موضوع: درمان بیماری‌های دهان و دندان

سفید کردن دندان‌ها

گاهی دندان به رنگ زرد یا سیاه در می‌آید، در روایات برای سفید شدن دندان اموری ذکر شده است.

درمان اول مسواک زدن، در رساله ذهبیه در خصوص مسواک اراک آمده: «فانه يجلو الاسنان»[1] یعنی «دندان‌ها را جلا می‌دهد.»

درمان دوم خربزه است، پیامبر (ص) می‌فرمایند: «عض البطيخ ولا تقطعها قطعاً فأنها فاكهة مباركة طيبة مطهرة الفم مقدسة القلب تبيض الاسنان»[2] یعنی «خربزه را گاز بگیرید و با چاقو نبرید، زیرا این میوه مبارکی است، خوشمزه است، دهان را پاک می‌کند، قلب را پاک می‌کند، و دندان‌ها را سفید می‌کند.» با توجه به این روایت خربزه را از ابتدا و با پوست باید با دندان گاز گرفت تا از برکات آن بهره‌مند شد و اثراتی مانند سفید شدن دندان را داشته باشد. شاید بتوان با خشک کردن و آسیاب کردن پوست خربزه یک سفید کننده دندان ساخت و با آن مسواک کرد.

درمان سوم، در رساله ذهبیه آمده: «ومن اراد ان يبيض اسنانه فلياخذ جزء ملح اندراني وجزء من زبد البحر بالسوية ، يسحقان جميعاً ويستن بهما»[3] یعنی «کسی که می‌خواهد دندان‌هایش را سفید کند، نمک اندرانی (ترکی یا بلورین و شاید شامل سنگ نمک هم شود) یک واحد و به همان اندازه کف دریا بگیرد و آنها را نرم آسیاب کند و با آنها مسواک بزند.»

پخش شدن دندان‌ها

پیامبر (ص) می‌فرمایند: «مر أخي بمدينة وإذا أهلها اسنانهم منتثرة ووجوههم منتفخة فشكوا إليه، فقال: انت إذا نمتم تطبقون افواهكم فتغلي الريح في الصدور تبلغ إلى الفم فلا يكون لها مخرج فترد إلى اصول الاسنان فيفسد الوجه فإذا نمتم فافتحوا شفاهكم وصيروه لكم خلقا، ففعلوا فذهب ذلك عنهم.»[4] یعنی «برادرم عیسی (ع) از شهری گذشت که اهل آن شهر دندان‌هایشان پخش بود و صورتشان ورم کرده بود، و به حضرت عیسی (ع) شکایت کردند، و حضرت عیسی (ع) به آنها فرمود شما وقتی می‌خوابید دهان‌ها را می‌بندید و باد و بخارات در سینه می‌جوشد تا اینکه به دهان برسد و راه خروج هم ندارد و برمی‌گردد به ریشه دندان‌ها و صورت را خراب می‌کند، پس زمانی که می‌خوابید لب‌ها را باز کنید و به این شکل خود را عادت دهید، این کار را کردند و مشکل حل شد.»

خوردگی دندان‌ها

در روایت آمده: «وكان (ص) يأكل البرد ويتفقد ذلك أصحابه فيلتقطونه له فيأكله ويقول إنه يذهب بأكلة الاسنان»[5] یعنی «پیامبر (ص) تگرگ را می‌خورد، اصحاب پیامبر (ص) تگرگ را جمع می‌کردند و برای او می‌آوردند و پیامبر (ص) تگرگ را می‌خورد، و می‌فرمودند خوردگی دندان را ازبین می‌برد.» البته به طور کلی خوردن برف و تگرگ خوب نیست ولی به عنوان دارو می‌توان استفاده کرد.

سیلان لعاب

بعضی افراد در انتهای دندان‌هایشان آب دهان جمع می‌شود و حرکت می‌کند. در روایت آمده: «(کسی که آب باران می‌خورد)، در ریشه دندانش آب دهان جریان پیدا نمی‌کند و بلغم را قطع می‌کند.»[6] شاید بتوان گفت که بلغم علت این بیماری است.

درمان ضغف دندان‌ها

اولین درمان آب باران، درباره آب باران در روایت آمده: «يشد أصول الاسنان، ويطيب الفم»[7] یعنی «ریشه دندان را تقویت می‌کند و دهان را خوش‌بو می‌کند.»

دومین درمان بستن دندان با طلا، در روایت آمده: «أنّ أسنانه استرخت فشدّها بالذهب»[8] یعنی «(امام باقر (ع)) دندان‌هایش سست شد و با طلا آنها را محکم کرد.»

