موضوع: درمان لاغری، ضعف بدن

درمان لاغری با خوردنی‌های چاق‌کننده

اولین درمان خوردن گوشت است، درمان لاغری دو قسم است، درمان با اموری که خوردنی نیست ولی چاق می‌کند مانند لباس‌های نرم و کتانی، نوره و مانند این‌ها که در جلسه قبل ذکر شد، اما خوردنی‌هایی هست که چاق می‌کند، اولین آن‌ها که ذکر شد گوشت است، در روایت آمده: «اللحم ينبت اللحم»[1] یعنی «گوشت سبب روییدن گوشت می‌شود.» درباره مقدار مصرف گوشت روایات مختلف است، چند روایت می‌گویند که انسان باید هر سه روز یک‌بار گوشت بخورد و یا اصرار دارند که انسان تنوع غذایی داشته باشد و یک روز با شیر و یک روز با گوشت و یک روز چیز دیگر غذا بخورد در روایت آمده: «كنت عند أبى عبد الله (ع) فذكر اللحم، فقال: كل يوما بلحم، ويوما بلبن، ويوما بشئ آخر»[2] یعنی «نزد امام صادق (ع) بودم و از گوشت یاد شد، امام فرمودند یک روز با گوشت و یک روز با شیر و یک روز با چیز دیگر (غذا بخورید).»، ولی روایتی هم خواندیم که امام باقر (ع) عملاً هرروز گوشت می‌خوردند و راوی می‌گوید که من با امام باقر (ع) پانزده روز غذا خوردم آن‌هم با گوشت، روایاتی خواندیم که گوشت مانند خمر اعتیادآور است و انسان اگر عادت کند شاید نتواند غذای دیگری بخورد، شاید روایاتی که از خوردن مداوم و هرروز گوشت نهی می‌کنند به خاطر جلوگیری از اعتیاد و مسئله اقتصاد خانواده است و اینکه انسان به انواع خوردنی‌ها و تنوع در خوراک نیاز دارد. در روایت آمده: «ان رجلا قال له يابن رسول الله ان قوما من علماء العامة يروون ان النبي صلى الله عليه وآله قال ان الله يبغض اللحامين، ويمقت أهل بيت الذي يؤكل فيه كل يوم اللحم فقال غلطوا غلطا بينا انما قال رسول الله صلى الله عليه وآله ان الله يبغض أهل بيت يا كلون في بيوتهم لحوم الناس أي يغتابونهم، ما لهم لا يرحمهم الله عمدوا الى الحلال فحرموه بكثرة رواياتهم.»[3] یعنی «مردی به امام صادق (ع) عرض می‌کند عده‌ای از علمای عامه از پیامبر (ص) روایت می‌کنند خداوند از کسانی که زیاد گوشت می‌خورند بدش می‌آید و بدش می‌آید از خانواده‌ای که هرروز گوشت می‌خورند، امام فرمودند این اشتباه بزرگی است، همانا پیامبر (ص) این را فرمود خداوند بدش می‌آید از خانواده‌ای که گوشت مردم می‌خورند یعنی غیبت می‌کنند، چرا این کارها را می‌کنند (حدیث‌ها را جعل می‌کنند) خداوند آن‌ها را رحم نکند، کار حلال را حرام کردند، از بس که روایات را همین‌طور نقل کردند اهل عامه.» از این روایت استفاده می‌شود که خوردن گوشت هرروز اشکال ندارد حتی اگر اشکال هم داشته باشد اگر قصد درمان لاغری باشد می‌شود انسان هرروز گوشت بخورد زیرا در درمان حتی حرام هم بعضی مواقع حلال می‌شود.

در روایت آمده: «اللحم سيد الطعام في الدنيا والآخرة.»[4] یعنی «گوشت سید غذاها در دنیا و آخرت است.» همچنین در قرآن آمده: ﴿وَلَحْمِ طَيْرٍ مِمَّا يَشْتَهُونَ﴾[5] یعنی «و گوشت پرنده از هر نوع که مایل باشند.» و نیز آمده: ﴿وَلَحْمٍ مِمَّا يَشْتَهُونَ﴾[6] یعنی «و گوشت از هر نوع که مایل باشند.»

با توجه روایات بهترین قسمت گوشت جاهای نزدیک‌تر به محل چرا است مانند سردست و گردن و هرچه از محل ادرار و مدفوع دورتر باشد بهتر است. بهترین گوشت‌ها به ترتیب گوشت کبوتر، گوسفند و شتر است ولی گوشت گاو شدیداً نهی شده است و عامل مرض معرفی‌شده‌ است.

دومین درمان شیر است، در روایت آمده: «كنت عند أبي عبد الله (عليه السلام) فقال له: رجل وأنا أسمع: جعلت فداك إني أجد الضعف في بدني فقال له: عليك باللبن، فإنه ينبت اللحم ويشد العظم.»[7] یعنی «نزد امام صادق (ع) بودم، مردی به امام عرض می‌کند من ضعف دارم، امام فرمودند شیر بخور زیرا شیر گوشت می‌رویاند و استخوان را تقویت می‌کند.» بهترین غذا شیر است مخصوصاً شیر گاو، زیرا پیامبر (ع) هر غذایی که برای ایشان می‌آوردند، می‌خوردند و پس از حمد و سپاس خدا می‌فرمودند که خدایا در این غذا به ما برکت بده و غذای بهتری به ما بده، اما وقتی شیر می‌خوردند از خدا برکت می‌خواستند و دعا می‌کردند خدا به ما بیشتر بده «لم يكن رسول الله صلى الله عليه وآله يأكل طعاما ولا يشرب شرابا إلا قال: اللهم بارك لنا فيه وأبدلنا به خيرا منه، إلا اللبن فانه كان يقول: اللهم بارك لنا فيه وزدنا منه»[8] . شیر هیچ مشکل و عارضه‌ای ندارد و اگر کسی از خوردن شیر اذیت می‌شود این ناشی از غذایی است که با شیر خورده، نه خود شیر. پیامبر (ص) می‌فرمایند: «لا أخاف على أمتي إلا اللبن فإن الشيطان بين الرغوة والضرع.»[9] یعنی «بر امت خود از چیزی نمی‌ترسم به جز شیر زیرا شیطان میان کف (روی شیر) و شیر قرار دارد.» این روایت اشاره دارد به احتمال آلوده بودن شیر و لزوم جوشاندن آن قبل از مصرف. در قرآن آمده: ﴿لَبَنًا خَالِصًا سَائِغًا لِلشَّارِبِينَ﴾[10] یعنی «شیر خالص و گوارا به شما می‌نوشانیم.» در روایت آمده که شیر هیچ‌وقت در گلو (مجرای تنفسی) نمی‌رود. در روایت آمده: «ورأي رسول الله صلى الله عليه وآله رجلا سمينا فقال: ما تأكل؟ قال: ليس بأرضي (حب) وإنما آكل اللحم واللبن. فقال صلى الله عليه وآله: جمعت بين اللحمين»[11] یعنی « پیامبر (ص) مردی را دیدند که چاق بود پیامبر (ص) سؤال کردند چه می‌خوری (که این‌قدر چاق شدی)؟، او جواب داد که در سرزمین ما دانه نیست (گندم و جو نیست) ما فقط شیر و گوشت می‌خوریم، پیامبر (ص) فرمودند دو گوشت را باهم جمع کردی.» امروزه می‌دانیم که شیر هم مانند گوشت پروتئین دارد و خواص مشابه دارد. متأسفانه امروزه به گاو غذای نامناسب و ناسالم می‌دهند مثل نان کپک‌زده و این باعث می‌شود که شیر خاصیت زیادی نداشته باشد زیرا علت پرخاصیت بودن شیر گاو این است که گاو از انواع گیاهان تغذیه می‌کند، در روایت آمده: «فَإِنَّها تَرُمُّ مِن كُلِّ شَجَرٍ»[12] یعنی «(گاو) از کل گیاهان تغذیه می‌کند» وقتی گاو از کل گیاهان تغذیه می‌کند ضرر آن به گوشت آن می‌رود و منافع آن به شیر آن می‌رود، در روایت آمده: «لحوم البقر داء وألبانها دواء وأسمانها شفاء.»[13] یعنی «گوشت گاو مرض و شیر آن دوا و روغن آن شفا است.» انشا الله اگر مردم طالب شیر سالم و طبیعی باشند کسانی هم تشویق می‌شوند که در پاسخ به تقاضای مردم شیر طبیعی تولید و عرضه کنند، بنده درزمانی که در اصفهان بودم راجع به استفاده نکردن از کوره آهنی برای پخت نان تبلیغ کردیم و درنتیجه تعدادی از نانوایی‌ها از تنور سنتی برای تهیه نان استفاده کردند. در روایت آمده: «ولبن الشاة السوداء خير من لبن الحمراء، ولبن البقرة الحمراء خير من لبن السوداء.»[14] یعنی «شیر گوسفند سیاه بهتر از شیر گوسفند قرمز است و شیر گاو قرمز است بهتر از شیر گاو سیاه است.» فرآورده‌های شیر هم مانند شیر خواص زیاد دارند ولی ماست نیاز به مصلح دارد که زنیان است.

