«درس طب در روایات»

استاد تبریزیان

94/11/10

بسم الله الرحمن الرحیم

موضوع: پیشگیری بیماری های مثانه – تمییز کردن مثانه – درمان سنگ مثانه و درد مثانه – احساس ادرار – بیماری های تناسلی

 

صحبت امروز راجع به بیماری های مثانه و درمان آن ها است.

راجع به بیماری مثانه بیشتر چرک و رسوبات شن و سنگی است که در ته مثانه جمع می‌شوند. مانند هر منبع آبی که در ته آن موادی رسوب می‌کند.

بیماری های دیگری مانند عفونت مثانه وجود دارد که بیشتر در خانم ها شیوع دارد. علت آن کوتاه یا بلند بودن مجرای ادرار است.

در خانم ها فاصله مثانه تا بیرون کم است به همین جهت مثانه زود عفونت می‌کند ولی در مردان بین مثانه تا بیرون بدن فاصله زیاد است و به شکلی نیست که آلودگی در مجرا جمع شود.

بیماری افتادگی مثانه نیز به علت بزرگ شدن مثانه است. قسمتی از مثانه در این حالت پایین تر از مجرای ادرار قرار می‌گیرد. گاهی نیز عضله مثانه نمی‌تواند به خوبی برای خارج شدن ادرار فشار وارد کند.

 

پیشگری از بیماری های مثانه

 

نگه نداشتن ادرار

در روایت آمده است:

وَ مَنْ أَرَادَ أَنْ لَا يَشْتَكِيَ‌ مَثَانَتَهُ‌ فَلَا يَحْبِسِ الْبَوْلَ وَ لَوْ عَلَى ظَهْرِ دَابَّتِه[1]

یعنی کسی که می‌خواهد به بیماری های مثانه دچار نشود پس ادرار خود را نگه ندارد هر چند که بر مرکب سوار باشد.

نگه داشتن ادرار کار خطرناکی است. فورا با احساس ادرار بلا فاصله باید به قضاء حاجت پرداخته شود.

این روایت کنایه از سرعت عمل است یعنی حتی به اندازه پیاده شدن از مرکب نیز ادرار خود را نگه ندارد.

بدن در زمان گرسنگی، احساس گرسنگی پیدا می‌کند و در زمان خواب، بدن متوجه خواب می‌شود و در رابطه با ادرار و همبستر شدن هم به همین صورت است و بدن نیاز به آن ها را احساس می‌کند بنابراین انسان نباید به این احساس ها بی تفاوت باشد.

عدم استفاده مداوم از احشام چهارپایان

در روایت دیگری آمده است:

وَ إِدْمَانُ‌ أَكْلِ‌ كُلَى‌ الْغَنَمِ وَ أَجْوَافِهَا يَعْكِسُ الْمَثَانَة[2]

یعنی زیاد خوردن قلوه و آنچه در درون چهارپایان است مثانه را تغییر می‌دهد.

معلوم نیست که خوردن جگر خون ساز باشد.

 

آنچه باعث تمییز شدن مثانه می‌شود

 

خربزه

در روایت آمده است:

يَغْسِلُ‌ الْمَثَانَةَ وَ يُدِرُّ الْبَوْل[3]

یعنی خربزه مثانه را می‌شوید و موجب ادرار می‌شود.

مستغفری نیز از پیامبر همین روایت را نقل می‌کند. شعری مفصلی از امام رضا در مورد خربزه وجود دارد که در آن آمده است که خربزه ده فائده دارد:

یعنی خربزه آب و شیرینی و خوشبو است، میوه و شوینده و نون است و چیزی است که می‌شود با نون آن را خورد. مثانه را پاک می‌کند و صورت را صاف می‌کند و دهان را خوشبو می‌کند و ده فائده دارد.

روایت اول روایت معتبر بود.

خوردن آب گرم در حمام

حمام باید چهار اتاق داشته باشد یکی سرد و خشک و دیگری سرد و مرطوب و سومی گرم و مرطوب و اتاق چهارم گرم و خشک باید باشد. هر اتاق درمان است. اتاق اول درمان گرم و خشک است و اتاق دوم درمان گرم و مرطوب است و اتقاق های دیگر به همین ترتیب.

