موضوع: ادامه بحث باد شکن – درمان قرقر شکم

ادامه بحث امور باد شکن

دو کلمه «ریح» و «ریاح» وجود دارد. در عربی امروزی هر دو کلمه به «باد» گفته می‌شوند. کلمه ریح در روایات طبی گاهی به یکی از طبایع چهارگانه اطلاق می‌شود و گاهی به عفونت و سرما خوردگی اطلاق می‌شود. و باید از قرائن و شواهد به دست بیاوریم که مراد چیست. بیشتر از کلمه ریاح «باد معده» مراد است و از کلمه ریح «التهابات» مراد است.

نانخواه (زنیان) و مغز گردو

روایت داریم می‌فرماید:

النَّانْخَواهُ‌ وَ الْجَوْزُ يُحْرِقَانِ الْبَوَاسِيرَ وَ يَطْرُدَانِ الرِّيحَ وَ يُحَسِّنَانِ اللَّوْنَ وَ يُخَشِّنَانِ الْمَعِدَةَ وَ يُسَخِّنَانِ الْكُلَى‌ وَ السَّعْتَرُ وَ الْمِلْحُ يَطْرُدَانِ الرِّيَاحَ عَنِ الْفُؤَادِ وَ يَفْتَحَانِ السُّدَدَ[1]

زنیان و گردو بواسیر را می‌سوزانند و ریح را بیرون می‌کنند و رنگ رخسار را زیبا می‌کند و معده را زبر می‌کنند و کلیه ها را گرم می‌کند و آویشن و نمک باد و درد را از قلب و اطراف قلب بیرون می‌کند و راه بسته شده را باز می‌کند.

کلمه ریح علی القاعده به معنای التهاب و درد متحرک است. اما طرد بیشتر برای باد معده و روده استعمال می‌شود بنابراین معلوم می‌شود مراد از کلمه ریح باد معده و روده است.

کلمه بواسیر مطلق است و همه انواع را شامل می‌شود ولی به نظر می‌رسد که بواسیر نرم که دونه هست مراد است و آیا زخم هم سوزانده می‌شود البته اطلاق شامل بواسیر به صورت زخم هم می‌شود.

این دارو درمان کلیه است. کلیه هایی که از کار افتاده است یا کم کار شده است و یا پروتئین دفع می‌کند و یا مشکلات دیگر را درمان می‌کند.

مقدار مصرف به مقدار اکل و خوردن است ولی در روایات به اندازه دو تا کف گفته شده است که سه قاشق غذاخوری می‌شود.

کلمه ریاح علی القاعده به معنای باد روده و معده است ولی در این روایت برعکس استعمال شده است. چون قلب باد ندارد مگر اینکه اراده بشود که نفخ در شکم به قلب فشار بیاورد در این صورت به معنای باد معده است.

مقدار زنیان و گردو باید مساوی باشد ولی درباره آویشن و نمک نیز بعید نیست که باید مساوی باشند ولی مقدار مصرفشان کم است و مانند زنیاین و گردو قاشقی نیست. زمان مصرف آویشن و نمک هم قبل و بعد از غذا است. به قرینه روایتی که می‌فرماید پیامبر آویشن را با نمک چریش مصرف می‌کردند.

اعتقاد من این است که برای برخی زنیان و گردو مفید است و برای برخی آویشن و نمک استفاده کند. چون زنیان و گردو گرم است و شاید برای افراد صفراوی مطلوب نباشد.

درد قلب نوعا ناشی از گرفتگی عروق و کرونر قلب است. و به همین جهت گفته ایم که ریاح در این روایت به معنای درد است چون به وسیله باز گشایی رگ های قلب درد قلب از بین می‌رود. به همین جهت زمانی ما این دارو را به عنوان باز کننده عروق می‌شناختیم. البته همانطور که گفتیم ممکن است مراد دردی باشد که ناشی از باد معده باشد.

عسل

روایتی داریم می‌فرماید:

الْعَسَلُ‌ شِفَاءٌ لِطَرْدِ الرِّيحِ‌ وَ الْحُمَّى‌[2]

یعنی عسل درمان است برای باد و تب.

البته مناسب است که کلمه ریح به معنای التهاب باشد زیرا بین التهاب و تب ارتباطی وجود دارد. ولی چون کلمه «طرد» دارد که بیشتر برای ریاح معده استفاده می‌شود، قرینه برای معنای باد معده و روده است.

لوبیا

معروف بین مردم این است که لوبیا باد زا است ولی روایت می‌فرماید:

اللُّوبِيَا تَطْرُدُ الرِّيَاحَ الْمُسْتَبْطَنَة[3]

یعنی لوبیا باد های پنهان را بیرون می‌کند.

بنابراین روایت، یک قسم از باد ها، بادهایی هستند که در شکم و روده وجود دارند اما احساس نمی‌شوند و احتمال دارد که مراد از بادهای مستبطنه، زمینه های به وجود آمدن باد باشد. بنابراین لوبیا این زمینه ها را به فعلیت می‌رساند و خارج می‌کند.

