«درس طب در روایات»
استاد تبریزیان
95/02/22
بسم الله الرحمن الرحیم
موضوع: ادامه بحث پاکیزگی – معرفی داروی تقویت مو
صحبت راجع به ممنوعات تخلی است. در حال تخلی چه کارهایی نباید انجام شود.
ممنوعات تخلی
طول دادن تخلی
شدیدا سفارش شده است که تخلی را طول ندهید. البته بیت الخلاء جای خوبی نیست و احتمال سرایت بیماری است و خود بوی نامطبوع به مغز آسیب میرساند و باعث کم کاری قلب و مغز میشود ولی بوی خوش ذهن را تیز میکند و قلب را قوی میکند درحالیکه بوی بد هم مغز و هم قلب را ضعیف میکند به همین جهت طولانی کردن تخلی مناسب نیست و علاوه بر آن ضررهای دیگری هم دارد. بیشتر روایات در رابطه با بیانات لقمان حکیم هستند.
البته نهی زیاد نشده است ولی ذکر ضررهای طول دادن تخلی شده است و فقط در فقه الرضا یا رسالهی ذهبیه نهی شده است و فرموده است طول دادن تخلی سبب «داء الفیل» یا «داء الدفین» میشود.
در بیماری داء الفیل یک یا دو پا ورم میکند به قدری که پا شبیه پای فیل میشود و علت آن کرم کوچکی است که بیشتر در دستشوئی ها وجود دارد و قابل رویت نیست و روی پا حرکت میکند و زیر پوست مخفی میشود و باعث بسته شدن لمف ها و رگ ها میشود و نتیجتا پا ورم میکند و درمان درستی ندارد و نمیتوانند جای حشره را پیدا کنند.
در طب اسلامی درمان آن استفاده از سرکه است که موجب کشتن انگل ها میشود. در روایتی میفرماید برای کشتن انگل ها و کرم باید در سرکه غوطه ور شد.
انگل ها انواع مختلفی دارد. انگل های روده انواعی دارد. انگل سگ که به شکل کیسه ای میتواند در هرجایی مانند شکم و کیسه و سر و هرجایی تشکیل شود. خطرناک است و مادامی که به شکل کیسه باشد خطر ندارد ولی به محض ترکیدن پخش میشود و قابل درمان نیست. این انگل توسط مدفوع سگ به سبزیجات و اگر خوب شسته نشوند از سبزیجات به انسان منتقل میشود.
انگل دیگری که از انگل سگ خطرناک تر است، انگل گربه است. گربه میرود روی لباس هایی که آویزان است و اگر مدفوع گربه به لباس ها اصابت کند باعث انگل گربه میشود و ممکن است در اثر این بیماری انسان بینایی را از دست بدهد و این انگل خیلی وحشی است.
درمان تمام انگل ها سرکهی ترش است. به افرادی که مبتلاء به داء الفیل میشوند میگوییم تشتی از سرکه پر کن و پا را داخل آن بگذار. سرکه به محلی که حشره قرار دارد میرود و آن را میکشد و بیماری آرام آرام برطرف میشود. و اگر سفارش به نمک کرده باشیم برای ورم و التهاب است ولی داء الفیل با سرکه درمان میشود.
به افرادی که انگل گربه یا انگل سگ دارند سفارش میکنیم روزی یک لیوان سرکه بخورند و ممکن است به افرادی بگوییم که سرکه را بمالند.
بهترین زمان مصرف سرکه نوعا بعد از غذا است و فقط برای کشتن انگل باید صبح ناشتا مصرف شود و ناشتا برای معده مشکلی ندارد.
سرکهی ترش از انگور باشد و سرکهی «خل الخمری» است یعنی سرکه ای که اول تبدیل به خمر شده باشد و بعد از آن سرکه شده باشد.
شاید ده دقیقه یا یک ربع برای تخلی کافی است.
