موضوع: فقه‌المسجد (مسجد تراز انقلاب اسلامي)/الباب الثالث: هندسة المسجد /نقش المسجد بالصور (فروع المسألة) - حديث اخلاقي من وحي المناسبة:

صبر و تأثیرگذاری آن در زندگی اجتماعی افراد در دنیا و آخرت

پیش از ماه رمضان پیرامون مسائل مختلفی در نظام مهندسی مسجد بحث کردیم، اما در آغاز مباحثه پس از ماه رمضان روایتی را از باب تبرک با موضوع صبر و تأثیرگذاری آن بر زندگی اجتماعی افراد در دنیا و آخرت مطرح می‌کنیم.

مرحوم کلینی این روایت این‌گونه نقل کرده است:

عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ، عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ، عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ مَرْحُومٍ، عَنْ أَبِي سَيَّارٍ، عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ قَالَ: «إِذَا دَخَلَ الْمُؤْمِنُ فِي قَبْرِهِ كَانَتِ الصَّلَاةُ عَنْ يَمِينِهِ، وَ الزَّكَاةُ عَنْ يَسَارِهِ، وَ الْبِرُّ مُطِلٌّ[1] عَلَيْهِ،‌ وَ يَتَنَحَّى الصَّبْرُ نَاحِيَةً.

فَإِذَا دَخَلَ عَلَيْهِ الْمَلَكَانِ اللَّذَانِ يَلِيَانِ مُسَاءَلَتَهُ قَالَ: الصَّبْرُ لِلصَّلَاةِ وَ الزَّكَاةِ وَ الْبِرِّ: دُونَكُمْ صَاحِبَكُمْ فَإِنْ عَجَزْتُمْ عَنْهُ فَأَنَا دُونَهُ»[2] .

امام صادق فرمود: چون مؤمن داخل قبر شود، [عالم قبر عمومی است و همه این فضا را درک می‌کنند و حال‌آنکه بسیار سخت است، زیرا درحقیقت حکم انتقال از یک عالم به‌عالم دیگری را دارد؛ این مؤمن اهل عبادت و بندگی بوده و در آن حالت] نماز سمت راست و زكات سمت چپش ظاهر می‌شود و احسان بر سرش سايه افكند [و از سه طرف او را احاطه کردند] و صبر در طرفى دور از آن‌ها باشد، چون دو فرشته‌اى كه متصدى سؤال از او هستند بر او وارد شوند، صبر به‌نماز، زكات و احسان گويد: [رفیقتان نزدیک شماست] مواظب او باشيد [و کارتان را درباره او انجام دهید]، اگر درمانده شديد من حاضرم.

صبر به‌نماز، زکات و احسان خطاب می‌کند ابتدا شما به‌میدان بروید و ببینید آیا می‌توانید برای این مؤمن نجات‌بخش باشید؟ آنگاه اگر نتوانستید من در کنارش هستم؛ یعنی من پشتیبانش هستم. اگر این اعمال توانستند کاری انجام بدهند، اما نمازش بدون حضور قلب بود، در زکاتش ریا بود و در کار نیکش اخلاص نداشت، آنچه می‌تواند نجات‌بخش او در عالم قبر باشد؛ صبر است. این روایت نشان‌دهنده نجات بخشی صبر برای انسان است آن هنگام که در گرفتاری‌ها عنصر دیگری غیر صبر کارایی ندارد.

گستره نجات‌بخشی صبر

این نقش‌آفرینی صبر در عالم قبر در جایی‌که دیگر بخش‌های زندگی نتوانند کار اساسی انجام دهند به‌طریق‌اولی در دنیا نیز به‌کار می‌آید؛ یعنی آنچه در قیامت تأثیرگذار است حتماً در دنیا نیز همان‌گونه است، زیرا اثرگذاری در دنیا آسان‌تر از اثرگذاری در آخرت است؛ مثلاً آنکه بتواند وزنه 100 کیلویی را بردارد؛ به‌طریق‌اولی می‌تواند وزنه 50 کیلویی را نیز بلند می‌کند. صبر، عالم مهم و گسترده‌ای دارد؛ به‌گونه‌ای که اگر جامه‌ی اهل صبر، بردباری و مقاومت باشد در دنیا نجات پیدا می‌کند.