سومین درمان پختن گوشت با شیر است، در روایت آمده: «شكا نبى من الانبياء إلى الله الضعف، فقال له: " اطبخ اللحم باللبن ". وقال: إنهما يشدان الجسم، قلت: هي المضيرة؟ - قال لا، ولكن اللحم باللبن الحليب.»[15] یعنی «پیامبری از پیامبران (ع) به‌سوی خدا از ضعف شکایت کرد و خداوند فرمود گوشت را با شیر بپز، و فرمود این‌ها بدن را تقویت می‌کنند، پیامبر پرسید آیا این همان مضیره است (که با ماست پخته می‌شود)، خداوند پاسخ داد نه، بلکه گوشت با شیر است.» در روایات اشاره مستقیم به چاق شدن نشده ولی شاید بتوان گفت چیزی که جسم را تقویت می‌کند بدن را چاق هم می‌کند و نیز روایتی دیگر که قبل‌تر ذکر شد درباره افرادی که گوشت را با شیر می‌خوردند و چاق بودند می‌تواند مؤید این نتیجه‌گیری باشد.

چهارمین درمان سویق است، در روایت آمده: «السويق ينبت اللحم ويشد العظم.»[16] یعنی «سویق سبب روییدن گوشت در بدن می‌شود و استخوان را تقویت می‌کند.» امام صادق (ع) می‌فرمایند: «شرب السويق بالزيت ينبت اللحم ويشد العظم، ويرق البشرة ويزيد في الباه.»[17] یعنی «خوردن سویق با روغن‌زیتون سبب روییدن گوشت می‌شود و استخوان را تقویت می‌کند و پوست بدن را لطیف می‌کند و عمل هم‌بستر شدن را زیاد می‌کند.» سویق چه خشک مصرف شود و چه با روغن، سبب روییدن گوشت و تقویت استخوان می‌شود. در روایات تأکید شده که به بچه‌ها سویق داده شود.

