موضوع: زکام یا سرماخوردگی، لاغری

در روایات آمده سرما خوردگی را درمان نکنید زیرا ایمنی از بیماری‌های سخت‌تر است، در روایات از سرماخوردگی به سربازان خدا تعبیر شده که از انسان در مقابل بیماری‌های سخت تر دفاع می‌کنند و منشأ آن را سرکوب می‌کنند. شاید بتوان گفت که عامل بسیاری از بیماری‌های ژنتیکی و صعب‌العلاج، درمان سرماخوردگی است.

در روایتی شخصی از امام صادق (ع) درمان سرماخوردگی را می‌خواهد و امام با اینکه دارو را معرفی می‌کند توصیه می‌کند که سرماخوردگی را درمان نکند «وان امكنك إلا تعالجه بشئ فافعل فإن فيه منافع كثيره»[1] یعنی «اگر برایت ممکن است آن را درمان نکن زیرا منافع آن زیاد است.»

درمان اول داروی امام کاظم (ع) است، طب اسلامی یک داروی ترکیبی به نام داروی امام کاظم (ع) وجود دارد که هم درمان و هم پیشگیری از سرماخوردگی است و اگر هر ده روز یک‌بار از آن استفاده شود انسان به بیماری سرماخوردگی دچار نخواهد شد و اگر بخواهیم برای درمان استفاده کنیم بهتر است در ابتدای بیماری از آن استفاده شود همچنین برای کودکان هم قابل‌استفاده است، این دارو تشکیل شده از مسطکی و هلیله سیاه و شکر البته در تابستان باید به‌جای مسطکی از رازیانه استفاده کرد. مسطکی نوعی صمغ و شبیه به کند است ولی مثل کندر قابل جویدن نیست و خورده می‌شود، نام دیگر آن اِلک رومی یعنی آدامس رومی است، شکر هم باید از نی‌شکر باشد و ترجیحاً شکر سرخ باشد. نباید خیلی نرم آسیاب کرد زیرا اثر آن کم می‌شود، نصف قاشق چای‌خوری از آن را در گلو می‌پاشند و یک تا دو ساعت چیزی نمی‌خورند تا در گلو بماند، این دارو پیشگیری از کل بیماری‌هاست و در روایت آمده که در ماه سه بار استفاده شود یعنی هر ده روز یک‌بار. در روایت آمده: «موسى بن جعفر عليهما السلام وقد اشتكى فجاءه المترفعون بالادوية يعنى الاطباء فجعلوا يصفون له العجايب فقال: اين يذهب بكم اقتصروا على سيد هذه الادوية الاهليلج والرازيانج والسكر في استقبال الصيف ثلاثة اشهر في كل شهر ثلاث مرات وفي استقبال الشتاء ثلاثة اشهر كل شهر ثلاث أيام ثلاث مرات ويجعل موضع الرازيانج مصطكى فلا يمرض إلا مرض الموت.»[2] یعنی «امام کاظم (ع) مبتلا به بیماری شدند و طبیبان داروهای مختلفی برای ایشان تجویز کردند، امام فرمودند به کجا می‌روید، از این دارو که سید داروهاست استفاده کنید، هلیله و رازیانه و شکر در ابتدای تابستان سه ماه و در هرماه سه مرتبه و در ابتدای زمستان سه ماه و در هرماه سه مرتبه به‌جای رازیانه، مسطکی جایگزین کنید، پس تا زمان مرگ مریض نخواهید شد.»

