موضوع: فلج

فلج

در عربی فلج به معنی شَل شدن بدن است، معمولاً یک‌طرف بدن (سمت راست یا چپ) شل می‌شود و از کار می‌افتد و گاهی هم تمام بدن دچار این عارضه می‌شود. امروزه برای فلج انواعی معرفی می‌کنند مانند فلج اطفال، ام‌اس، سکته مغزی و مانند این‌ها، ولی در طب اسلامی همه این‌ها داخل در یک تعریف هستند و آن شل شدن نصف بدن و همان فلج است. فلج از بیماری‌های آخرالزمان است و از نشانه‌ها است، در روایت آمده: «من أشراط الساعة أن يفشو الفالج موت الفجأة.»[1] یعنی «از نشانه‌های آخر الزمان این است که فلج و مرگ ناگهانی زیاد می‌شود.»

یکی از علل فلج بالا رفتن رطوبت است، علت دیگر درمان سرفه است، پیامبر (ص) می‌فرمایند: «لا تكرهوا السعال فإنه أمان من الفالج.»[2] یعنی «از سرفه بدتان نیاید زیرا ایمنی از بیماری فلج است.»

در روایت توصیه شده در درمان عجله نکنید، امام صادق (ع) می‌فرمایند: «من ظهرت صحته على سقمه فيعالج بشئ فمات فأنا إلى الله منه برئ.»[3] یعنی «کسی که خود را درمان کند درحالی‌که هنوز سلامتی بچربد و (در اثر این درمان) بمیرد، من از این شخص بری‌ام.» در روایت دیگر آمده: «فقد أعان على نفسه.»[4] یعنی «همانا خودکشی کرده.»

در طب امروزی عقیده بر این است که باید بیماری را در نطفه خفه کرد و باید در اولین فرصت درمان کرد درحالی‌که در طب اسلامی باید به بدن اجازه داد بدن از خودش در مقابل بیماری دفاع کند تا ورزیده شود.

در قرآن آمده: ﴿أَوَمَن يُنَشَّأُ فِي الْحِلْيَةِ وَهُوَ فِي الْخِصَامِ غَيْرُ مُبِينٍ﴾[5] یعنی «کسی که در ناز و نعمت بزرگ شود در جنگ کارایی ندارد.»

درمان نکردن با دارو و غلبه طبیعی بدن بر بیماری سبب واکسینه شدن طبیعی بدن در برابر بیماری می‌شود. برای پیشگیری از فلج نباید سرفه را درمان کرد مگر اینکه سرفه طولانی شود یا از حد عادی خارج شود و قابل‌تحمل نباشد، آنگاه باید با داروهایی که (در بخش درمان سرفه) معرفی شد درمان انجام شود.

از علل بالا رفتن رطوبت غلبه صفرا است زیرا کسی که دچار غلبه صفرا شده زیاد آب می‌خورد و این سبب بالا رفتن رطوبت می‌شود، البته علل دیگری هم وجود دارد مانند شیطان یا جن.

در روایات توصیه‌هایی آمده که باید رعایت شود تا مبتلا به فلج نشویم، در روایات آمده ماهی نخورید مگر اینکه بعدازآن خرما یا عسل بخورید، اگر ماهی خوردید خود را با آب سرد نشویید، اگر این کار را بکنید مبتلا به فلج می‌شوید، ناشتا خربزه یا خرمای برنی نخورید چون موجب بیماری فلج می‌شود.

پیشگیری و درمان فلج

اولین پیشگیری آیت الکرسی است، امام رضا (ع) می‌فرمایند: «من قرأ آية الكرسي عند منامه لم يخف الفالج إنشاء الله ومن قرأها بعد كل صلاة لم يضره ذو حمة.»[6] یعنی «کسی که قبل از خواب آیت الکرسی بخواند از بیماری فلج واهمه ندارد (مبتلا به فلج نمی‌شود) اگر خدا بخواهد و کسی که بعد از هر نماز آیت الکرسی بخواند مبتلا به مارگزیدگی و عقرب گزیدگی و مانند این‌ها نمی‌شود.» آیت الکرسی آیه ۲۵۵ سوره بقره است و در روایت آمده که آیه ۲۵۶ هم باید خوانده شود، ﴿اللّهُ لاَ إِلَهَ إِلاَّ هُوَ الْحَيُّ الْقَيُّومُ لاَ تَأْخُذُهُ سِنَةٌ وَلاَ نَوْمٌ لَّهُ مَا فِي السَّمَاوَاتِ وَمَا فِي الأَرْضِ مَن ذَا الَّذِي يَشْفَعُ عِنْدَهُ إِلاَّ بِإِذْنِهِ يَعْلَمُ مَا بَيْنَ أَيْدِيهِمْ وَمَا خَلْفَهُمْ وَلاَ يُحِيطُونَ بِشَيْءٍ مِّنْ عِلْمِهِ إِلاَّ بِمَا شَاء وَسِعَ كُرْسِيُّهُ السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضَ وَلاَ يَؤُودُهُ حِفْظُهُمَا وَهُوَ الْعَلِيُّ الْعَظِيمُ﴾ ﴿لاَ إِكْرَاهَ فِي الدِّينِ قَد تَّبَيَّنَ الرُّشْدُ مِنَ الْغَيِّ فَمَنْ يَكْفُرْ بِالطَّاغُوتِ وَيُؤْمِن بِاللّهِ فَقَدِ اسْتَمْسَكَ بِالْعُرْوَةِ الْوُثْقَىَ لاَ انفِصَامَ لَهَا وَاللّهُ سَمِيعٌ عَلِيمٌ﴾[7]

