یک روایت دیگر فقط ما ازاین چهارده، پانزده روایت کافی شریف را می‌خوانیم، وپروندة این بحث را می‌بندیم. هرچند این بحث گسترده است. درجلسات قبل اشاره شد، که ما باید حدیث من مات را ازطرق عامه نیزبررسی کنیم. این یک محور. بعد باید بیاییم توجیهات خود عامه را جمع کنیم. که آنها نسبت به این روایت چه می‌گویند.، این هم یک بحث. بعد باید دید کلمة امام، به چه معناست؟چون ما مرادازمعرفت را بیان کردیم. میتة الجاهلیة را نیز بیان کردیم. ماند کلمة امام که این امام کیست؟ یک اشارة مختصری امروز خواهد كرد. بعد یک بحث فقهی ما داریم، این لازمة بحث است. که بالاخره مات میتة الجاهلیة، نفاق است؟ کفراست؟ ضلالت است؟ و آیا اگر مراد کفر باشد، همین مفتی به است؟ خوب ببینید این را ما خواسته باشیم این طوری بحث بکنیم، خیلی گسترده می‌شود شاید تا آخرسال این بحث را نتوانيم تمام کنیم. ازطرفی دوستان هم اصرار دارند که به بحث های جزئی دیگر هم بپردازیم. لذا ما امروز هرطوری شده این بحث را باید تمام ‌کنیم، اما این نکاتی که عرض شد باید پی گیری شود.
اما روایت ششم: از كافي
عدةّ من اصحابنا[1] عن احمدبن محمد بن خالد، عن ابیه (یعنی محمد بن خالد) عمن ذکره، عن محمد بن عبد الرحمن ابن ابی لیلي، عن ابی عبد الله،‌(ع) ایشان می‌فرماید: این روایت ضعف دارد و این ضعف یا به اعتبار عمن ذکره وارسال آن و یا به اعتبار محمد بن عبد الرحمن است، ایشان می‌فرماید در کتاب کفر و ایمان همین روایت با اختلاف اندکی اما با همین سند نقل شده است. اما روایت این است: انکم لا تکونون صالحین حتی تعرفوا، اصلا صالح بودن متوقف بر شناخت است. مرحوم مجلسی می‌فرماید: ‌ای لا صلاح و لا نجاة و لا قبول عند الله إلاّ بالمعرفة. اصلا آدم نمی‌تواند صالح باشد، نمی‌تواند اهل نجات باشد، واعمالش اصلا قبول نیست، إلا بالمعرفة، خیلی مهم است. خوب این معرفت چیست؟ بعد مرحوم مجلسی بیان می‌کند. إذ لا صلاح إلا بالعبادة، صالح بودن متوقف برعبادت است. عبادت چه كسي؟ عبادة من یستحق ان یعبد، ولا عبادة إلا بالمعرفة، عبادت متوقف بر معرفت است. لذا امام عليه‌السلام  فرمودند انکم لاتکونون صالحین حتی تعرفوا، خوب شناخت به چیست؟ و لا تعرفوا حتی تصدقوا، اینجا مرحوم مجلسی می‌فرماید: این «لاتعرفوا» صیغة نهی است. اما معنایش نفی است. می‌گوید معرفت محقق نمی‌شود. مگر به تصدیق. و معنایش این است که و لا تعرفون‌ای لا معرفة إلا بالتصدیق لله و لرسوله و للحجج، بعد امام می‌فرماید تصدیق هم حاصل نمی‌شود حتی تسلموا ابوابا، مشکل اینجاست. این تسلموا ابوابا یعنی چه؟ اینجا بیاناتی مرحوم مجلسی دارد. می‌فرماید: ولا تصدیق إلا بالتسلیم والرضاء بما من جانب المصدق مصدق به، یعنی ابواب اربعة، این ابواب اربعة چه کسانی هستند؟ ایشان می‌فرماید که اولا تسلیم یعنی چه؟ لا تصدقوا حتی تسلموا، این تسلیم یعنی چه؟ این همان تسلیم معنای معرفت است. المراد بالتسلیم الانقیاد للائمة.  عليه‌السلام  دربرابر ائمة معصوم عليه‌السلام  انقیاد و پذیرش و تبعیت، والرضاء بما یصدر منهم، بدون هیچ تأمل و تردید، هرچه اینها گفتند. هرچه ازایشان صادرشد. وهردستوری که دادند، این معنای معرفت است. می‌فرماید الزموا رادرتقدیر بگیرید، یأخذوا رادرتقدیربگیرید، یا اعلموا رادرتقدیر بگیرید، الزموا ابوابا، این ابواب را ملازم باشید. خوب این ابواب یعنی چه؟ یک بار دیگر بخوانم: انکم لا تکونون صالحین حتی تعرفوا، صلاحیت بستگی به عرفان دارد، ولا تعرفوا حتی تصدقوا، معرفت هم درمدار تصدیق، و تصدیق هم درمدار تسلیم، تسلیم هم به معنای چه بود؟ انقیاد و اطاعت محض ازائمة طاهرین.  عليه‌السلام  خوب بعد تسلموا ابوابا، این ابواب یعنی چه؟ پنج تا معنی می‌کند مرحوم مجلسی، می‌فرماید: معنای اول ابواب اربعة، حتی تسلموا ابوابا اربعة لا یصلح اولها إلا بالآخرها، یعنی چه؟ آن چهارتا باب که ما گفتیم، سه تایش راهم اگر داشته باشید، چهارمی را نداشته باشید مثل این که سه تا را هم ندارید. ضل اصحاب الثلاثة و تا هو تيهاً بعيداً، آنهایی که تابع سه تا هستند، اینها گمراه هستند. خیلی ازنقطة مرکزی دورشدند. حالا شاهد این کلمه است. که معرفت بستگی به تسلیم، انقیاد، اطاعت ازابواب. البته اینجا ایشان ابواب را منصوب می‌خواند. به تقدیر الزموا، الزموا ابوابا، می‌فرماید که پنج تا توجیه شده است.
