«درس طب در روایات»
استاد تبریزیان
94/11/24
بسم الله الرحمن الرحیم
موضوع: مشکلات زایمان، نفاس، معلولیت کودکان
متأسفانه امروزه در کشور ما حدود ۷۵ درصد زایمانها بهصورت سزارین است و این به علت مشکلات و سختی زایمان است، درحالیکه در اروپا ۱۴ درصد و در آمریکا ۳۵ درصد زایمانها بهصورت سزارین است.
عوذه برای زن باردار که وارد ماه آخر شدهاند
اولین عوذه، امام صادق (ع) میفرمایند: «این آیات در یک کاغذ نوشته شود برای زن باردار، زمانی که وارد ماه خودش شود (ماه نهم بارداری) که زایمان در آن ماه انجام میشود، خیلی مبتلا به درد زایمان و سختی نمیشود، روی این کاغذ پارچهای را آرام ببندند و محکم گره نزنند و بنویسند ﴿أو لم ير الذين كفروا ان السموات والارض كانتا رتقا ففتقناهما وجعلنا من الماء كل شئ حى افلا يؤمنون﴾ ﴿وآية لهم الليل نسلخ منه النهار فإذا هم مظلمون والشمس تجري لمستقر لها ذلك تقدير العزيز العليم والقمر قدرناه منازل عاد كالعرجون القديم لا الشمس ينبغي لها ان تدرك القمر ولا الليل سابق النهار وكل في فلك يسبحون وآية لهم انا حملنا ذريتهم في الفلك المشحون وخلقنا من مثله ما يركبون وان نشأ نغرقهم فلا صريخ ولا هم ينقذون إلا رحمة منا ومتاعا الى حين﴾ ﴿ونفخ في الصور فاذاهم من الاجداث الى ربهم ينسلون﴾، و پشت کاغذ این را بنویسید ﴿كأنهم يوم يرون ما يوعدون لم يلبثوا إلا ساعة من نهار بلاغ فهل يهلك إلا القوم الفاسقون﴾ ﴿كأنهم يوم يرونها يلبثوا إلا عشيه أو ضحيها﴾، و این کاغذ را وسط بدن زن قرار دهید و وقتی فرزند متولد شد سریعاً این کار را قطع کنید و حتی یک ساعت هم آن را باقی نگذارید.»[1]
دومین عوذه، در روایت آمده: «مردی از بنیامیه آمد نزد امام باقر (ع) و مؤمنی بود از آل فرعون (بنیامیه به آل فرعون تشبیه شده) و عرض کرد ای فرزند رسول خدا کنیز من وارد ماه زایمان شده و فرزندی ندارم، دعا کن خداوند به من پسری بدهد، امام دعا کردند خداوندا به او پسری سالم بده، سپس فرمودند وقتی این کنیز وارد ماه زایمان شد، سوره قدر را برای او بنویس و با این عوذه او و آنچه در شکم او است را تعویذ کن، با مشک و زعفران بنویس و بشوی و آب آن را به او بنوشان و روی فرج او بپاش، عوذه این است ﴿اعيذ مولودي بسم الله بسم الله وانا لمسنا السماء فوجدناها ملئت حرسا شديدا وشهبا وانا كنا نقعد منها مقعد للسمع فمن يستمع الان نجد له شهابا رصدا﴾، سپس بخوان بسم الله بسم الله اعوذ بالله السميع العليم من الشيطان الرجيم انا وأنت والبيت ومن فيه والدار ومن فيها نحن كلنا في حرز الله وعصمة الله وجيران الله وجوار الله آمنين محفوظين، سپس معوذتین بخوان و با سوره حمد شروع کن و قبل از آن دو، با سوره توحید، سپس بخوان ﴿افحسبتم انما خلقناكم عبثا وانكم الينا لا ترجعون فتعالى الله الملك الحق لا إله إلا هو رب العرش الكريم ومن يدع مع الله الها آخر لا برهان له به فانما حسابه عند ربه انه يفلح الكافرون وقل رب اغفر وارحم وأنت خير الراحمين﴾ ﴿ لَوْ أَنزَلْنَا هَذَا الْقُرْآنَ عَلَى جَبَلٍ لَّرَأَيْتَهُ خَاشِعًا مُّتَصَدِّعًا مِّنْ خَشْيَةِ اللَّهِ وَتِلْكَ الْأَمْثَالُ نَضْرِبُهَا لِلنَّاسِ لَعَلَّهُمْ يَتَفَكَّرُونَ﴾ ﴿هُوَ اللَّهُ الَّذِي لَا إِلَهَ إِلَّا هُوَ عَالِمُ الْغَيْبِ وَالشَّهَادَةِ هُوَ الرَّحْمَنُ الرَّحِيمُ﴾ ﴿هُوَ اللَّهُ الَّذِي لَا إِلَهَ إِلَّا هُوَ الْمَلِكُ الْقُدُّوسُ السَّلَامُ الْمُؤْمِنُ الْمُهَيْمِنُ الْعَزِيزُ الْجَبَّارُ الْمُتَكَبِّرُ سُبْحَانَ اللَّهِ عَمَّا يُشْرِكُونَ﴾ ﴿هُوَ اللَّهُ الْخَالِقُ الْبَارِئُ الْمُصَوِّرُ لَهُ الْأَسْمَاء الْحُسْنَى يُسَبِّحُ لَهُ مَا فِي السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَهُوَ الْعَزِيزُ الْحَكِيمُ﴾، سپس بگو مدحورا يشاق الله ورسوله اقسمت عليك يا بيت ومن فيك بالاسماء السبعة والاملاك السبعة الذين يختلفون بين السماء والارض محجوبا عن هذه المرأة وما في بطنها كل عرض واختلاس أو لمس أو لمعة طيف مس من أنس أو جان، وقتی این را خواندی این را بخوان اعني بهذا القول وهذه العوذة فلانا واهله وولده وداره ومنزله واهله وولده فليسم نفسه وداره ومنزله واهله وولده وليلفظ به، و بگو أهل فلان بن فلان، وولد فلان بن فلان، همانا این برایش بهتر است و من ضامن هستم بر نفس او و خانواده و فرزند او که دچار آفت و خبل و جنون نمیشودند، به اذن خدا.»[2]
در این روایت امام برای پسر شدن فرزند دعا میکند درحالیکه زن در ماه آخر بارداری است، ازاینجهت بعید است که در این زمان با دعا فرزند دختر به پسر تبدیل شود و بهاحتمال بیشتر امام میدانستند که فرزند او پسر است و این دعا را کردند.
سختی زایمان
اولین درمان عوذه است، امام باقر (ع) میفرمایند: «زمانی که زایمان خانم سخت شود، این آیات در یک ظرف تمیز و با مشک و زعفران نوشته شود و با آب چاه شسته شود و به زن بدهند و از این آب بر شکم و فرج او بپاشند، همان ساعت فارغ میشود ﴿كأنهم يوم يرون ما يوعدون لم يلبثوا إلا عشية أو ضحيها﴾ ﴿كأنهم يوم يرون ما يوعدون لم يلبثوا إلا ساعة من نهار بلاغ فهل يهلك إلا القوم الفاسقون﴾ ﴿لقد كان في قصصهم عبرة لاولى الالباب ما كان حديثا يفتري ولكن تصديق الذي بين يديه وتفصيل كل شي وهدى ورحمة لقوم يؤمنون﴾»[3]
دومین درمان آیه قرآن است، امام علی (ع) میفرمایند: «من دو آیه از کتاب خدا میشناسم، برای زن نوشته میشود زمانی که زایمان برای او سخت شود، آن دو را در پوست آهو بنویسد و روی خودش آویزان کند در محل لگن خود بسم الله وبالله ﴿فان مع العسر يسرا ان مع العسر يسرا﴾ هفت مرتبه، ﴿يا ايها الناس اتقوا ربكم ان زلزلة لساعة شئ عظيم يوم ترونها تذهل مرضعة عما ارضعت وتضع كل ذات حمل حملها وترى الناس سكارى وما هم بسكارى ولكن عذاب الله شديد﴾ یک مرتبه روی ورقه بنویسید و با نخ کتان ریسیده نشده ببندید روی ران چپش و وقتی بچه به دنیا آمد سریعاً آن را جدا کند و سهلانگاری نکند و وقتی بچه متولد شد بنویسد مريم ومريم ولدت حى يا حى اهبط الى الارض الساعة باذن الله تعالى.»[4]
سومین درمان آیه قرآن است، در روایت آمده: «مردی نزد امام باقر (ع) آمد و عرض کرد ای فرزند رسول خدا نجاتم بده، امام فرمودند چه مشکلی داری؟ مرد گفت خانمم به خاطر سختی زایمان دارد میمیرد، امام فرمودند برو و بر او بخوان ﴿فجائها المخا ض الى جذع النخلة قالت يا ليتني مت قبل هذا وكنت نسيا منسيا فناداها من تحتها الا تحزني قد جعل ربك تحتك سريا وهزى اليك بجذع النخلة تساقط عليك رطبا جنيا﴾، سپس با صدای بلد بخوان ﴿والله اخرجكم من بطون امهاتكم لا تعلمون شيئا وجعل لكم السمع والابصار والافئدة لعلكم تشكرون﴾ كذلك اخرج ايها الطلق اخرج باذن الله، همانا همان ساعت خوب میشود به یاری خداوند متعال.»[5] بهطورکلی خواندن سوره مریم (ع) در این موارد مفید است.