در روایت آمده است:

وَ إِذَا دَخَلْتَ‌ الْبَيْتَ‌ الثَّانِيَ فَقُلِ- اللَّهُمَّ أَذْهِبْ عَنِّي الرِّجْسَ النِّجْسَ وَ طَهِّرْ جَسَدِي وَ قَلْبِي- وَ خُذْ مِنَ الْمَاءِ الْحَارِّ وَ ضَعْهُ عَلَى هَامَتِكَ وَ صُبَّ مِنْهُ عَلَى رِجْلَيْكَ وَ إِنْ أَمْكَنَ أَنْ تَبْلَعَ مِنْهُ جُرْعَةً فَافْعَلْ فَإِنَّهُ يُنَقِّي الْمَثَانَةَ[4]

یعنی هنگامی که داخل بیت دوم از حمام شدی مقداری از آب گرم روی سر و پاها بریز و اگر امکان داشت جرعه ای از آب گرم بنوشی این کار را انجام بده زیرا مثانه را پاک سازی می‌کند.

یک دفعه بدن با گرما نباید مواجه بشود.

می‌توان این چهار اتاق را در حمام های امروزی با وسائل گرمایی و سرمایشی به وجود آورد.

در گذشته مکث زیادی در حمام داشتند و مدت آن تا نصف روز هم به طول می‌انجامید ولی امروز می‌گوییم حداقل ده تا پانزده دقیقه در اتاق ها مکث شود.

 

درمان سنگ مثانه

 

خربزه

در روایت آمده است:

وَ يُذِيبُ‌ الْحَصَاةَ فِي‌ الْمَثَانَة[5]

یعنی خربزه سنگ در مثانه را آب می‌کند.

شهرهایی که آب آنجا سنگ ساز است مانند مشهد در آن جا خریزه وجود دارد.

سوره انشراح

شُرْبُ مَائِهَا يُفَتِّتُ‌ الْحَصَاةَ وَ يَفْتَحُ الْمَثَانَةَ وَ يَنْفَعُ مِنَ الْبُرُودَةِ وَ قِرَاءَتُهَا عَلَى الصَّدْرِ وَ الْفُؤَادِ يُسَكِّنُ أَلَمَهُمَا[6]

یعنی خوردن آب سوره انشراح سنگ را خورد می‌کند و مثانه را باز می‌کند و برای سردی خوب است

اگر مجرای مثانه بر اثر سنگ بسته شده باشد

مرکب سه

اگر کسی مراجعه کرد و مشکل مثانه داشت چشم بسته برای او مرکب سه بنویسید زیرا تمام مشکلات مثانه را مرتفع می‌کند حتی درمان رفلکس ادرار است. چنین افرادی مبتلا به عفونت کلیه می‌شوند. حالب مجرای ادرار است که ما بین مثانه و کلیه است.

در روایت مرکب سه آمده است:

وَ يُذِيبُ‌ الْحَصَاةَ وَ الْحَشْوَ الَّذِي يَجْتَمِعُ فى الْمَثَانَةِ [7]

سنگ را آب می‌کند و ته نشین های مثانه را آب می‌کند.

کسی معده درد دارد و مشکل مثانه دارد و بلغم دارد، به چنین شخصی باید مرکب سه داد که همه را برطرف می‌کند.

علامت سنگ مثانه دردی است که در قسمت مثانه به وجود می‌آید و همچنین ادرار به سختی خارج می‌شود.

 

درد مثانه

 

حجامت ساقین

برای کل بیماری های کهنه و نوی مثانه حجامت ساقین است. در روایت آمده است:

و الذى يوضع على الساقين قد ينقص من الامتلاء نقصا بينا و ينفع من الاوجاع المزمنة في الكلى و المثانة و الارحام و يدر الطمث غيرانها تنهك الجسد و قد يعرض منها الغشى الشديد الا انها تنفع ذوى البثور و الدماميل[8]

یعنی حجامت ساق پا پر خونی را درمان می‌کند یا پر بودن معده را کم می‌کند و برای بیماری های کهنه و مزمن کلیه و مثانه و رحم مفید است و سبب حیض شدن است ولی بدن را خسته می‌کند و چه بسا انسان غش کند.

کلیه اگر از کار افتاده باشد یا اینکه مثانه مشکل جدی پیدا کرده است باید حجامت ساق پا انجام داد و محل آن سمت راست پای راست و سمت چپ پای چپ است.

اگر رحم کیست یا «میوم» یا «فیبروم» یا خونریزی دارد برای آن حجامت ساقه مفید است. حتی شاید حجامت ساقین درمان مشکلات دستگاه تناسلی باشد.