با گذشت 45 سال از انقلاب اسلامی آنچه از پیروزی‌ها، برکات و ثمره‌ها مشاهده می‌کنیم بیشتر به عنصر اساسی صبر مربوط است.

آنچه در کنار ایمان، اعتقاد، اخلاق، تدبیر و برنامه‌ریزی توانست جمهوری اسلامی را قوی و عزتمند کند؛ محور مقاومت را شکل دهد و فلسطین را از فراموشی رها بخشد و مردمش به‌ویژه اهل غزه را از انتفاضه سنگ به انتفاضه موشک برساند؛ صبر و مقاومت است.

امروزه نظاره‌گر اثرگذاری صبر محور مقاومت و جمهوری اسلامی هستیم که چگونه با عملیات وعده صادق پوزه‌ی -به‌فرمایش مقام معظم رهبری- «رژیم خبیث»[3] را به خاک مالید.

عملیات وعده صادق همان تنبیه دشمن متجاوز است، زیرا خدا وعده انتقام از ظالم و ستمگر را داده است[4] ؛ یعنی سنگینی برخی از گناهان به‌اندازه‌ای است که باید در هر دوجهان آخرت و دنیا عذاب شوند؛ ازاین‌رو رجعت برای انسان‌های بد و ظالمان جامعه در عصر ظهور اجباری است، چراکه آن‌ها باید برگردند تا تاوان بخشی از آن ظلم‌ها را پس بدهند.

این‌یکی از فلسفه‌های رجعت ظالمان است.

جمهوری اسلامی در این دنیا کار خدایی کرد؛ یعنی مأموریت خداوند که فرمود: وَقَاتِلُوهُمْ حَتَّىٰ لَا تَكُونَ فِتْنَةٌ…[5] ؛ به‌دست جمهوری اسلامی انجام شد. جمهوری اسلامی [مصداق] اعتلای کلمه حق، أَشِدَّاءُ عَلَى الْكُفَّارِ[6] ؛ و این فرمایش امیرالمؤمنین بود که فرمود: «رُدُّوا الْحَجَرَ مِنْ حَيْثُ جَاءَ فَإِنَّ الشَّرَّ لَا يَدْفَعُهُ إِلَّا الشَّر»[7] ؛ سنگ را از همان‌جایی كه دشمن پرت كرده، بازگردانید، كه شر را جز شر پاسخى نيست.

پاسخ جمهوری اسلامی ایران در حمله به کنسولگری‌اش در دمشق پاسخ سنگینی بود که وعده صادق نام گرفت تا تنبیه متجاوز باشد. این عملیات عمل به‌فرمایش امیرالمؤمنین بود که فرمودند سنگ از هر جا آمد به همان‌جا برگردانید.

خدا را بر این توفیق الهی سپاس می‌گوییم؛ البته مسئولین و ملت ما باید یادشان باشد که این موشک‌ها را خدا هدایت فرمود تا به‌دقت به‌هدف بخورند، چراکه قرآن می‌فرماید: وَمَا رَمَيْتَ إِذْ رَمَيْتَ وَلَٰكِنَّ اللَّهَ رَمَىٰ[8] .

برای این حمله موشکی به اسرائیل زحمت‌های بسیاری کشیده شده است که بخشی از آن مربوط به شهدای مقاومت است؛ ازجمله حاج قاسم سلیمانی، محمدرضا زاهدی (ابو مهدی)، حاج رحیمی و شهدای همراه ایشان، شهدای حزب‌الله؛ ازجمله شهید عماد مغنیه، مصطفی بدر الدین و ...

اگر انسان چشم بصیرت داشته باشد می‌بیند که ارواح این شهدا بودند موشک‌ها را رهبری و هدایت می‌کردند تا به‌هدف بخورد؛ بنابراین با اینکه از این عملیات بسیار شادمان و سربلندیم و احساس احیای عزت اسلامی را داریم، اما هرگز نباید مغرور شویم، زیرا سرآغاز شکست در برابر پیروزی‌های انجام شده است.

چکیده مباحث فقه‌المسجد

در مهندسی مسجد ده جزء را بیان کردیم که جهت یادآوری آن‌ها را بیان می‌کنیم:

    1. زمین مسجد چه ویژگی‌هایی باید داشته باشد؟

    2. سقف مسجد.

    3. محراب مسجد.

    4. مناره مسجد.

    5. سرویس بهداشتی و وضوخانه مسجد.