البته در زمینه سختی زایمان داروهایی هم وجود دارد مانند انجدان و شربت زعفران و همچنین راه رفتن در ماه آخر مفید است.
نفاس
نفاس خود یک بیماری است و درمان آن رطب است، امام صادق (ع) میفرمایند: «ما استشفت نفساء بمثل الرطب لان الله أطعم مريم جنيا في نفاسها»[6] یعنی «خانم زائو خود را درمان نمیکند بهمانند رطب چون خداوند به حضرت مریم (ع) در حین زایمان رطب داد.» و در روایت آمده: «لو كان طعام أطيب من الرطب لاطعمه الله مريم.»[7] یعنی «اگر غذایی بهتر از رطب (برای زن زائو) وجود داشت خداوند به حضرت مریم (ع) میداد.» با توجه به این روایت و آیه قرآن خانمها بعد از زایمان حتماً حداقل پانزده عدد رطب بخورند.
امام باقر (ع) میفرمایند: «کسی که میخواهد شیطان به خانم او آسیب نزند، تا وقتیکه زن در حال نفاس است این عوذه را بنویسند با مشک و زعفران و آب باران صاف و آن را با پارچه لباس نو که هنوز پوشیده نشده صاف کنند (بر آن لباس نو آب باران بریزند و آب آن را با فشار دادن جدا کنند) و خانمش و فرزندش این لباس را بپوشند و در آن محل و خانهای که آن خانم زائو در آن هست آن آب را بپاشند و مادامیکه در حال نفاس است به او نمیتوانند آسیب بزنند و فرزندش هم مبتلا به دیوانگی و جنون و پریدن در خواب و چشمزخم نمیشود و عوذه این است بسم الله الرحمن الرحيم بسم الله بسم الله بسم الله والسلام على رسول الله والسلام على آل رسول الله والصلاة عليهم ورحمة وبركاته بسم الله وبالله اخرج باذن الله اخرج باذن منها خرجتم وفيها نعيد كم ومنها نخرجكم تارة اخرى، فان تولوا فقل حسبي الله لا إله إلا هو عليه توكلت وهو رب العرش العظيم بسم الله وبالله ادفعكم بالله ادفعكم برسول الله.»[8] شیطان چیزی است که از راه مخفی آسیب میزند و شامل خود شیطان و جن میشود.
با توجه به روایات و دعاهایی که ذکر شد زن حامله یا زنی که بهتازگی زایمان کرده در معرض آسیب جن و شیطان هستند بنابراین باید از آنها مراقبت شود و تنها نباشند. همچنین خوب است که در خانه کبوتر نگهداری کنند زیرا کبوتر جنها را از خانه دور میکند.
معلولیت کودکان
معلولیت در کودکان بدون دلیل نیست و اگر مردم رعایت کنند قابلپیشگیری است. کسی که بخواهد اقدام به عمل همبستری برای فرزند دار شدن کند، بهتر است این کار را در آخر شب و نزدیک صبح انجام دهد و شکمش کاملاً پر نباشد و رگها پر نباشد، سفارش شده در آن شب به زیاد بخورند و از یک تا دو هفته قبل از عمل همبستری کاسنی مصرف کنند، همچنین قبل از اقدام به بارداری پدر و مادر سویق بخورند تا بچه سالم به دنیا بیاید.