فاصله بین حجامت ها باید به اندازه سن باشد. از چهار ماهگی تا بیست سالگی یک ماه یک بار است. ولی بعد از بیست سالگی به اندازه سن، باید بین حجامت به روز فاصله بیافتد. البته استثنائاتی وجود دارد شاید برای برخی بیماری ها سه حجامت پشت سر هم انجام بشود.

البته شاید استفاده از سویق و قرص خون جلوی خستگی بدن را بگیرد.

قانون حجامت درمانی این است که باید پایین تر از محل بیماری باشد. برای کبد حجامت در مچ پا است و برای رحم حجامت در ساق پا است. شاید حکمت حجامت این است که موضع بیماری از خون خالی بشود.

ما معتقدیم که بیماری در خون است. اگر یک عضوی بیمار باشد خون آن مشکل دارد و خالی کردن موضع از خون درمان است. امروزه در آوردن عضو اشتباه است. با عمل جراحی اگر بهبودی حاصل بشود به جهت خارج شدن خون از عضو است. وقتی اطراف عضو تیغ می‌زنند، عضو به جهت خارج شدن خون از آن عضو بهبود میابد نه اینکه جراحی آن عضو را خوب کرده باشد و جراحان متوجه این مطلب نیستند.

داروی ترکیبی

این دارو برای درد مثانه و درد آلت مفید است:

تَأْخُذُ خِيَارَ بَادَرَنْجٍ‌ فَتُقَشِّرُهُ ثُمَّ تَطْبُخُ قُشُورَهُ بِالْمَاءِ مَعَ أُصُولِ الْهِنْدَبَاءِ ثُمَّ تُصَفِّيهِ وَ تَصُبُّ عَلَيْهِ سُكَّرَ طَبَرْزَدٍ ثُمَّ تَشْرَبُ مِنْهُ عَلَى الرِّيقِ ثَلَاثَةَ أَيَّامٍ فِي كُلِّ يَوْمٍ مِقْدَارَ رِطْلٍ فَإِنَّهُ جَيِّدٌ مُجَرَّبٌ نَافِعٌ بِإِذْنِ اللَّهِ تَعَالَى[9]

یعنی پوست خیار چنبر کنده می‌شود و پوست آن با آب پخته شود به همراه ساقه کاسنی سپس صاف می‌شود و روی آن شکر طبر زرد ریخته شود سپس سه روز ناشتا مصرف شود به اندازه نیم کیلو زیرا مفید است به اذن خداوند متعال.

عقرب

عقرب برای مثانه خوب است.

قَالَ أَ لَسْتَ تَزْعُمُ أَنَّ الْعَقَارِبَ تَنْفَعُ مِنْ وَجَعِ‌ الْمَثَانَةِ وَ الْحَصَاةِ وَ لِمَنْ يَبُولُ فِي الْفِرَاش[10]

یعنی امام به ابن ابی العوجاء فرمود آیا مگر گمان نمی‌کنی که عقرب ها برای درد مثانه و سنگ و برای کسی که شب ادراری دارد مفید هستند؟

شاید این روایت امضاء امام برای این منافع باشد. چون اگر این فوائد را کنار بگذاریم فائده‌ی دیگری ندارد.

بعضی درباره روش استفاده از عقرب معتقدند که روغن عقرب باید در آلت ریخته شود ، بعضی می‌گویند مالیده شود، بعضی می‌گویند سوخته عقرب را باید خورد و بعضی می‌گویند با روغن عقرب بین مقعد و بیضه ها مالیده شود.

عقرب زنده را در روغن زیتون یا کنجد می‌اندازند به مدت طولانی و صاف می‌کنند و گفته می‌شود برای افرادی که فلج دارند مفید است. گفته می‌شود اگر در مجرای آلت ریخته شود و به مثانه برسد، درمان می‌کند.

عوذه برای مثانه درد

شَكَا رَجُلٌ مِنْ إِخْوَانِنَا إِلَى أَبِي عَبْدِ اللَّهِ الصَّادِقِ ع وَجَعَ‌ الْمَثَانَةِ قَالَ فَقَالَ لَهُ عَوِّذْهُ بِهَذِهِ الْآيَاتِ إِذَا نِمْتَ ثَلَاثاً وَ إِذَا انْتَبَهْتَ مَرَّةً وَاحِدَةً فَإِنَّهُ لَا تُحِسُّ بِهِ بَعْدَ ذَلِكَ‌ أَ لَمْ تَعْلَمْ أَنَّ اللَّهَ عَلى‌ كُلِّ شَيْ‌ءٍ قَدِيرٌ أَ لَمْ تَعْلَمْ أَنَّ اللَّهَ لَهُ مُلْكُ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ وَ ما لَكُمْ مِنْ دُونِ اللَّهِ مِنْ وَلِيٍّ وَ لا نَصِيرٍ قَالَ الرَّجُلُ فَفَعَلْتُ ذَلِكَ فَمَا أَحْسَسْتُ بَعْدَ ذَلِكَ بِوَجَع[11]