قَالَ لُقْمَانُ لِابْنِهِ طُولُ الْجُلُوسِ عَلَى الْخَلَاءِ يُورِثُ الْبَاسُورَ فَكُتِبَ هَذَا عَلَى بَابِ الْحَشِّ.[1]
یعنی ... طولانی نشستن در دستشوئی موجب باسور میشود و پسرش این مطلب را بر درب دستشوئی نوشت.
خوب است این سنت لقمانی انجام شود و این مطلب چاپ شده و آماده شده بر درب دستشوئی ها نوشته شود و مردم با همین کار از خیلی گرفتاری ها نجات پیدا میکنند.
در روایت دیگر آمده است:
وَ قِيلَ إِنَّ مَوْلَاهُ دَخَلَ الْمَخْرَجَ فَأَطَالَ فِيهِ الْجُلُوسَ فَنَادَاهُ لُقْمَانُ طُولُ الْجُلُوسِ عَلَى الْحَاجَةِ يُفْجَعُ مِنْهُ الْكَبِدُ وَ يُورَثُ مِنْهُ الْبَاسُورُ وَ يُصْعِدُ الْحَرَارَةَ إِلَى الرَّأْسِ فَاجْلِسْ هَوْناً وَ قُمْ هَوْناً قَالَ فَكَتَبَ حِكْمَتَهُ عَلَى بَابِ الْحُشِّ.[2]
یعنی گفته شده است صاحب لقمان وارد بیت الخلاء شد و طولانی کرد لقمان صدا کرد طولانی نشستن برای قضاء حاجت کبد را سخت بیمار میکند و موجب ابتلاء به بواسیر میشود و سبب گرمی خون به سمت سر هدایت بشود پس مختصر بنشین و مختصر بلند شو(زود بنشین و زود بلندشو) و (ظاهرا) سید لقمان این حکمت را بر درب بیت الخلاء نوشت.
شاید خیلی از بیماری های کبدی که منجر به پیوند کبد میشود بخاطر طول دادن تخلی است.
علت ابتلاء به بواسیر طول دادن تخلی است. میگویند علت بواسیر یبوست است ولی اینگونه نیست بلکه یبوست برطرف کنندهی بواسیر است بلکه طول دادن سبب بواسیر است.
یکی از علل سردرد هم طول دادن در دستشوئی ها است. افرادی مبتلا به سردرد میشوند و علت آن را نمیدانند و دائما مسکن مصرف میکنند و این اشتباه است و باید ریشه یابی شود.
البته اینگونه نیست که انسان عجله کند و انسان نیمه کاره بلند شود زیرا باید به اندازهی نیاز باشد به همین جهت از وادار کردن شخص نهی شده است.
لَا تُعَجِّلُوا الرَّجُلَ عِنْدَ طَعَامِهِ حَتَّى يَفْرُغَ وَ لَا عِنْدَ غَائِطِهِ حَتَّى يَأْتِيَ عَلَى حَاجَتِه[3]
یعنی شخص را بر عجله کردن در غذا خوردن وادار نکنید و هنگام تخلی کردن هم به عجله وادار نکنید تا حاجت او برطرف شود.
دائما نگویید آقا زود تمام کن میخواهیم برویم یا سفره را جمع کنیم زیرا کار خوبی نیست و البته نباید زیاد خورد و باید به اندازه خورد شاید شخص بخواهد خوب غذا را بجود و هر طول دادنی بد نیست. اگر طول دادن به همراه زیاد خوردن باشد بد است ولی اگر طول دادن بخاطر خوب جویدن باشد خوب است.
برحذر بودن از اصابت ادرار به بدن
در کل دنیا مردم قدری مسئلهی ادرار را سهل میگیرند ولی مدفوع را خیلی سخت میگیرند و مراقب هستند که مدفوع به بدن یا لباس اصابت نکند ولی نسبت به ادرار معمولا بی تفاوت هستند اما پیامبر(ص) و ائمه(ع) روی عدم اصابت کردن ادرار به بدن تاکید دارد و حتما حکمت هایی دارد و بحث آن را در اول کتاب در کثافت ها و قذارت ها خواندیم.