دومین پیشگیری بسمله و حوقله است، بسمله همان بسم‌الله الرحمن الرحیم است و حوقله همان لا حول ولا قوت الا بالله است، بسیار توصیه‌شده که بعد از نماز صبح و عشا قبل از خارج شدن از حالت نماز این دو ذکر خوانده شود.

پیامبر (ص) می‌فرمایند: «من بسمل وحولق كل يوم عشراً خرج من ذنوبه كيوم ولدته أمه، ودفع الله عنه سبعين باباً من البلاء، منها الجنون والجذام والبرص والفالج، وكان أعظم عند الله تعالى من سبعين حجة وعمرة متقبلات، بعد حجة الاسلام، ووكل الله تعالى به سبعين ألف ملك يستغفرون له إلى الليل.»[8] یعنی «کسی که بسمله و حوقله بگوید هرروز ده مرتبه، از گناهانش خارج می‌شود مانند روزی که از مادر متولدشده و خداوند هفتاد در بلا را از او دفع می‌کند، ازجمله جنون و جذام و پیسی و فلج، نزد خدای متعال بهتر است از هفتاد حج و عمره مقبول و خداوند هفتاد هزار ملک را موکل می‌کند برای او تا شب استغفار کنند.»

سومین پیشگیری اذکار و تعقیبات است، در روایت آمده: « قبيصة بن مخارق هلالی وارد بر پیامبر (ص) شد و به پیامبر (ص) سلام کرد و پیامبر (ص) هم به او خوش‌آمد گفت، سپس پیامبر (ص) فرمودند برای چه آمدی ای قبیصه؟ گفت ای رسول خدا سنم بالا رفته و ضعیف شدم و نزد خانواده‌ام بی‌ارزش شدم و...، پیامبر (ص) فرمودند برای دنیای خودت این را حفظ کن و سه مرتبه بعد از نماز صبح بگو سبحان الله وبحمده، سبحان الله العظيم وبحمده ولا حول ولا قوة إلا بالله، اگر این کلمات را بگویی ایمن می‌شوی از کوری و جذام و پیسی و فلج.»[9]

چهارمین درمان آب آسمان است، در روایت درباره آب آسمان آمده: «لا يتخم إذا أكل وشرب، ولا يتأذى بالريح، ولا يصيبه الفالج»[10] یعنی «کسی که این را بخورد مبتلا به پوده معده و تخمه نمی‌شود و مبتلا به باد و درد متحرک نمی‌شود و مبتلا به فلج نمی‌شود.»

پنجمین درمان سنا مکی است، پیامبر (ص) می‌فرمایند: «لو علم الناس ما في السنا لقابلوا كل مثقال منه بمثقالين من ذهب ، أما ، إنه أمان من البهق والبرص والجذام والجنون والفالج واللقوة. ويؤخذ مع الزبيب الاحمر الذي لا نوى له ويجعل معه هليلج كابلي وأصفر وأسود أجزاء سواء ، يؤخذ على الريق مقدار ثلاثة دراهم وإذا أويت إلى فراشك مثله. وهو سيد الادوية.»[11] یعنی «اگر مردم بدانند که در سنا مکی چه خاصیتی وجود دارد هر مثقال از آن را با دو مثقال طلا می‌خریدند، همانا ایمنی از بهق و پیسی و جذام و جنون و فلج و لقوه است. (سنا مکی را) بگیر با مویز قرمز بی هسته و همراه آن هلیله کابلی و هلیله زرد و هلیله سیاه به‌طور مساوی، ناشتا به اندازه سه درهم و موقع خواب همین اندازه مصرف کن. این سید داروها است.» این روایت از کتاب مکارم الاخلاق است و سند ندارد ولی ترکیبات این دارو هرکدام در روایات دیگر تأییدشده‌اند و از داروهای مهم هستند مانند سنا و هلیله، از طرفی این دارو تجربه‌شده و نتیجه خوبی داده است. این دارو مرکب دهم از مرکبات ده‌گانه اسلامی است و نام آن سید الادویه است و بیشتر درمان بیماری‌های پوستی است ولی درمان فلج هم هست. پیامبر (ص) ابتدا در این روایت می‌فرمایند که سنا مکی پیشگیری است سپس می‌فرمایند اگر سنا با این ترکیبات جمع گردد تبدیل به درمان می‌شود. با توجه به اینکه تعبیر سید الادویه در مورد این دارو بکار رفته باید درمان بیماری‌های زیادی باشد و این بیماری‌هایی که ذکر شد حداقل بیماری‌هایی است که با این دارو درمان می‌شوند. ما این دارو را برای پسوریازیس و اگزما و پیسی و بهق توصیه می‌کنیم که امروزه درمان ندارند. جذام یک بیماری مسری است که فرد مبتلا بینی و انگشتانش خورده می‌شود، در روایت آمده: «وكره أن يكلم الرجل مجذوما إلا أن يكون بينه وبينه قدر ذراع»[12] یعنی «با فرد جذامی صحبت نکن مگر اینکه حداقل به‌اندازه یک نیزه بین شما فاصله باشد.»، همچنین آمده: «فر من المجذوم فرارك من الأسد»[13] یعنی «فرار کردنت از فرد جذامی باید مانند فرار کردن از شیر باشد.» این بیماری جزو بیماری‌های زشت و قبیح است و نوعی عقوبت محسوب می‌شود.