در وصیت پیامبر (ص) به حضرت امیرالمؤمنین (ع) آمده: «يا علي لا تجامع امرأتك في أول الشهر ووسطه وآخره ، فإن الجنون والجذام والخبل ليسرع إليها وإلى ولدها ، يا علي : لا تجامع امرأتك بعد الظهر فإنه إن قضي بينكما ولد في ذلك الوقت يكون أحول ، والشيطان يفرح بالحول في الانسان ، يا علي : لا تتكلم عند الجماع فإنه إن قضي بينكما ولد لا يؤمن أن يكون أخرس ، ولا ينظرن أحد إلى فرج امرأته ، وليغض بصره عند الجماع ، فإن النظر إلى الفرج يورث العمى في الولد ، يا علي : لا تجامع امرأتك بشهوة امرأة غيرك فإني أخشى إن قضي بينكما ولد أن يكون مخنثا أو مؤنثا مخبلا ، يا علي من كان جنبا في الفراش مع امرأته فلا يقرأ القرآن فإني أخشى أن تنزل عليهما نار من السماء فتحرقهما.
يا علي : لا تجامع امرأتك إلا ومعك خرقة ومع أهلك خرقة ولا تمسحا بخرقة واحدة فتقع الشهوة على الشهوة فإن ذلك يعقب العداوة بينكما ثم يؤديكما إلى الفرقة والطلاق.
يا علي : لا تجامع امرأتك من قيام فإن ذلك من فعل الحمير فان قضي بينكما ولد كان بوالا في الفراش كالحمير البوالة في كل مكان ، يا علي : لا تجامع امرأتك في ليلة الأضحى فإنه إن قضي بينكما ولد يكون له ست أصابع أو أربع أصابع. يا علي : لا تجامع امرأتك تحت شجرة مثمرة فإنه إن قضي بينكما ولد يكون جلادا قتالا أو عريفا يا علي : لا تجامع امرأتك في وجه الشمس وتلألوئها إلا أن ترخي سترا فيستركما ، فإنه إن قضي بينكما ولد لا يزال في بؤس وفقر حتى يموت. يا علي : لا تجامع امرأتك بين الأذان والإقامة ، فإنه إن قضي بينكما ولد يكون حريصا على إهراق الدماء ، يا علي : إذا حملت امرأتك فلا تجامعها إلا وأنت على وضوء فإنه إن قضي بينكما ولد يكون أعمى القلب بخيل اليد ، يا علي : لا تجامع أهلك في النصف من شعبان فإنه إن قضي بينكما ولد يكون مشؤما ذا شأمة في وجهه ، يا علي : لا تجامع أهلك في آخر درجة منه إذا بقي يومان فإنه إن قضي بينكما ولد يكون عشارا أو عونا للظالمين ويكون هلاك فئام من الناس على يديه يا علي لا تجامع أهلك على سقوف البنيان فإنه إن قضي بينكما ولد يكون منافقا مرائيا مبتدعا ، يا علي : إذا خرجت في سفر فلا تجامع أهلك من تلك الليلة فإنه إن قضي بينكما ولد ينفق ماله في غير حق ، وقرأ رسول الله صلىاللهعليهوآله ﴿إن المبذرين كانوا إخوان الشياطين.﴾
يا علي : لا تجامع أهلك إذا خرجت إلى سفر مسيرة ثلاثة أيام ولياليهن فإنه إن قضي بينكما ولد يكون عونا لكل ظالم عليك ، يا علي : عليك بالجماع ليلة الاثنين ، فإنه إن قضي بينكما ولد يكون حافظا لكتاب الله ، راضيا بما قسم الله عزوجل يا علي : إن جامعت أهلك في ليلة الثلاثاء فقضي بينكما ولد فإنه يرزق الشهادة بعد شهادة أن لا إله إلا الله وأن محمدا رسول الله ولا يعذبه الله مع المشركين ويكون طيب النكهة والفم ، رحيم القلب ، سخي اليد ، طاهر اللسان من الغيبة والكذب والبهتان ...»[9] یعنی «ای علی با خانم خود در اول ماه و وسط ماه و آخر ماه همبستر نشو زیرا او و فرزندش دچار جنون و جذام و خبل (سیپی) میشوند، ای علی بعدازظهر با خانم خود همبستر نشو زیرا اگر فرزندی بین شما مقدر شود چشمش چپ میشود و شیطان خوشحال میشود، ای علی زمان همبستری زیاد صحبت نکن زیرا اگر فرزندی در بین شما مقدر گردد ایمن نیست که کر و لال باشد و به فرج خانم خود نگاه نکن و چشمانت را ببند هنگام همبستر شدن زیرا نگاه کردن به فرج سبب کوری فرزند میشود، ای علی با خانم خود همبستر نشو با شهوت خانم