روایت آن را خواندیم کسی که به ادرار اهمیت نمیدهد جزء اهل جهنم خواهد بود تا جائیکه جهنمیان را آزار میدهد و رودههای خود پشت سر خود میکشد.
ثُمَّ يُقَالُ لِلَّذِي يَجُرُّ أَمْعَاءَهُ مَا بَالُ الْأَبْعَدِ قَدْ آذَانَا عَلَى مَا بِنَا مِنَ الْأَذَى فَيَقُولُ إِنَّ الْأَبْعَدَ كَانَ لَا يُبَالِي أَيْنَ أَصَابَ الْبَوْلُ مِنْ جَسَدِه[4]
یعنی به شخصی که روده های خود را با خود میکشید گفته میشود شخصی که دور از رحمت خداوند است چرا به ما خیلی آزار رسانده است پس میگوید به اصابت ادرار به بدن اهمیت نمیدادم.
پیامبر(ص) هم از اصابت برحذر بود و سعی میکرد در بیرون خانه و درجایی پر از خاک یا در سراشیبی باشد به طوری که ادرار برنگردد.
شاید این سنخ عذاب برای این کار است یا این کار منجر به ترک واجباتی یا ارتکاب محرماتی میشود. اگر این ادرار اصابت کند نماز شخص درست نخواهد بود. البته این ابزاری برای وادار کردن مردم به یک امر مفیدی میباشد. ممکن است پدر بچهی خود را بزند ولی زدن بخاطر سلامتی بچه است زیرا بچه میخواهد عقب عقب برود و ممکن است از پشت بام پرت شود.
پیامبر(ص) و ائمه(ع) بعض حقائق را برای محافظت از مردم در برابر بیماری و دردها بیان میکنند. ممکن است برای گناهان دیگر شکنجه های بالاتری هم وجود داشته باشد ولی پیامبر(ص) و ائمه(ع) ذکر میکنند ولی در چنین مواردی ذکر میکنند تا مردم امتناع بورزند.
چون قبلا این مباحث را خواندیم خیلی مفصل وارد این مسئله نمیشویم.
در روایت آمده است:
لَا تَسْتَخِفَّنَّ بِالْبَوْلِ وَ لَا تَتَهَاوَنْ بِهِ وَ لَا بِصَلَاتِكَ فَإِنَّ رَسُولَ اللَّهِ ص قَالَ عِنْدَ مَوْتِهِ لَيْسَ مِنِّي مَنِ اسْتَخَفَّ بِصَلَاتِهِ لَا يَرِدُ عَلَيَّ الْحَوْضَ لَا وَ اللَّهِ لَيْسَ مِنِّي مَنْ شَرِبَ مُسْكِراً لَا يَرِدُ عَلَيَّ الْحَوْضَ لَا وَ اللَّه[5]
یعنی ادرار را سبک نشمار و سهل انگاری نکن ...
این ظرائف باید رعایت بشود و ائمه(ع) خیلی به این مسائل دقت میکردند. در جریان مگس دستشوئی امام سجاد(ع) میخواست یک لباس مخصوص برای دستشوئی رفتن قرار بدهند زیرا میدید که مگس روی ادرار میایستند و روی پیراهن مینشیند یا لباسی مخصوص نماز قرار بدهم ولی بعدا یاد پیامبر(ص) کرد که یک پیراهن داشت.
امام(ع) میخواهد به ما یاد بدهد که دقیق باشیم. اصابت ادرار را مراقب باشیم حتی از اصابت ادرار اصابت کرده به پای مگس هم باید پرهیز کرد. الان که امکان وجود دارد و لباس زیاد داریم و مثل سابق که لباس چیز با ارزشی بود نیست پس میتوانیم این مسائل را تا حدودی رعایت کنیم.
