درس مهدویت استاد طبسی

موضوع: اصحاب امام زمان در دوران غیبت صغری

روایات در مورد شخصیت عثمان بن سعید عمری:

مُحَمَّدُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ وَ مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى جَمِيعاً عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ جَعْفَرٍ الْحِمْيَرِيِّ قَالَ: اجْتَمَعْتُ‌ أَنَا وَ الشَّيْخُ أَبُو عَمْرٍو رَحِمَهُ اللَّهُ عِنْدَ أَحْمَدَ بْنِ إِسْحَاقَ فَغَمَزَنِي أَحْمَدُ بْنُ إِسْحَاقَ أَنْ أَسْأَلَهُ عَنِ الْخَلَفِ فَقُلْتُ لَهُ يَا أَبَا عَمْرٍو إِنِّي أُرِيدُ أَنْ أَسْأَلَكَ عَنْ شَيْ‌ءٍ وَ مَا أَنَا بِشَاكٍّ فِيمَا أُرِيدُ أَن‌ أَسْأَلَكَ عَنْهُ فَإِنَّ اعْتِقَادِي وَ دِينِي أَنَّ الْأَرْضَ لَا تَخْلُو مِنْ حُجَّةٍ إِلَّا إِذَا كَانَ قَبْلَ يَوْمِ الْقِيَامَةِ بِأَرْبَعِينَ يَوْماً فَإِذَا كَانَ ذَلِكَ رُفِعَتِ الْحُجَّةُ وَ أُغْلِقَ بَابُ التَّوْبَةِ فَلَمْ يَكُ يَنْفَعُ‌ نَفْساً إِيمانُها لَمْ تَكُنْ آمَنَتْ‌ مِنْ قَبْلُ أَوْ كَسَبَتْ‌ فِي إِيمانِها خَيْراً فَأُولَئِكَ أَشْرَارٌ مِنْ خَلْقِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ هُمُ الَّذِينَ تَقُومُ عَلَيْهِمُ الْقِيَامَةُ وَ لَكِنِّي أَحْبَبْتُ أَنْ أَزْدَادَ يَقِيناً وَ إِنَّ إِبْرَاهِيمَ ^{علیه‌السلام} سَأَلَ رَبَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ أَنْ يُرِيَهُ كَيْفَ يُحْيِي الْمَوْتَى‌ قالَ أَ وَ لَمْ تُؤْمِنْ قالَ بَلى‌ وَ لكِنْ لِيَطْمَئِنَّ قَلْبِي‌ وَ قَدْ أَخْبَرَنِي أَبُو عَلِيٍّ أَحْمَدُ بْنُ إِسْحَاقَ عَنْ أَبِي الْحَسَنِ ^{علیه‌السلام} قَالَ سَأَلْتُهُ وَ قُلْتُ مَنْ أُعَامِلُ أَوْ عَمَّنْ آخُذُ وَ قَوْلَ مَنْ أَقْبَلُ فَقَالَ لَهُ- الْعَمْرِيُّ ثِقَتِي فَمَا أَدَّى إِلَيْكَ عَنِّي فَعَنِّي يُؤَدِّي وَ مَا قَالَ لَكَ عَنِّي فَعَنِّي يَقُولُ فَاسْمَعْ لَهُ وَ أَطِعْ فَإِنَّهُ الثِّقَةُ الْمَأْمُونُ وَ أَخْبَرَنِي أَبُو عَلِيٍّ أَنَّهُ سَأَلَ أَبَا مُحَمَّدٍ ^{علیه‌السلام} عَنْ مِثْلِ ذَلِكَ فَقَالَ لَهُ- الْعَمْرِيُّ وَ ابْنُهُ ثِقَتَانِ فَمَا أَدَّيَا إِلَيْكَ عَنِّي فَعَنِّي يُؤَدِّيَانِ وَ مَا قَالا لَكَ فَعَنِّي يَقُولَانِ فَاسْمَعْ لَهُمَا وَ أَطِعْهُمَا فَإِنَّهُمَا الثِّقَتَانِ الْمَأْمُونَانِ فَهَذَا قَوْلُ إِمَامَيْنِ قَدْ مَضَيَا فِيكَ قَالَ فَخَرَّ أَبُو عَمْرٍو سَاجِداً وَ بَكَى ثُمَّ قَالَ سَلْ حَاجَتَكَ فَقُلْتُ لَهُ أَنْتَ رَأَيْتَ الْخَلَفَ مِنْ بَعْدِ أَبِي مُحَمَّدٍ ^{علیه‌السلام} فَقَالَ إِي وَ اللَّهِ وَ رَقَبَتُهُ مِثْلُ ذَا وَ أَوْمَأَ بِيَدِهِ فَقُلْتُ لَهُ فَبَقِيَتْ وَاحِدَةٌ فَقَالَ لِي هَاتِ قُلْتُ فَالاسْمُ قَالَ مُحَرَّمٌ عَلَيْكُمْ أَنْ تَسْأَلُوا عَنْ ذَلِكَ وَ لَا أَقُولُ هَذَا مِنْ عِنْدِي فَلَيْسَ لِي أَنْ أُحَلِّلَ وَ لَا أُحَرِّمَ وَ لَكِنْ عَنْهُ ^{علیه‌السلام} فَإِنَّ الْأَمْرَ عِنْدَ السُّلْطَانِ أَنَّ أَبَا مُحَمَّدٍ مَضَى وَ لَمْ يُخَلِّفْ وَلَداً وَ قَسَّمَ مِيرَاثَهُ وَ أَخَذَهُ مَنْ لَا حَقَّ لَهُ فِيهِ وَ هُوَ ذَا عِيَالُهُ يَجُولُونَ لَيْسَ أَحَدٌ يَجْسُرُ أَنْ يَتَعَرَّفَ إِلَيْهِمْ أَوْ يُنِيلَهُمْ شَيْئاً وَ إِذَا وَقَعَ الِاسْمُ وَقَعَ الطَّلَبُ فَاتَّقُوا اللَّهَ وَ أَمْسِكُوا عَنْ ذَلِكَ.[1]