در روایت آمده: «سألته عن الرجل تنقصم سنة ، أيصلح له أن يسدها بذهب؟ قال : نعم ، إن شاء فليشدها»[9] یعنی «از امام صادق (ع) سؤال شد درباره مردی که دندانش سست شده، آیا صلاح است که دندان را با طلا ببندد؟ امام فرمودند بله، اگر بخواهد این کار را بکند.»

جرم دندان

مواد غذایی که لای دندان می‌ماند پس از ۴۸ ساعت سخت شده و تبدیل به جرم می‌شود، در روایات از آن به «حفر» تعبیر شده، و درمان‌هایی معرفی شده است.

درمان اول خوردن انار با پیه آن، امام علی (ع) می‌فرمایند: «كله مع قشره، (يريد مع شحمه،) فانه يذهب بالحفر وبالبخر ويطيب النفس»[10] یعنی «(انار را) با پوستش بخور، یعنی با پیه آن، زیرا این جرم و بدبویی دهان را از بین می‌برد، و نفس را خوش‌بو می‌کند.»

درمان دوم مسواک زدن، در روایت آمده که مسواک زدن خواصی دارد: «يبيض الاسنان، ويذهب بالحفر، ويشد اللثة»[11] یعنی «دندان را سفید می‌کند و جرم را از بین می‌برد و لثه را تقویت می‌کند.» جرم لثه را خراب می‌کند و با از بین بردن جرم، لثه تقویت می‌شود.

در رساله ذهبیه آمده: «ان خير ما استكت به ليف الاراك، فانه يجلو الاسنان ، ويطيب النكهة ، ويشد اللثة ويسمنها، وهو نافع من الحفر»[12] یعنی «بهترین مسواک چوب اراک است و دندان را جلا می‌دهد، دهان را خوش‌بو می‌کند، و لثه را تقویت می‌کند و چاق می‌کند، و برای جرم مفید است.»

پیامبر (ص) می‌فرمایند: «نعم السواك الزيتون من الشجرة المباركة يطيب الفم ويذهب بالحفر»[13] یعنی «بهترین مسواک زیتون است، از درختی که مبارک است، دهان را خوش‌بو می‌کند و جرم را ازبین می‌برد.» چوب زیتون در از بین بردن جرم از چوب اراک قوی‌تر است زیرا در روایت گفته از بین می‌برد و البته چوب زیتون زبرتر است.

افتادن دندان

در این حالت یا می‌توان با تکیه بر دندان‌های اطراف یک دندان دیگر را درمحل بست و یا دندان دیگری در محل کاشت.

در روایت آمده: «سألته عن الرجل تنقصم سنة ، أيصلح له أن يسدها بذهب وإن سقطت أيصلح أن يجعل مكانها سن شاة؟ قال : نعم ، إن شاء فليشدها أو ليجعل مكانها سنا بعد أن يكون ذكية.»[14] یعنی «(از امام صادق (ع)) درباره مردی پرسیدم که دندانش لق می‌شود می‌افتد، اگر لق شود می‌تواند آن‌را با طلا محکم کند و اگر بیافتد می‌تواند جای آن دندان گوسفند بگذارد؟ امام فرمودند بله، اگر بخواهد، دندان را بگذارد و ببندد، به شرط این که گوسفند ذبح شده باشد.» در این روایت بحث بستن دندان است که به دندان‌های اطراف بسته می‌شود.

در روایت دیگر آمده: «سألته عن الثنية تنفصم وتسقط أيصلح أن يجعل مكانها سن شاة؟ - فقال: إن شاء فليصنع مكانها سنا بعد أن تكون ذكية»[15] یعنی «سؤال کردم از دندانی که لق می‌شود و می‌افتد، آیا صلاح است که دندان یک گوسفند به جای آن قرار بدهند؟ امام فرمودند بله، اگر بخواهد، درجای آن دندانی قرار دهد، بعد از آن که ذبح شده باشد.» در این روایت بحث از بستن نیست بلکه کاشتن است.

در روایتی از زراره آمده: «سأله أبي ـ وأنا حاضر ـ عن الرجل يسقط سنة فيأخذ من أسنان إنسان ميت فيجعله مكانها؟ قال : لا بأس.»[16] یعنی «پدرم سؤال کرد (از امام صادق (ع)) و من هم حاضر بودم، درباره شخصی که دندانش می‌افتد و دندان یک مرده را بگیرد و جای آن قرار دهد، امام پاسخ دادند اشکالی ندارد.» برخلاف گوسفند، در مورد دندان انسان شرطی وجود ندارد زیرا وقتی انسان را غسل دهند پاک می‌شود.