اگر می‌بینید که در طب سنتی و دیگر مکاتب طبی تنوع و گستره‌ی داروها و درمان‌ها بسیار زیاد و متنوع است این نشانه برتری نیست بلکه به سفارش امام کاظم (ع) نباید به سراغ داروهای متفاوت و زیاد رفت و طب اسلامی بهترین است. طب اسلامی مانند خود اسلام و طب سنتی (که ریشه در عالم مسیحیت دارد) مانند خود مسیحیت است، همان‌گونه که یک مسلمان در احکام از ادیان دیگر بی‌نیاز است از مکاتب طبی دیگر هم بی‌نیاز است و همان‌گونه که ادیان دیگر نسخ و تحریف‌شده‌اند، طب سنتی هم همین‌گونه است، اگر به منابع اصلی طب سنتی رجوع کنید خواهید دید که در بسیاری از داروها خمر (مشروب) استفاده‌شده است. البته مراد از این مطلب نفی دیگر مکاتب طبی نیست بلکه مراد اولویت دادن به طب اسلامی است، متأسفانه امروزه کسی که بیمار می‌شود ابتدا سراغ طب رایج شیمیایی می‌رود و پس‌ازآن سراغ طب سنتی می‌رود و پس از مأیوس شدن و صرف هزینه و پذیرش عوارض زیاد به دنبال طب اسلامی می‌رود و این صحیح نیست، ما می‌گوییم انتخاب اول باید طب اسلامی باشد زیرا طب برتر است و عوارض ندارد یا کم‌ترین عوارض را دارد و اگر طب اسلامی یا درمان‌های آن در دسترس نبود به دیگر مکاتب طب مراجعه شود.

شاید سؤال شود که وقتی سرماخوردگی پیشگیری از بیماری‌های سخت است آیا جایز است با داروی امام کاظم (ع) از سرماخوردگی پیش گری کرد؟ در پاسخ باید گفت که داروی امام کاظم (ع) خود پیش گری از کل بیماری‌ها و بیماری‌های سخت هم هست و مشکلی ندارد.

درمان دوم سعوط است، در روایت آمده: «شكوت إليه الزكام صنع من صنع الله جند من جنود الله بعثه الله الى علة في بدنك ليقلعها فإذا قلعها فعليك بوزن دانق شونيز ونصف دانق كندس يدق وينفخ في الانف فانه يذهب بالزكام وان امكنك إلا تعالجه بشئ فافعل فإن فيه منافع كثيره.»[3] یعنی «به امام صادق (ع) از سرماخوردگی شکایت کردم، امام فرمودند این کار خداست، سربازی از سربازان خداست، خداوند این سرباز را فرستاده برای ریشه‌کن کردن یک بیماری در بدنت، زمانی که این بیماری را ریشه‌کن کند بر تو باد به‌اندازه یک دانیق (هشت دانه گندم یا جو) سیاه‌دانه و نصف دانیق (چهار دانه گندم یا جو) کندش آسیاب می‌شود و در بینی بریزید (به شکل انفیه) زیرا این انفیه سرماخوردگی را برطرف می‌کند و اگر می‌توانی درمان نکنی، درمان نکن زیرا در سرماخوردگی منافع زیادی وجود دارد.» کندش ریشه گیاهی است که ظاهر آن سیاه و درون آن زرد است. این مقدار از دارو که در روایت معرفی‌شده برای مصرف یک نفر است و باید کامل مصرف شود و می‌توان در دو یا سه نوبت استفاده کرد و نباید به مقدار بیشتر دارو درست کرد زیرا سیاه‌دانه اگر آسیاب شود و بماند سمی می‌شود بنابراین تنها باید به مقدار مصرف آسیاب کرد.

درمان سوم روغن بنفشه است، امام صادق (ع) می‌فرمایند: «تأخذ دهن بنفسج في قطنة فاحتمله في سفلتك عند منامك ، فإنه نافع للزكام إن شاء الله.»[4] یعنی «روغن بنفشه را در پنبه قرار بده و در مقعد قرار بده در موقع خواب، بخواست خدا برای سرماخوردگی مفید است.» درباره روغن بنفشه باید دقت کرد که هم باید روغن کنجد یا زیتون که به‌عنوان روغن پایه استفاده می‌شود اصل و مرغوب باشد و هم گل بنفشه، بهترین گل بنفشه، گل بنفشه خراسانی است، در روایت آمده: «ما يأتينا من ناحيتكم شئ أحب إلينا من البنفسج.»[5] یعنی «چیزی محبوب‌تر از بنفشه از ناحیه شما (خراسان) به ما نرسیده‌ است.» چون بنفشه کمیاب است پنیرک را به‌جای آن می‌فروشند که شبیه بنفشه است ولی خواص آن را ندارد. البته بنفشه مازندران چون نور آفتاب کمتر به آن می‌رسد رنگش سفید است و خواص کمتری هم دارد. توجه شود که روغن بنفشه در فرآیند تولید نباید در معرض گرما یا نور مستقیم خورشید قرار بگیرد.