یعنی مردی از برادران ما به امام صادق (ع) از درد مثانه شکایت کرد امام فرمود موقع خواب سه مرتبه این آیات را بخوان و زمانی که بیدار شدی یک مرتبه بخوان که درد مثانه برطرف می‌شود أَ لَمْ تَعْلَمْ أَنَّ اللَّهَ عَلى‌ كُلِّ شَيْ‌ءٍ قَدِيرٌ أَ لَمْ تَعْلَمْ أَنَّ اللَّهَ لَهُ مُلْكُ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ وَ ما لَكُمْ مِنْ دُونِ اللَّهِ مِنْ وَلِيٍّ وَ لا نَصِيرٍ آن مرد می‌گوید که این کار را انجام دادم و دیگر درد مثانه را احساس نکردم.

بنده به افرادی که کانال هایی در ارتباط با طب اسلامی دارند توصیه می‌کنم که این روایاتی که مشتمل بر آیات است را تبلیغ کنند.

 

احساس ادرار

 

افرادی احساس ادرار دارند ولی ادراری خارج نمی‌شود:

مَنِ اشْتَكَى الْوَاهِنَةَ أَوْ كَانَ‌ بِهِ‌ صُدَاعٌ‌ أَوْ غَمْرَةُ بَوْلٍ‌ فَلْيَضَعْ يَدَهُ عَلَى ذَلِكَ الْمَوْضِعِ وَ لْيَقُلْ اسْكُنْ سَكَّنْتُكَ بِالَّذِي سَكَنَ لَهُ مَا فِي اللَّيْلِ وَ النَّهارِ وَ هُوَ السَّمِيعُ الْعَلِيم[12]

یعنی کسی که از گردن درد شکایت دارد یا میگرن دارد یا احساس دارد دستش را روی محل قرار دهد و بگوید: اسْكُنْ سَكَّنْتُكَ بِالَّذِي سَكَنَ لَهُ مَا فِي اللَّيْلِ وَ النَّهارِ وَ هُوَ السَّمِيعُ الْعَلِيم

افرادی که استرس دارند معلول غلبه صفرا است و اگر تشدید شود مصرف آب زیاد می‌شود و به همین جهت تکرر ادرار و تعریق زیاد به وجود می‌آید.

 

بیماری های تناسلی

 

بیشتر مراد آلت تناسلی مرد است. ضعف و ناتوانی در همبستر شدن متاسفانه عمومی شده است. شاید بیشتر به جهت استفاده از داروهای شیمیایی باشد. روایات در مورد تقویت همبستر شدن مختلف است.

درمان ضعف جنسی با سعوط شلیثا و زنبق

در طب اسلامی تعبیراتی مانند سعوط و لدود داریم. سعوط به معنای ریختن دارو در بینی است و لدود به معنای ریختن دارو در یک طرف دهان است.

شلیثا داروی ترکیبی معروف در زمان های گذشته بوده است.

الشليثاء: دهن معروف عندهم وفى بحر الجواهر: معجون مركب من أدوية كثيرة نافع من ادواء كثيرة[13]

یعنی شلیثاء روغن معروفی است که در بحر الجواهر آمده است شلیثاء ترکیبی از داروهای بسیار است که برای بیماری های بسیاری مفید است.

اینکه شلیثاء چیست به تحقیق بیشتری نیاز دارد که ان شاء الله تحقیق خواهیم کرد.

زنبق گلهای ریز سفید رنگ بسیار خوشبو است. در کشورهای عربی به آن رازقی می‌گویند.

از روایت استفاده می‌شود که هر کدام به تنهایی کافی است.