    6. حیاط مسجد.

    7. صحن مسجد.

    8. درب مسجد.

    9. تزیین و زیباسازی مسجد.

    10. نقاشی تصاویر در مسجد.

این ده عنوان را بیان کردیم و بحثش را گذراندیم، اما در آخرین مورد فروعاتی باقی‌مانده بود که بخش اصلی آن مربوط به‌احکام مسجد است، اما مناسب است گذرا به آن‌ها اشاره‌ای داشته باشیم. فروعاتی همچون حکم نذر برای نقاشی مسجد، وقف برای نقاشی مسجد یا عقد اجاره‌ای برای نقاشی مسجد.

الدرس الواحد والسبعون: (دوشنبه 27/01/6 شوال 1445)

الباب الثالث: هندسة المسجد

نقش المسجد بالصور (فروع المسألة) - حديث اخلاقي من وحي المناسبة:

حديث اخلاقي من وحي المناسبة:

بما نحن في أجواء ظلم اسرائيل على غزة ومقاومة أهالي غزة أقرء حديث حول الصبر والمقاومة.

ففي كتاب الكافي:

عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ، عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ، عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ مَرْحُومٍ، عَنْ أَبِي سَيَّارٍ، عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ قَالَ: «إِذَا دَخَلَ الْمُؤْمِنُ فِي قَبْرِهِ كَانَتِ الصَّلَاةُ عَنْ يَمِينِهِ، والزَّكَاةُ عَنْ يَسَارِهِ، والْبِرُّ مُطِلٌّ عَلَيْهِ،‌ ويَتَنَحَّى الصَّبْرُ نَاحِيَةً.

فَإِذَا دَخَلَ عَلَيْهِ الْمَلَكَانِ اللَّذَانِ يَلِيَانِ مُسَاءَلَتَهُ قَالَ: الصَّبْرُ لِلصَّلَاةِ والزَّكَاةِ والْبِرِّ: دُونَكُمْ صَاحِبَكُمْ فَإِنْ عَجَزْتُمْ عَنْهُ فَأَنَا دُونَهُ»[9] .

النقطة المهمة التي تستفاد من الحديث أن أقوى شيء في انقاذ الانسان من العذاب ومرارة الدنيا والآخرة عبارة عن الصبر والمقاومة.

وخصوصا في مورد تحمل المصائب والبلاياء كما ورد في حديث آخر:

عَلِيٌّ عَنْ أَبِيهِ، عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ الْأَشْعَرِيِّ، عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ مَيْمُونٍ، عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ قَالَ: «دَخَلَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ الْمَسْجِدَ، فَإِذَا هُوَ بِرَجُلٍ‌ عَلَى‌ بَابِ‌ الْمَسْجِدِ كَئِيبٍ‌ حَزِينٍ،‌ فَقَالَ لَهُ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ: مَا لَكَ؟ قَالَ: يَا أَمِيرَ الْمُؤْمِنِينَ، أُصِبْتُ بِأَبِي [وَ أُمِّي‌] وَ أَخِي وَ أَخْشَى أَنْ أَكُونَ قَدْ وَجِلْتُ.‌

فَقَالَ لَهُ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ: عَلَيْكَ بِتَقْوَى اللَّهِ وَ الصَّبْرِ ...»[10] .

نقش المسجد بالصور- فروع المسألة

قد تحدثنا في الدروس الماضية حول هندسة المسجد في جوانب عديدة مثل هذه العناوين:

    1. أرض المسجد.

    2. سقف المسجد.

    3. محراب المسجد.

    4. منارة المسجد.

    5. منبر المسجد.

    6. ميضاة ومطهرة المسجد.

    7. رحبة المسجد.

    8. باب المسجد.

    9. تزيين المسجد.

    10. نقش المسجد بالصور.

فهذا العناوين العديدة التي تحدثنا حولها هي مجموعة جامعة لهندسة المسجد وينبغي الحديث حول تكملتها.

و مما ينبغي الحديث استكمالا لما قلنا، عبارة عن الحديث حول فروع نقش المسجد بالصور وتزيين المسجد من النذر والوقف والايجار.

لكن بما أن هذه المباحث تتعلق بأحكام المسجد فننقل البحث الجامع حولها في أحكام المسجد والتي تأتي في المباحث القادمة. وأما هنا فنشير اليها اشارة عابرة.