جهت تخلی
سفارشاتی مخصوص به جهت تخلی داریم. در اسلام و طب و بهداشت اسلامی زمان و مکان ارزشمند هستند و آثار تکوینی دارند و جهت هم همینطور است. اگر کسی رو به قبله یا پشت به آن یا به سمت غرب یا شرق کاری انجام دهد این کار میتواند اثر وضعی داشته باشد ولی تا چندی پیش مردم جهان این تفاوت ها را درک نمیکردند ولی الان تا حدودی این مسائل را میفهمند. مسئلهی قطب شمال و جنوب و میدان های مغناطیسی بین دو قطب و نقش آن ها در نظم دادن به ملکول های آهن در بدن و چیزهای دیگر به طور کلی واضح شده است و اثرات تکوینی و وضعی دارد.
مغناطیس و قبله نما میچرخد و به سمت قطب جنوب میرود و اثر تکوینی دارد و این چیزی نیست که بشر بتواند منکر آن باشد و بگوید جهت نمیتواند موثر باشد و یا به هر طرف ایستادن و انجام دادن کار به هر طرف تفاوتی نمیکند بلکه تاثیرات تکوینی جهات مورد قبول مردم دنیا قرار گرفته است.
عرض کردم میدان های مغناطیسی و جهت چرخش زمین و جهت چرخش آفتاب و ماه و حرکت آن ها و برج های آسمان همه در صورت گرفتن کارها و تاثیر و تؤثرات و در علل و معلولات نقش و دخل دارند.
نباید تخلی به طرف قبله باشد.
إذا دخلت المخرج فلا تستقبل القبلة ولا تستدبرها، ولكن شرقوا أو غربوا [6]
یعنی هنگامی که داخل بیت الخلاء شدی رو به قبله یا پشت به قبله نکن ولی به سمت شرق یا غرب باش.
شاید در مرحلهی اول مسئلهی تقدیس و تعظیم قبله باشد ولی اگر دقت کنیم میبینیم مسئلهی احترام و تقدیس نیست بلکه بیشتر مسئله بیشتر بهداشتی است و راجع به سلامتی است.
افرادی علت میآورند و میگویند قبله محترم است و فرج شخص نباید به طرف قبله باشد ولی این علت معقول و مورد پذیرش نیست زیرا اگر علت این است انسان در غیر حالت تخلی هم نباید به طرف قبله بایستد اصلا نباید نماز بخواند زیرا نماز خواند مساوی با به طرف قبله بودن آلت است.
بله، اگر ادرار انسان به طرف قبله نشانه برود شاید این مسئله قابل درک باشد ولی اگر ادرار و مدفوع به سمت پایین باشد دیگر به طرف قبله نیست. به نظر من حل کردن این مسائل به این سادگی خیلی اشتباه است زیرا این مسئله مکانیزم های مختلف و حکمت های مختلفی دارد. انسان در حالت تخلی در نقطهی ضعف قرار میگیرد و میدان های مغناطیسی زمین کمک انسان میکنند. حداقل کار میدان مغناطیسی این است که آیون های مثبت از آیون های منفی را جدا میکند. آیون های مثبت سمت شمال و آیون های منفی سمت جنوب میروند به همین جهت سفارش شده است زمان خواب پاها به طرف قبله باشد زیرا جدا سازی آیون ها صورت بگیرد.
در هنگام خواب باید سر به طرف قطب شمال و پا به طرف قطب جنوب باشد و قبله باشد، این کار باعث میشود که آیون های مثبت به سمت سر بروند.
در مورد مناطق دیگر کرهی زمین که با رعایت نحوهی خواب رو به قبله، پاها مثلا به سمت شرق یا غرب قرار میگیرد، اگر ملاحظه کنیم بیشتر کشورهای اسلامی در این راستا هستند و برای مردم آن مناطق هم شاید حکمت های مشابهی وجود دارد زیرا مردمی که در شرق یا غرب زمین هستند وقتی رو به قبله میایستند از قطب شمال انحراف پیدا میکنند ولی به نظر میرسد این انحراف خیلی نباشد.