در روایت آمده است:

كَانَ أَبُو الْحَسَنِ مُوسَى ع يَسْتَعِطُ بِالشَّلِيثَا وَ بِالزَّنْبَقِ‌ الشَّدِيدِ الْحَرِّ خَسْفَيْهِ‌ قَالَ وَ كَانَ الرِّضَا ع أَيْضاً يَسْتَعِطُ بِهِ فَقُلْتُ لِعَلِيِّ بْنِ جَعْفَرٍ لِمَ ذَلِكَ فَقَالَ عَلِيٌّ ذَكَرْتُ ذَلِكَ لِبَعْضِ الْمُتَطَبِّبِينَ فَذَكَرَ أَنَّهُ جَيِّدٌ لِلْجِمَاع[14]

یعنی امام کاظم (ع) با شلیثا و زنبق سعوط می‌کرد که شدیدا گرم هستند و در سوراخ بینی می‌ریخت و امام رضا (ع) نیز همین کار را می‌کرد از علی بن جعفر پرسیدم علت این کار چیست؟ او گفت این مطلب را به یک طبیب گفتم و او گفت برای جماع خوب است.

از این روایت استفاده می‌شود که با هر کدام از شلیثا یا زنبق سعوط شود کافی است.

شاید شلیثا معلوم نباشد چیست ولی زنبق فراوان است و می‌توان ریشه ‌ی آن را آسیاب کرد و به شکل پودر، سعوط انجام داد.

زنبق شاید انواعی داشته باشد. نوعی که سرد است برای صاف کردن خون مفید است. و روغن زنبق نیز در روایات تاکید شده است.

روش تهیه روغن زنبق

ریشه زنبق شسته می‌شود و خشک می‌شود سپس آسیاب شود و شب تا صبح در آب بماند، آبی که تا روی ریشه ها آمده باشد و صبح یک مقدار روغن زیتون یا کنجد روی آن بریزید و روی آتش بگذارید تا آب آن تبخیر شود و روغن به تنهایی بماند.

بعید نیست که مراد از زنبق در این روایت نیز روغن زنبق باشد چون در شلیثا آمده است که بنابر قولی یک نوع روغن است. بنابراین شاید مراد از زنبق هم روغن زنبق باشد.

سعوط استفاده های متعددی در طب اسلامی دارد و شاید حالت انرژی درمانی برای مغز داشته باشد.

سعد

سعد را باید در دهان قرار داد یا اینکه با آن مسواک زد.

اتَّخِذُوا فِي‌ أَسْنَانِكُمُ‌ السُّعْدَ فَإِنَّهُ يُطَيِّبُ الْفَمَ وَ يَزِيدُ فِي الْجِمَاع[15]

یعنی در دندان خود سعد قرار دهید زیرا دهان را خوشبو و جماع را زیاد می‌کند.

در روایت دیگر «اشنان» آمده است که به معنای مسواک است. همیشه باید دندان را با سعد شست همانطور که باید همیشه محل استنجا را با سعد شست.

بنده اعتقاد دارم که «اسنان» درست است یعنی سعد را باید در دندان و دهان نگه داشت.

سعد اصلی معطر است. چیزهای معطر کلا برای همبستر شدن مفید است و تاثیر آن ها روی مغز است. و روایت داریم که عطر سبب زیاد شدن جماع می‌شود چون بیشتر مشکل در مغز و افکار پریشان است. انسان اگر مغزش راحت باشد به مشکلات جماع مبتلا نمی‌شود.

همه کارهای بدن تابع مغز است. چون مغز به تمام بدن دستور می‌دهد. مانند دستگاهی که برق آن قطع می‌شود. مغز مانند مولد برق است بنابراین اگر مشکل در مغز به وجود بیاید بیماری ها به وجود می‌آید.

به عقیده بنده مشکل دیابت و تیروئید در مغز است.


[1] طب الرضا، امام رضا ع، ص35.
[2] طب الرضا، امام رضا ع، ص64.
[3] الخصال، شیخ صدوق، ص443.
[4] من لایحضر، شیخ صدوق، ج1، ص113.
[5] روضه الواعظین، فتال نیشابوری، ج2، ص311.
[6] المصباح، کفعمی، ص460.
[7] الفصول مهمه، شیخ حرعاملی، ج3، ص187.
[8] طب الرضا، امام رضا ع، ص56.
[9] طب الائمه، ابن سابور الزیات، ص76.
[10] احتجاج، طبرسی، ج2، ص86.
[11] طب الائمه، ابن سابور الزیات، ص30.
[12] الکافی، ط اسلامیه، کلینی، ج8، ص190.
[13] الکافی، ط اسلامیه، کلینی، ج6، ص524.
[14] الکافی، ط اسلامیه، کلینی، ج6، ص524.
[15] الکافی، ط اسلامیه، کلینی، ج6، ص379.