ترکیبات دارو سنای مکی و مویز قرمز بی هسته است که شاید همان کشمش پلویی باشد و هلیله کابلی و هلیله زرد و هلیله سیاه است. هلیله کابلی از هلیله زرد درشت‌تر و نوعاً قهوه‌ای‌رنگ است و هلیله زرد ریزتر و زردرنگ است. هلیله زرد اگر بماند رنگ آن قهوه‌ای می‌شود و اگر فرد آشنایی کافی نداشته باشد در تشخیص هلیله کابلی از هلیله زرد اشتباه می‌کند و این می‌تواند سبب شود که در داروسازی اشتباه کند و دارو اثر نکند، ازاین‌رو توصیه می‌کنیم کسانی که در حال یادگیری طب اسلامی هستند عجله نکنند و پس از مطالعه کامل و دقیق و آشنا شدن با داروها و ظرایف داروسازی اقدام به ساخت دارو نمایند وگرنه اشتباه افراد مبتدی ممکن است به نام طب اسلامی تمام شود و بعضی فکر کنند که اشکال از طب اسلامی است.

اگر بخواهیم هلیله زرد را آسیاب کنیم ابتدا باید هسته آن را جدا کنیم همچنین چون کشمش بسیار سخت آسیاب می‌شود بهتر است تا حد ممکن خشک باشد تا راحت‌تر آسیاب گردد. مقدار مصرف این دارو سه درهم (۹٫۷۵ گرم حدود ده گرم) است، ده گرم صبح و ده گرم شب مصرف شود، خوردن این دارو سخت است ولی مؤثر و مفید است. مصرف این دارو سبب اسهال می‌شود. این دارو را تا زمان درمان باید مصرف کرد. می‌توان این دارو را در کپسول هم قرار داد به شرطی که بدانید کپسول از مواد سالم تهیه‌شده است چون بعضی از کپسول‌ها از خوک درست می‌شود.

ششمین درمان داروی جامع امام رضا (ع) است، در روایت آمده: «شكوت الى الرضا عليه السلام داء باهلي من الفالج واللقوة فقال اين أنت من دواء أبى ؟ قلت وما هو ؟ قال الدواء الجامع خذ منه حبة بماء المرز نجوش واسعطها به فانها تعافى باذن الله تعالى.»[14] یعنی «شکایت کردم به امام رضا (ع) از بیماری همسرم که مبتلا به لقوه و فلج بود، امام فرمودند کجایید از داروی پدرم؟ عرض کردم آن چیست؟ امام فرمودند از داروی جامع به‌اندازه یک‌دانه گندم بگیر و با آب مرزنجوش در بینی‌اش بریز، درمان خواهد شد به اذن خدای متعال.»

به این دارو می‌گوییم قطره مرزنجوش جامع که درمان لقوه و انواع فلج است. این دارو ترکیبی از آب مرزنجوش و داروی جامع امام رضا (ع) است، برای هر بار استفاده به‌اندازه یک گندم از داروی جامع امام رضا (ع) را در سه قطره آب مرزنجوش حل می‌کنیم که جمعاً می‌شود چهار قطره و هر شب در هر سوراخ بینی دو قطره می‌ریزیم، این دارو سوزناک است و کمی اذیت می‌کند ولی داروی خوبی است و برای بیماری‌های دیگر غیر از لقوه و فلج هم مفید است مانند بیمارانی که به کما رفته‌اند و احتقان بینی و کل بیماری‌های مغز، این دارو سریع اثر می‌کند و طول درمان بین یک تا دو هفته است.