عبد اللَّه بن جعفر حميرى‌ گويد: من به اتفاق شيخ ابو عمرو در نزد احمد ابن اسحاق بودم، احمد بن اسحاق به من اشاره کرد[2] که از وى در باره «خلف» سؤال كنم، گفتم: اى ابو عمرو ميل دارم از تو مسأله‌اى بپرسم و ليكن در موضوع آن هيچ شكى ندارم، عقيده و دين من اين است كه زمين از حجت خالى نمي‌گردد تا چهل روز قبل از قیامت، و چون چهل روز به روز قيامت بماند حجت برداشته مي‌گردد و باب توبه هم بسته مى‌شود.

در اين هنگام اگر كسى تازه ايمان بياورد او را سودى نخواهد بود، و يا افرادى كه تا اين وقت از ايمان خود سودى نبرده باشند پس از اين نفعى نخواهند ديد و اين گروه از بدترين مخلوقات خواهند بود، و ليكن من دوست دارم كه بر يقينم افزوده گردد، ابراهيم ^{علیه‌السلام} هم از خداوند خواست تا طرز احياء مردگان را به وى نشان دهد خداوند فرمود: مگر تو ايمان نياورده‌اى؟ عرض كرد: چرا ايمان دارم و ليكن ميل دارم‌ اطمينان براى من حاصل گردد.

احمد بن اسحاق به من اطلاع داد كه از حضرت ابو الحسن عسكرى ^{علیه‌السلام} پرسيدم مسائل دين خود را از كدام شخص اخذ كنم و حرف كه را مورد قبول قرار دهم؟ فرمود: عمرى محل اطمينان و مورد اعتماد من است، وى هر چه بشما بگويد از من ياد گرفته است، اينك به سخنان او گوش بده، وى مردى امين و موثق است. و ابو على هم به من گفت: از حضرت ابو محمد ^{علیه‌السلام} همچین سؤالى كرده‌ام، حضرت فرمود: عمرى و پسرش هر دو ثقه مي‌باشند و هر چه به شما بگويند و برسانند از من گرفته‌اند اكنون به حرف آن دو گوش كنيد و از آنان اطاعت نمائيد زيرا آنها در نزد من موثق و امين هستند، و اين قول دو امام شما است كه در باره تو رسيده است.

راوى گويد: در اين هنگام ابو عمرو به زمين افتادند و سجده كردند و گريستند، پس از اين گفت: سؤالت را بپرس، گفتم: جانشین پس از ابو محمد را ديدى؟ گفت: آرى به خدا قسم گفتم: يك مسأله باقى مانده؟ گفت: بپرس، گفتم: اسمش چيست؟ گفت: سوال از نام او بر شما حرام است، و من اين مطلب را از نزد خود نمي‌گويم، و حق ندارم از پيش خود موضوعى را حلال و يا حرام بكنم، و او خود اين دستور را داده است.

در نزد خليفه اين طور وانمود شده است كه ابو محمد رحلت کرده و از خود فرزندى باقى نگذاشته است، و لذا ميراث او را تقسيم كردند و به كسى كه استحقاق نداشت، دادند، و او هم بر اين مصيبت‌ها صبر كرد، و حال اينكه وى عيالاتى دارد كه اكنون گردش مى كنند (یعنی زنده هستند) و ليكن كسى جرأت نمي‌كند خود را به آنان معرفى كند و يا چيزى به آن‌ها برساند، و اگر اسم او برده شود در طلبش بيرون خواهند شد، اينك از خدا بترسيد و از بردن نام وى خوددارى كنيد.

مرحوم مجلسی این روایت را تصحیح می‌کند.

از این روایت جلالت و عظمت شخصیت عثمان بن سعید استفاده می‌شود.

10. معجم الاحادیث الامام المهدی ^{علیه‌السلام}، ج6، ص115