در روایات فراوان به روغن بنفشه سفارش شده، پیامبر (ص) می‌فرمایند: «عليكم بدهن البنفسج ، فإن له فضلاً على الأدهان كفضلي على سائر الخلق»[6] یعنی «بر شما باد روغن بنفشه، زیرا برتری روغن بنفشه بر دیگر روغن‌ها مانند برتری من بر دیگر مردمان است.» همچنین آمده: «فضل البنفسج على الادهان كفضل الاسلام على الأديان»[7] یعنی «برتری روغن بنفشه بر دیگر روغن‌ها مانند برتری اسلام بر دیگر ادیان است.»

درمان‌های دیگری هم داریم که در کتاب ابن طاووس آمده ولی چون بیشتر منبع آن طب سنتی است از خواندن آن صرف‌نظر می‌کنیم.

لاغری

گاهی اوقات شخص دارای استخوان‌های درشت است ولی نسبت به استخوان‌ها گوشت کمتری دارد و از این نظر لاغر محسوب می‌شود و گاهی فرد بااینکه استخوان‌های باریک و اندام ریز دارد ولی چون گوشت به‌اندازه کافی دارد لاغر محسوب نمی‌شود، بنابراین هرکس با توجه به ویژگی‌های جسمانی خودش باید سنجیده شود. بدترین نوع لاغری که بیماری محسوب می‌شود حالتی است که دست و پا و صورت لاغر شود ولی شکم بزرگ باشد. در روایات ما لاغری نشانه بیماری است و پرگوشت بودن بدن نشانه سلامتی است.

امام صادق (ع) درباره گوشت خشک و پنیر می‌فرمایند: «... واللواتي يؤكلن ويهزلن، اللحم اليابس، والجبن و ... واللذان يضران من كل شئ ولا ينفعان من شئ فاللحم اليابس والجبن قلت: جعلت فداك، " قلت ثم: " يهزلن " وقلت ههنا " يضران "؟ فقال: أما علمت أن الهزال من المضرة!»[8] یعنی «و چیزهایی که خورده می‌شوند و لاغر می‌کنند، گوشت خشک و پنیر و ... و چیزهایی که برای همه‌چیز ضرر دارند و نفعی ندارند، گوشت خشک و پنیر هستند، راوی عرض می‌کند اول فرمودی لاغر می‌کنند سپس فرمودی ضرر دارند، امام فرمودند آیا ندانستی لاغری هم از ضرر و بیماری است.» البته پنیر در روز ضرر دارد و با گردو ضرر آن برطرف می‌شود.

امور چاق‌کننده که خوردنی نیستند

اولین درمان لاغری لباس کتان است، امام صادق (ع) می‌فرمایند: «ثلاثة يسمن، وثلاثة يهزلن، فأما التي يسمن فادمان الحمام، وشم الرائحة الطيبة، ولبس الثياب اللينة ...»[9] یعنی «سه چیز است که چاق می‌کند و سه چیز است که لاغر می‌کند، سه چیزی که چاق می‌کند، مرتب حمام رفتن (یک روز در میان) و استشمام بوی خوش و پوشیدن لباس نرم ...»

در نقل دیگری آمده: «فاللواتي لا يؤكلن ويسمن، استشعار الكتان ...»[10] یعنی «چیزهایی که خوردنی نیست ولی چاق می‌کند، لباس‌زیر کتان ...»

در نقل دیگری آمده: «... لبس الكتان ...»[11] یعنی « ... پوشیدن لباس کتان ... »

امام صادق (ع) می‌فرمایند: «الكتان من لباس الأنبياء وهو ينبت اللحم.»[12] یعنی «کتان از لباس پیامبران است و گوشت بدن را می‌رویاند.»

پوشیدن لباس کتان باعث احساس راحتی می‌شود و از جهت این لباس‌های کتان گران هستند.