دیگر، میترسم اگر فرزندی بین شما مقدر شود این فرزند پسر ولی با حالات زنانه باشد و مبتلا به خبل (سیپی) باشد، ای علی وقتی جنب باشی و در رخت خواب همراه خانم خود، قرآن نخوان زیرا میترسم آتشی از آسمان نازل شود و شما را بسوزاند، ای علی با خانم خود همبستر نشو مگر اینکه با خودت یک پارچه داشته باشی و خانم تو هم با خود یک پارچه داشته باشد و با یک پارچه خودتان را پاک نکنید زیرا شهوت روی شهوت (آب روی آب) میافتد و این بین زن و شوهر دشمنی به دنبال دارد و منجر به طلاق میشود، ای علی با خانم خود ایستاده همبستر نشو زیرا این کار الاغها است و اگر فرزندی مقدر گردد مبتلا به شبادراری میشود و مانند الاغها هرجایی ادرار میکند، ای علی شب عید فطر همبستر نشوید زیرا اگر فرزندی مقدر گردد و بزرگ شود بچهدار نمیشود مگر اینکه در پیری خداوند به او فرزند دهد، ای علی شب عید قربان با خانم خود همبستر نشو زیرا اگر فرزندی مقدر گردد ششانگشتی خواهد بود، ای علی زیر درختی که میوه دارد زیرا اگر فرزندی مقدر شود این بچه جلاد خواهد بود، ای علی در مقابل آفتاب همبستر نشوید مگر اینکه چیزی (ملحفهای) روی خود بیندازید زیرا اگر فرزندی مقدر شود این فرزند در فقر و فلاکت تا آخر عمر خواهد بود، ای علی بین اذان و اقامه با خانم خود همبستر نشو زیرا اگر فرزندی مقدر شود خونریز خواهد بود، ای علی اگر خانم تو حامله بود با او همبستر نشو مگر اینکه وضو بگیری زیرا اگر فرزندی مقدر گردد کوردل و خسیس خواهد بود، ای علی نیمه شعبان با خانم خود همبستر نشو زیرا اگر فرزندی مقدر شود چهره زشتی خواهد داشت و خال بزرگ خواهد داشت، ای علی دو روز آخر ماه با خانم خود همبستر نشو زیرا اگر فرزندی مقدر شود زیرا اگر فرزندی بین شما مقدر گردد ...، ای علی با خانم خود همبستر نشو با شهوت خواهرش زیرا اگر فرزندی مقدر شود این فرزند کسی میشود که مالیات جمع میکند (برای ظالم) و یا کمک ظالم خواهد بود و عده کثیری از مردم به دست او هلاک خواهند شد، ای علی روی سقف خانه با خانم خود همبستر نشو زیرا اگر فرزندی مقدر شود منافق خواهد بود، ای علی زمانی که قصد مسافرت داری شب مسافرت با خانم خود همبستر نشو زیرا اگر فرزندی مقدر شود اموالش را در باطل انفاق میکند و پیامبر (ص) این آیه را خواندند: همانا كه اسرافكاران برادران شيطانهايند، ای علی اگر قصد داری به مسافرت بروی و مدت سه روز و سه شب در خانه نباشی، با خانم خود همبستر نشو زیرا اگر فرزندی مقدر شود او کمک ظالم خواهد بود، ای علی اگر در شب دوشنبه با خانم خود همبستر شوی و فرزندی مقدر شود او حافظ قرآن خواهد بود و راضی خواهد بود به آنچه خدا به او میدهد، ای علی اگر در شب سهشنبه با خانم خود همبستر شوی و فرزندی مقدر شود او شهید خواهد شد بعد از گفتن شهادتین و خداوند او را با مشرکین عذاب نمیکند و بدن و دهان او خوشبو خواهد بود و دل او رحیم خواهد بود و انسان باسخاوتی خواهد بود و زبانش پاک از غیبت و دروغ و بهتان خواهد بود.»
در روایات زیادی همبستری در اول و وسط و آخر ماه نهی شده زیرا در این زمانها جن در عمل همبستری و انعقاد نطفه شریک میشود و حتی اگر قصد فرزند آوری و انعقاد نطفه هم نباشد باز ممکن است به زن آسیب برسد. البته شب اول ماه مبارک رمضان استثنا شده و دلیل آنهم به دلیل این آیه که در قرآن آمده: ﴿لَيْلَةَ الصِّيَامِ الرَّفَثُ إِلَى نِسَآئِكُمْ﴾[10] یعنی «در شبهاى روزه، همخوابگى با زنانتان بر شما حلال گرديده است»