین خوابیدن زیاد و دوستداشتن خواب انسان را مست می‌کند و انسان را از حالت عادی خارج می‌کند.

قَالَ مُوسَى ع يَا رَبِ‌ أَيُ‌ عِبَادِكَ‌ أَبْغَضُ‌ إِلَيْكَ قَالَ جِيفَةٌ بِاللَّيْلِ بَطَّالٌ بِالنَّهَار[17]

یعنی حضرت موسی (ع) به خداوند عرض می‌کند کدام یک از بندگانت مبغوض تر نزد تو است فرمود گوشت گندیده ای در شب و بیکار در روز

حد و مرز خوابیدن

اگر انسان تمامی شب بخوابد زیاد می‌خوابد. یعنی خوابیدن بعد از نماز عشاء تا صبح بخوابد.

ثَلَاثَةٌ فِيهِنَّ الْمَقْتُ‌ مِنَ‌ اللَّهِ‌ عَزَّ وَ جَلَّ نَوْمٌ مِنْ غَيْرِ سَهَرٍ وَ ضَحِكٌ مِنْ غَيْرِ عَجَبٍ وَ أَكْلٌ عَلَى الشِّبَع‌[18]

یعنی سه چیز باعث خشم خداوند است خوابیدن بدون بیداری و خندیدن بدون تعجب و خوردن روی سیری

خنده‌ی بدون علت افسردگی می‌آورد.

بنابراین خواب بدون بیداری مبغوض خداوند است.

سهر و بی‌خوابی و بیدار ماندن مطلوب است.

زمان بیداری

انسان بعد از نصف شب باید بی‌خوابی بکشد و بیدار شود و برعکس آنچه امروزه اتفاق می‌افتد.

معرفی داروی بادشکن

یکی از طبائع چهارگانه باد است و به باد به معنای درد متحرک است. مثلا کتف بعد کمر و بازو و پاها درد می‌گیرد که به آن باد می‌گویند و از عضوی به عضو دیگر سرایت می‌کند. در جلد دوم حقیقت باد آمده است:

أَمَّا الرِّيحُ فَإِنَّهُ مَلِكٌ‌ يُدَارَى‌[19]

یعنی باد پادشاهی است که باید با آن مدارا کرد.

یکی طبائع چهارگانه در طب اسلامی باد است. درمان هرکدام از مره و دم و بلغم و باد را خوانده ایم و این دارو برای باد است.

    • زنجفیل دو واحد

    • انیسون دو واحد عرض کردم چیزی شبیه رازیانه ولی ریز است که به آن بادیان رومی هم می‌گویند.

    • زیره کرمانی چهار واحد

    • مرمکی یک واحد صمغی معروف است.

    • سلیخه‌ی مقشره یک واحد شبیه به دارچین ولی زبر است و داخل آن تیره است.

    • ابهل دو واحد که میوه‌ی درخت اُرْز است.

    • تخم ترب دو واحد ترب سفید و ارگانیک باشد بهتر است.

    • شاهدانه دو واحد

    • خلنجان دو واحد چوب های قرمز رنگ و تند مزه است.

    • حب البلسان دو واحد دانه هایی شبیه به دانه های تسبیح چوبی است.

    • شوید یک واحد

    • کاکوتی یک واحد یک نوع آویشن است.

    • تخم گشنیز یک واحد

    • نعنا یک واحد

    • پودر سیر سه واحد

آسیاب و الک شوند و هر شب یک قاشق مرباخوری مصرف شود. این دارو بادشکن قوی است.

موسیر سیر نیست کلمه‌ی «مو» در زبان عربی به معنای «نیست» است. موسیر به معنای «سیرنیست» می‌باشد.