خود باد اگر بیش از اندازه باشد بیماری است نه اینکه زمینه بیماری باشد. افرادی مراجعه می‌کنند که حتی وضوء خود را نمی‌توانند نگه دارند.

سکبینج

در فارسی به سکبینه معروف است و خیزگاه آن ایران است و بیشتر در چهارمحال و بختیاری و استان لرستان است. الان گیر نمی‌آید و می‌خواستیم بخریم 350 هزار تومان بود. تقریبا سفید متمایل به زرد است و باید آسیاب بشود و بدون الک کردن بخورند و ما در داروی مالیدنی نیز استفاده می‌کنیم. در کشور های دیگر به سکبینج، «صمغه ریح» می‌گویند. اسم دیگر آن «صاغافیون» است.

روایت مهمی در طب مفضل داریم که نشان دهنده پایه های طب اسلامی است.

فَكِّرْ فِي‌ هَذِهِ‌ الْعَقَاقِيرِ وَ مَا خُصَّ بِهَا كُلُّ وَاحِدٍ مِنْهَا مِنَ الْعَمَلِ فِي بَعْضِ الْأَدْوَاءِ فَهَذَا يَغُورُ فِي الْمَفَاصِلِ فَيَسْتَخْرِجُ الْفُضُولَ الْغَلِيظَةَ مِثْلَ الشَّيْطَرَجِ‌ وَ هَذَا يَنْزِفُ الْمِرَّةَ السَّوْدَاءَ مِثْلَ الْأَفْتِيمُونِ‌ وَ هَذَا يَنْفِي الرِّيَاحَ مِثْلَ السَّكْبِينَجِ‌ وَ هَذَا يُحَلِّلُ الْأَوْرَام‌[4]

یعنی در این گیاهان فکر کند و به اثری که دارند پس این گیاه وارد مفصل می‌شود و مواد زائد غلیظ در مفصل را خارج می‌کند مانند شیطرج و این گیاه سوداء را از بدن به شکل خونریزی خارج می‌کند مانند افتیمون و این گیاه باد را بیرون می‌کند مانند سکبینج و این گیاه ورم های سخت را آب می‌کند.

امام نفرمود آن چیزی که ورم ها را آب می‌کند چیست. به همین جهت بشر تا الان نمی‌تواند سرطان را درمان کند. البته بعضی گفته اند که مراد امام از آب کننده ورم ها همان سکبینه است. و به جهت اعتقادشان اثر هم دیده اند ولی ظاهر این است که باید امام چیزی را معرفی می‌کرد.

ما از این روایت استفاده کردیم که درمان زانو، انواع درد زانو و مفصل شیطرج است. واقعا داروی عجیبی است. چقدر افراد درمان شدند به خاطر همین کلام حضرت. خانمی با عصا آمد و چند روز بعد خود او آمد و گفت خوب شدم.

الان شیطرجی که در بازار وجود دارد بیشتر تقلبی است. نشان شیطرج خوب این است که موقع آسیاب شدن تبدیل به پشمک می‌شود. شیطرج از هندوستان می‌آید و شیطرج هندی به آن می‌گویند و شاخه های ریزی است.

شیطرج درد مفصل را درمان می‌کند. امروزه می‌گویند زانو آب آورده است که مواد زائدی است که غلیظ است.

از روایت استفاده کردیم که بهترین درمان سوداء افتیمون است. چهار گرم افتیمون آسیاب کنند بدون اینکه الک بشود.

مرکب چهار

در روایت مرکب چهار اینگونه آمده است:

وَ هُوَ نَافِعٌ لِوَجَعِ الْخَاصِرَةِ وَ الْبَطْنِ وَ لِرِيَاحِ‌ الْبَطْنِ‌ وَ لِرِيَاحِ الْمَفَاصِل‌[5]

یعنی برای درد پهلو و درد شکم و باد های شکم و باد های مفاصل

امکان دارد مراد از ریاح البطن عفونت باشد به قرینه ریاح المفاصل چون مفصل باد ندارد بلکه التهاب و درد دارد.

درمان قُرقُر شکم

درمان آن شربت امام صادق (ع) است. ما سه شربت داریم، دو شربت امام صادق و یک شربت امام رضا (ع) است که خواهیم خواند. فوائد دیگری هم دارند.