گفته میشود اتجاح قبلهی خراسان با قبلهی کوفه هر دو یکی است. بیشترین مناطق مسلمان نشین ما بین دو قطب قرار میگیرند.
مسئله خیلی عمیق است زیرا خود کعبه در حقیقت مرکز زمین است و مرکز مهم ترین رخ دادهای زمین است و منشا تمام بادها کعبه است و علاوه بر این زمین قابل سکونت نبود تا اینکه از حالت دایره ای شکل به حالت تخم مرغی تبدیل شده است.
دحو به معنای تخم مرغ است ولی از زیر کعبه این مسئله به وجود آمده است و علم امروز میدان های مغناطیسی را فهمیده است ولی مسئله خیلی بالاتر از این حرف ها است. کعبه یک موقعیت خاصی دارد و اگر کسی در این زمینه کار کند مطالب خیلی مهمی کشف میشود.
خیلی از مسائل و خیلی از قوانین زمین مربوط به کعبه میشود.
اگر صرفا «لاتستقبل القبله» باشد میگوییم به جهت حرمت قبله است ولی مسئله تنها این نیست زیرا میشود کمی مایل از قبله تخلی کرد و کافی است و استقبال قبله هم عرفی است و با محاسبهی دقیق رو به قبله نمیشود. ولی چرا باید به سمت شرق یا غرب بایستیم؟ معلوم میشود حکمتی در کار است.
بعضی از علماء بین داخل خانه و داخل دستشوئی و جائیکه دیوار و بین بیرون از چهار دیواری تفصیل قائل شده اند و گفته اند داخل چهاردیواری استقبال قبله در تخلی مانعی ندارد.
میدانیم که امام(ع) بالاتر از قبله است و میگویند پشت به امام(ع) نماز نخوانید زیرا مخالف احترام و تقدیس است ولی اگر دیوار باشد انسان میتواند پشت به امام (ع) بایستد، درغیر اینصورت تمام افرادی که در مشهد هستند و حرم نسبت به قبله پشت خانهی آن ها قرار گرفته، نمازشان باطل میشود.
براین مبناء گفته اند اگر داخل چهاردیواری باشد استقبال هنگام تخلی اشکال ندارد ولی اگر در صحراء باشد اشکال دارد.
این تفصیل درست نیست زیرا روایت میفرماید « إذا دخلت المخرج» یعنی حکم حرمت استقبال داخل دستشوئی را هم شامل میشود.
به نظر میرسد تخلی به طرف شرق یا غرب مطلوبیت دارد. خود استقبال مطلوب است و به طرف شرق یا غرب بودن درصورتی است که به سمت قبله نباشد.
شرق و غرب اعتباری نیست بلکه امور متاصله ای است که منشا انتزاع دارد.
معرفی داروی تقویت مو
ریزش مو در جوان ها بیشتر غلبهی صفراء و در پیرها غلبهی بلغم است.
• دانهی مورد یک میوهی سیاه رنگ دارد
• برگ مورد
• آمله
• مرمکی
• سنگ اثمد البته باید آسیاب شده باشد
مرمکی هم آسیاب شود خوب است و همگی باید پخته شوند و همه به مقدار مساوی است و بعد از پخته شدن و له شدن روی آن روغن زیتون ریخته شود تا آب آن برود و مرهمی درست شود و موقع حمام رفتن ربع تا نیم ساعت روی سر بگذارد و اگر کسی مشکل حاد دارد میتواند شب تا صبح هم روی سر بماند تا باعث رویش مجدد مو شود.
آب باید به مقداری است که ترکیب پخته شود و روغن هم به مقداری باید باشد که یک پماد قابل مالش درست شود.
خانم ها یا افرادی که کلا موهای آن ها میریزد باید هرشب این کار را انجام بدهند.