درس مهدویت استاد طبسی

موضوع: سرنوشت یهود در عصر ظهور

بحث ما در مورد سرنوشت یهود در دوران ظهور بود، روایتی را از امام صادق ^{علیه‌السلام} در این زمینه مطرح کردیم که دلالت داشت بر اینکه امام زمان با آنان به شکل مسالمت‌آمیز برخورد خواهند کرد و آنان بر دین خود باقی می‌مانند و مأمور به پرداخت جزیه می‌شوند؛ در ادمه به بررسی این روایت می‌پردازیم.

1. بحار الانوار، ج52، ص376 و ص381

2. اثبات الهداة، ج3، ص583 از بحار الانوار

3. مستدرک الوسائل، ج3، ص414 از قصص راوندی

4. معجم الاحادیث الامام المهدی ^{علیه‌السلام}، ج5، ص243 از بحار الانوار

مرحوم مجلسی ابتدا در مورد سند این روایت چنین بیان می‌کند:[1]

« أقول : روي في كتاب مزار لبعض قدماء أصحابنا ، عن أبي بصير عن أبي عبدالله 7 قال »

این حدیث روایت شده در کتاب مزاری که برای بعضی از قدمای اصحاب ما است که طبق این بیان ایشان بعض قدما مشخص نیست لذا روایت از مصادیق احادیث مرسل می‌شود.

امّا در جای دیگر چنین بیان می‌کند: [2]

مرحوم مجلسی می‌فرماید:

و كتاب كبير في الزيارات تأليف محمد بن المشهدي كما يظهر من‌ تأليفات السيد بن طاوس و اعتمد عليه و مدحه و سميناه بالمزار الكبير.[3]

کتاب کبیر در زیارات تألیف محمد بن مشهدی می‌باشد چنانکه از تألیفات سید بن طاوس ظاهر است و ایشان بر او اعتماد کرده و کتاب را مدح کرده است و ما آن را مزار کبیر نامیدیم.

پس هر دو نقل بحار از کتاب مزار ابن مشهدی می‌باشد و ممکن است تکرار آن توسط نساخ بوده است.

کسی نسبت به این کتاب نظر منفی ندارد مگر مرحوم خوئی که اشکالاتی را به کتاب و مؤلف آن وارد می‌کنند که ما سابقا از آن جواب داده‌ایم. امّا مؤلف کتاب محمد بن جعفر بن علی مشهدی متولد 510 هجری می‌باشد و تألیف کتاب را در سال 573 هجری به پایان رسانده و به سال 594 هجری در قید حیات بوده است. ایشان فردی معمولی نبوده است. ابن شهر آشوب، شاذان بن جبرئیل، عبد الله بن جعفر درستی، ابن زهره و ابن ابی فراس نخعی از جمله مشایخ ایشان بودند. فخار بن محمد موسوی راوی صحیفه‌ی سجادیه از شاگردان ایشان است، ابن نما استاد محقق حلی از شاگردان او است. ایشان به شیخ مفید سند بسیار کوتاهی دارد. یعنی با دو سند از ایشان نقل می کند.

ایشان شخصیتی هستند که بزرگان ما از او تجلیل کردند:

شهید اول نسبت به ایشان می‌فرماید: الشیخ الامام السعید

شیخ حر عاملی می‌فرماید: کان محدثا فاضلا صدوقا .

محدث نوری می‌فرماید: الشیخ الجلیل السعید المتبحر مولف المزار المشهور الذی اعتمد علیه اصحابنا الابرار و یظهر منهم انه من اعاظم العلماء واسع الروایة کثیر الفضل معتمد علیه

مرحوم شیخ عباس قمی: الشیخ الجلیل السعید المتبحر عظیم النظر و المقدار

مرحوم سید محسن امین: شیخ جلیل متبحر متحدث

و مرحوم مدرس هم همینطور از ایشان تجلیل می‌کنند: او از کبار محدثین امامیه و بسیار جلیل القدر و عظیم الشأن بودند.

آقا بزرگ تهرانی هم می‌فرمایند: عالم جلیل واسع الروایة.

استاد بزرگوار وحید خراسانی در درس اصولشان در بحث حرمت صوم یوم عاشورا به روایتی استناد می‌کنند که مشکل سندی دارد و می‌فرمایند: اعتمادنا علی المزار ابن المشهدی نتیجۀ لاعتماد سید عبدالکریم ابن طاوس و ولده علیه. ما به خاطر اعتماد دو شخصیت بزرگ مثل ابن طاووس و فرزندش براین کتاب اعتماد داریم.[4]

ابن المشهدی در مقدمه کتابشان می‌فرماید: انی قد جمعت فی کتابی هذا من فنون الزیارات للمشاهد الشریفه من ما اتصلت به من ثقات الروات الی السادات. تمام زیارات و ادعیه‌ را از ثقات نقل کردم ومتصل به سادات معصوم است.

سید رضی الدین ابن طاووس متوفای 581 هجری معاصر ایشان بوده و سید عبد الکریم متوفای 648 هجری هر دو بر کتاب ایشان اعتماد کرده‌اند.

مرحوم مجلسی می‌فرماید: المزار الكبير يعلم‌ من‌ كيفية إسناده أنه كتاب معتبر و قد أخذ منه السيدان ابنا طاوس كثيرا من الأخبار و الزيارات‌[5] از چگونگی سند، اعتبار کتاب معلوم می شود و دو سید بزرگوار ابن طاووس مطالب بسیاری را از این کتاب نقل کرده‌اند.

محدث نوری می‌فرماید: و منه يظهر أنّه معدود في زمرة الفقهاء، كما أنّه يظهر من صدر كتابه‌ الاعتماد على كلّ ما أودعه فيه، و إنّ ما فيه من الزيارات كلّها مأثورة، و إن‌ لم‌ يستند بعضها إليهم‌ ^{علیهم‌السلام} في محلّه.[6] از این کتاب چنین ظاهر می شود که مؤلف جزو فقها بوده، و از مقدمه آن چنین استفاده می شود که بر تمامی آنچه که آورده اعتماد دارد.

مرحوم میلانی هم می‌فرماید: و نجد فی زیارت الامام المهدی ^{علیه‌السلام} وصفا دقیقا لما جری علی جده. زیارات را قبول کردند و زیارت ناحیه را هم که در مزار نقل شده است.

پس هم مؤلف کتاب مزار کبیر و هم خود کتاب مزار کبیر معتبر می‌باشد.