عمده ترکیب شربت امام صادق مویز هسته دار است. شخصی به نام اسماعیل بن فضل هاشمی می‌گوید:

شَكَوْتُ إِلَى أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَرَاقِرَ تُصِيبُنِي‌ فِي مَعِدَتِي وَ قِلَّةَ اسْتِمْرَائِي الطَّعَامَ فَقَالَ لِي لِمَ لَا تَتَّخِذُ نَبِيذاً نَشْرَبُهُ نَحْنُ وَ هُوَ يُمْرِئُ الطَّعَامَ وَ يَذْهَبُ بِالْقَرَاقِرِ وَ الرِّيَاحِ مِنَ الْبَطْنِ قَالَ فَقُلْتُ لَهُ صِفْهُ لِي جُعِلْتُ فِدَاكَ فَقَالَ لِي تَأْخُذُ صَاعاً مِنْ زَبِيبٍ فَتُنَقِّي حَبَّهُ وَ مَا فِيهِ ثُمَّ تَغْسِلُ بِالْمَاءِ غَسْلًا جَيِّداً ثُمَّ تُنْقِعُهُ فِي مِثْلِهِ مِنَ الْمَاءِ أَوْ مَا يَغْمُرُهُ ثُمَّ تَتْرُكُهُ فِي الشِّتَاءِ ثَلَاثَةَ أَيَّامٍ بِلَيَالِيهَا وَ فِي الصَّيْفِ يَوْماً وَ لَيْلَةً فَإِذَا أَتَى عَلَيْهِ ذَلِكَ الْقَدْرُ صَفَّيْتَهُ وَ أَخَذْتَ صَفْوَتَهُ وَ جَعَلْتَهُ فِي إِنَاءٍ وَ أَخَذْتَ مِقْدَارَهُ بِعُودٍ ثُمَّ طَبَخْتَهُ طَبْخاً رَفِيقاً حَتَّى يَذْهَبَ ثُلُثَاهُ وَ يَبْقَى ثُلُثُهُ ثُمَّ تَجْعَلُ عَلَيْهِ نِصْفَ رِطْلِ عَسَلٍ وَ تَأْخُذُ مِقْدَارَ الْعَسَلِ ثُمَّ تَطْبُخُهُ حَتَّى تَذْهَبَ تِلْكَ الزِّيَادَةُ ثُمَّ تَأْخُذُ زَنْجَبِيلًا وَ خَوْلَنْجَاناً وَ دَارْصِينِيَّ وَ الزَّعْفَرَانَ وَ قَرَنْفُلًا وَ مَصْطَكَى وَ تَدُقُّهُ وَ تَجْعَلُهُ فِي خِرْقَةٍ رَقِيقَةٍ وَ تَطْرَحُهُ فِيهِ وَ تُغْلِيهِ مَعَهُ غَلْيَةً ثُمَّ تُنْزِلُهُ فَإِذَا بَرَدَ صَفَّيْتَهُ وَ أَخَذْتَ مِنْهُ عَلَى غَدَائِكَ وَ عَشَائِكَ قَالَ فَفَعَلْتُ فَذَهَبَ عَنِّي مَا كُنْتُ أَجِدُهُ وَ هُوَ شَرَابٌ طَيِّبٌ لَا يَتَغَيَّرُ إِذَا بَقِيَ إِنْ شَاءَ اللَّه‌[6]

یعنی از قرقر شکم به امام صادق (ع) شکایت کردم و از کمی هضم غذا امام به من فرمود چرا از شربت ما مصرف نمی‌کنی؟ این شربت غذا را هضم می‌کند و قرقر شکم را از بین می‌برد و باد شکم را از بین می‌برد به امام عرض کردم این شربت را برای من توصیف بفرما امام فرمود یک صاع (سه کیلو) مویز بگیر و هسته آن را و چیزهای دیگر را جدا کن و با آب خوب بشود سپس هم وزن آن آب روی آن ها بریز یا اینکه به قدری آب می‌ریزی تا روی مویزها را بگیرد و در زمستان سه شبانه روز و در تابستان یک شبانه روز کنار می‌گذاری زمانی که مدت سپری شد آب آن را صاف کن و در ظرفی بریز و اندازه آن را با یک چوب می‌گیری و آن را با آتش ملایم می‌پزی تا دو سوم آن از بین برود سپس نصف رطل(هر رطل 420 گرم است) روی آن عسل می‌ریزی و دوباره روی آتش قرار بده تا به اندازه قبل از اضافه شدن عسل برگردد سپس زنجبیل و خولنجان و دارچین و زعفران و میخک و مصطکی را آسیاب می‌کنی و در یک پارچه نازک (مانند مَلمَل) قرار می‌دهی و داخل آب کشمش می‌اندازی و دوباره با هم می‌جوشاندی سپس از آتش بر می‌داری و دوباره آن را صاف کن و بعد از صبحانه و شام یک مقداری از این شربت مصرف کن روای می‌گوید این کار را کردم و قرقر شکم من برطرف شد و آن شربتی خوشایند است که اگر بماند تغییر نمی‌کند ان شاء الله.

اندازه موادی که در روایت ذکر شده است به مقدار لازم است. مثلا هر کدام یک یا نیم مثقال

معلوم می‌شود که مویز باید هسته دار تهیه شود و بعد هسته آن جدا شود و مویز بی هسته تهیه نشود.

رطل 420 گرم است بنابراین نصف رطل 210 گرم می‌شود.

در مشهد شربت امام رضا توسط تولیت و دیگران تولید می‌شود خوب است که این شربت نیز تولید بشود و به جای شربت های کفار استفاده بشود. این شربت ها می‌تواند جایگزین نوشابه ها و شربت های غربی باشد چون هم نوشیدنی و هم دارو است.