«درس طب در روایات»
استاد تبریزیان
94/08/10
بسم الله الرحمن الرحیم
موضوع: لقوه (انحراف صورت، چشم و دهان)
هفتمین درمان نماز و عوذه است، در روایت آمده: «مبتلا به لقوه شدم و وارد مدینه شدم و بر امام صادق (ع) وارد شدم، امام فرمودند این چیست که در صورت تو میبینم؟ گفتم باد بد، امام فرمودند برو نزد قبر پیامبر (ص) و دو رکعت نماز بخوان سپس دستت را روی صورتت قرار بده سپس بگو بسم الله وبالله، بهذا اخرج أقسمت عليك من عين إنس أو عين جن أو وجع، اخرج أقسمت عليك بالذي اتخذ إبراهيم خليلا، وكلم موسى تكليما، وخلق عيسى من روح القدس، لما هدأت وطفئت كما طفئت نار إبراهيم اطفئي بإذن الله، راوی میگوید دو مرتبه این کار را کردم و صورتم به حال سابق برگشت.»[1]
در دعایی که در این روایت آمده، به بیماری که در اثر چشمزخم است، امر میشود که خارج شود و آن را قسم میدهد که خارج شود، میتوان نتیجه گرفت که از چشم کسی که چشم میزند چیزی وارد بدن کسی میشود که چشم خورده، نکته دیگر اینکه این بیماری دارای فهم و اختیار است زیرا به او امر میشود و قسم داده میشود، در روایت آمده: «العين حق ويحضرها الشيطان»[2] یعنی «چشمزخم حقیقت دارد و شیطان را حاضر میکند (زمان چشمزخم شیطان حاضر میشود).» شاید بتوان گفت آن چیزی که وارد میشود شیطان است. نکته دیگر اینکه در این دعا به چشمزخم انسان و جن اشارهشده، پس میتوان گفت که چشمزخم به دو قسم است، چشمزخم انسان و چشمزخم جن، در روایت آمده: «زمانی که گوشت میخورید استخوان را کامل لخت نکنید زیرا باقیمانده گوشت روی استخوان غذای جنهاست، اگر این کار را کردید (استخوان را کامل لخت کردید) سرقت میکنند وگرنه خارج میشوند و بودن آنها برای خانه بهتر است.» شاید چون جن و شیطان از یک جنس هستند بودن جن در خانه مانع ورود شیطان شود و ازاینجهت بودن جن در خانه خوب است. ممکن است کارهایی که سبب ناراحتی جن میشود باعث شود که به انسان چشمزخم بزنند.
در روایتی که ذکر شد مقید شده به خواندن دو رکعت نماز در کنار قبر پیامبر (ص)، ولی روایتی دیگر آمده که این قید را ندارد و نیز دعا را باید سه مرتبه خواند و دعای آن کمی تفاوت دارد، در روایت آمده: «دو رکعت نماز بخوان و دستت را بر صورتت قرار بده و طلب شفاعت کن بهسوی خدا به پیامبر (ص) و بگو باسم الله احرج عليك يا وجع من عين الانس أو من عين الجن ، احرج عليك يا وجع بالذي اتخذ إبراهيم خليلا وكلم موسى تكليما وخلق عيسى من روح القدس لما هدأت وطفئت كما طفئت نار إبراهيم بإذن الله، سه بار بگو.»[3]
شاید سؤال شود که چرا ائمه (ع) داروها و دعاهای مختلف برای یک بیماری معرفی کردهاند، علت این است که ائمه (ع) میخواهند همه اینها به دست ما برسد چون شاید در شرایطی بعضی افراد نتوانند از یک نوع درمان استفاده کنند و نیاز به درمان جایگزین پیدا کنند.