در روایت درباره سویق آمده: «إنما عمل بالوحي.»[18] یعنی «(سویق) با وحی درست‌شده» سویق انواع مختلف دارد، سویق از عدس، سیب، کنار، کدوتنبل، دانه انار، سنجد، نخود و چیزهای دیگر تهیه می‌شود، در کل سیزده نوع سویق داریم ولی عمده سویق همان سویق گندم و جو است. سویق از سبوس گندم و آرد گندم و سبوس جو و آرد جو، هرکدام به مقدار مساوی جداگانه آسیاب شود و جداگانه تفت‌داده شود (زیرا سبوس زودتر از آرد بوداده می‌شود و زود می‌سوزد) سپس باهم مخلوط شود. گندم چاق می‌کند و جو تقویت می‌کند، کسانی که می‌خواهند فقط چاق شوند فقط سویق گندم بخورند (تشکیل‌شده از سبوس گندم و آرد گندم) و کسانی که می‌خواهند فقط تقویت شوند سویق جو بخورند (تشکیل‌شده از سبوس جو و آرد جو). بهترین حالت خوردن سویق خشک و ناشتا است ولی می‌توان با خرما، عسل و یا روغن هم خورد، اگر سویق را با بخورند خواص آن کم می‌شود در روایت است که امام رضا (ع) فرمودند که برای او سویق بیاورند و سویق آغشته (با آب یا روغن) آوردند و امام آن را برگرداندند و فرمودند اگر سویق آغشته باشد خواص سویق خشک را ندارد، اگر سویق خشک وارد معده شود رطوبت معده را می‌گیرد و خارج می‌کند. سویق را می‌توان به بچه کوچک هم داد و بسیار توصیه‌شده البته به بچه با آب یا شیر بدهند، خوردن سویق با شکر برای مردان نهی شده است، همچنین مرد و زن قبل از هم‌بستری خوب است سویق بخورند و بعد از بارداری هم مادر حتماً سوق بخورد تا فرزند قوی و استخوانش درشت شود. امام صادق (ع) می‌فرمایند: «اسقوا صبيانكم السويق في صغرهم، فان ذلك ينبت اللحم ويشد العظم. وقال: من شرب سويقا أربعين صباحا امتلات كتفاه قوة.»[19] یعنی «به بچه‌های خود در کوچکی سویق بدهید، این سبب روییدن گوشت می‌شود و استخوان‌ها را تقویت می‌کند، کسی که چهل روز سویق بخورد دو کتف او پر از نیرو می‌شود.» توصیه‌شده که سویق هر بار دو کف معادل دو یا سه قاشق غذاخوری خورده شود البته بیشتر هم اشکال ندارد.

در روایت آمده: «كنت عند أبى - عبد الله (ع) فأتاه رجل من أصحابنا، فقال له: يولد لنا المولود فيكون منه القلة والضعف فقال: ما يمنعك من السويق؟! فانه يشد العظم وينبت اللحم.»[20] یعنی «نزد امام صادق (ع) بودم و مردی از اصحاب نزد امام آمد و عرض کرد نوزاد برای ما متولد می‌شود ولی در او کمبود (معلولیت) و ضعف هست، امام فرمودند چرا سویق نمی‌خورید، زیرا سبب روییدن گوشت و تقویت استخوان است.»

در روایت آمده: «دخلت عثيمة، على أبى عبد الله (ع) ومعها ابنها (أظن اسمه محمدا) فقال لها أبو - عبد الله (ع): مالى أرى جسم ابنك نحيفا؟ - قالت: هو عليل، فقال لها: اسقيه السويق، فانه ينبت اللحم ويشد العظم.»[21] یعنی «خانمی به نام عثیمه وارد بر امام صادق (ع) شد درحالی‌که پسرش که اسمش محمد است با او بود، امام فرمود چرا می‌بینم که فرزندت لاغر است، او جواب داد او معلول است، امام فرمودند به او سویق بدهید زیرا گوشت می‌رویاند و استخوان را تقویت می‌کند.» سویق برای کل ضعف‌ها و معلولیت‌ها مفید است و برای کم‌خونی هم مفید است.

پنجمین درمان برگ چغندر است، خواص برگ چغندر زیاد است و فراوان سفارش شده، امام رضا (ع) به احمد بن ابی نصر فرمودند: «يا أحمد كيف شهوتك للبقل؟ - فقلت: إنى لاشتهى عامته، قال: فإذا كان كذلك فعليك بالسلق، فانه ينبت على شاطئ الفردوس، وفيه شفاء من الادواء، وهو يغلظ العظم، و ينبت اللحم ...»[22] یعنی «ای احمد علاقه تو به سبزی چگونه است، پاسخ داد من همه سبزی‌ها را دوست دارم، امام فرمودند اگر این‌گونه باشد برگ چغندر بخور زیرا این در کنار رود بهشت می‌روید و در آن درمان دردهاست و استخوان را درشت می‌کند و گوشت می‌رویاند ...» برگ چغندر خشک هم باشد همین خواص را دارد.

برخی خوراکی‌های چاق‌کننده

انجیر، در روایت درباره انجیر آمده: «... ويسمن البدن ...»[23] یعنی «بدن را چاق می‌کند.»

خیار و رطب، در روایت آمده: «ان القثاء بالرطب یسمن»[24] یعنی «خیار با خرما چاق می‌کند.» البته روایت این درمان عامی است.

ثرید، ترید گوشتی است که در آبگوشت یا اشکنه خرد می‌کنند.

بیشارجات، بیشارجات سوپ یا پیش‌غذا است که قبل از غذا خورده می‌شود، در روایت آمده: «الثَّرِيدُ طَعَامُ الْعَرَبِ وَ الْبَيْشَارَجَاتُ يُعَظِّمْنَ الْبَطْنَ وَ ...»[25] یعنی «ثرید غذای عرب است و بیشارجات شکم را بزرگ می‌کند و ...»

درمان ضعف و سستی بدن

ضعف تابع لاغری و چاقی نیست، دور کلیه‌ها نوعی چربی یا پیه وجود دارد که در اصل یک غده به نام آدرنال است که نوعی هورمون به نام اندروژن ترشح می‌کند. امام صادق (ع) می‌فرمایند: «ضعف البدن وقوته من شحم الكليتين»[26] یعنی «ضعف و قوت بدن از قلوه پیه است» همچنین می‌فرمایند: «ضعف الصوت وشدته من شحم الكليتين»[27] یعنی «ضعف و شدت صدا از قلوه پیه است.» بعد از روغن‌زیتون بهترین روغن، روغن قلوه پیه است، قلوه پیه در قرآن تعبیر به طیبات شده است، ﴿وَعَلَى الَّذِينَ هَادُواْ حَرَّمْنَا كُلَّ ذِي ظُفُرٍ وَمِنَ الْبَقَرِ وَالْغَنَمِ حَرَّمْنَا عَلَيْهِمْ شُحُومَهُمَا إِلاَّ مَا حَمَلَتْ ظُهُورُهُمَا أَوِ الْحَوَايَا أَوْ مَا اخْتَلَطَ بِعَظْمٍ ذَلِكَ جَزَيْنَاهُم بِبَغْيِهِمْ وِإِنَّا لَصَادِقُونَ﴾[28] یعنی « و بر یهودیان، هر حیوان ناخن‌دار (حیواناتی که سم یکپارچه دارند) را حرام کردیم؛ و از گاو و گوسفند، پیه و چربیشان را بر آنان تحریم نمودیم؛ مگر چربیهایی که بر پشت آنها قرار دارد، و یا در دو طرف پهلوها، و یا آنها که با استخوان آمیخته است؛ این را بخاطر ستمی که می‌کردند به آنها کیفر دادیم؛ و ما راست می‌گوییم.» و نیز آمده ﴿فَبِظُلْمٍ مِنَ الَّذِينَ هَادُوا حَرَّمْنَا عَلَيْهِمْ طَيِّبَاتٍ أُحِلَّتْ لَهُمْ وَبِصَدِّهِمْ عَنْ سَبِيلِ اللَّهِ كَثِيرًا﴾[29] یعنی «بخاطر ظلمی که از یهود صادر شد، و (نیز) بخاطر جلوگیری بسیار آنها از راه خدا، بخشی از چیزهای پاکیزه را که بر آنها حلال بود، حرام کردیم.» در روایت آمده: «قلت لابي عبد الله (ع) جعلت فداك، الشحمة التى تخرج مثلها من الداء أي شحمة؟ - قال: هي شحمة البقر، وما سألني يا زرارة عنها أحد قبلك»[30] یعنی «)زراره( از امام صادق (ع) پرسید این کدام پیه است که به اندازه خود بیماری را از بدن خارج می‌کند؟ امام پاسخ دادند پیه گاو است، ا زراره کسی قبل از تو این سؤال را از من نکرد.» در روایت دیگر آمده: «من أدخل في جوفه لقمة شحم أخرجت مثلها من الداء.»[31] یعنی «کسی که لقمه‌ای از پیه گاو وارد بدنش کند، به همان اندازه بیماری از بدنش خارج می‌شود.» هم می‌توان از خود قلوه پیه استفاده کرد هم از روغن آن و روغن گوسفند در درجه بعدی قرار می‌گیرد.