توجیه اول:. مرحوم مجلسی می‌فرماید توجیه اول توجیه پدرم است، سمعته من الوالد[2]، که فرمودند این ابواب اربعة اشاره به آن آیه است که: من تاب وآمن وعمل صالحا ثم اهتدی.‌ای التوبة والایمان و العمل الصالح والاهتداء، اهتداء به چه؟ بولایة اهل البیت.  عليه‌السلام  اصحاب الثلاثة هم التارکون للرابعه. ولایت را گذاشته‌اند کنار. خوب پس اینها می‌شوند اصحاب الثلاثة. آنوقت این لفظ به دو معنا است. می‌فرماید: ایشان اصحاب ثلاثة به این معنا هستند فقط سه تا را گرفته‌اند و به معنای پیروی ازاون سه نفر هستند. مع انهم اصحاب الثلاثة علی وجه آخرلقولهم بخلافة خلفاء الثلاثة. وقتی که ازاهل بیت عليه‌السلام  پیروی نمی‌کنند، ازدیگران پیروی می‌کنند[3]. این توجیه اول است. که مراد ازابواب چه شد؟ همان چهارتا که مهم آنها چهارمی است. معرفت یعنی تسلیم و پیروی ازامام.  عليه‌السلام ‌ این معنای اول.
معنای دوم مراد از اربعة همان چهارتایی که درکنار پیامبر اکرم صل‌الله‌عليه‌و‌اله‌وسلم  درقضیة کساء بودند. معلوم شد. یعنی پیرو کی باشید؟ اهل بیت، عليه‌السلام  بازمعنا همان است. مجلسی می‌فرماید که طبق توجیه دوم تتمة فرمایش امام ضل اصحاب الثلاثة باز یعنی خلفاء. یعنی ضل پیروان آن سه نفر. بعد آنوقت می‌گویند این انسب است. این توجیه دوم.
توجیه سوم مراد از اربعة همان اصول پنج گانة ما است. عدل را داخل درتوحید قرار دادندچون ازصفات خداست. یعنی شما باید تابع توحید، نبوت، امامت و معاد، و بالثلاثة یعنی غیرازامامت، توحید ونبوت ومعاد. مراد این است. امام فرمودند حتی تسلموا ابوابا اربعة، یعنی این چهارتا را باید داشته باشید. امامت هم باید جزءش باشد. ولی اینها سه تا را فقط گرفتند.
توجیه چهارم یکی ازچهارتا، معرفت خداست وتصدیق او، دومی تصدیق رسول است صل الله علیه و آله وسلم، سومی موالاة ولی امراست، از اهل بیت پیامبر اکرم، صل‌الله‌عليه‌و‌اله‌وسلم  وچهارمی برائت ازاعداء شان است. این مراد از اربعة است. با این حساب دیگر این ضل اصحاب الثلاثة دیگر بخلفاء بر نمی‌گردد، باید یک توجیه دیگر پیداکرد. ایشان دیگر اشاره هم نمی‌کند.
توجیه پنجم مراد، المذکورات فی اول الخبر، خود روایت را بخوانم برایتان. امام صادق فرمود: انکم لا تکونون صالحین حتی تعرفوا ولا تعرفوا حتی تصدقوا ولا تصدقوا حتی تسلموا، مراد اینها است. صلاح، معرفت، تصدیق وتسلیم. صلاح، معرفت، تصدیق بدون تسلیم فایده ندارد. تسلیم دربرابر چه كسي؟ مرحوم مجلسی می‌فرماید: والمراد بالتسلیم الانقیاد بالائمة والرضاء بما یصدرمنهم، توجیه پنجم این است. نه توجیه اول والد مرحوم مجلسی اول. ونه مراد اصحاب کساء، و نه مراد توحید ونبوت ومعاد وامامت. مراد این است. همین که درخود روایت آمده است. بعد می‌فرماید: ان یکون المراد مذکور فی اول الخبر من الصلاح معرفة، معرفت خدا تصدیق رسول الله والتسلیم، یعنی رضاء والاطاعة، یعنی انقیاد. لا یصلح اولها این فرمایش امام عليه‌السلام  است. درتتمة روایت. لا یصلح اولها إلا بالآخرها، یعنی چه؟ لا یصلح اولها، یعنی صلاح ومعرفت بدون امامت.  عليه‌السلام ‌ وتسلیم وانقیاد. می‌فرماید: اینجا مراد ازاول وآخریاحقیقی است، یا اعم ازحقیقی واضافی بگیریم. یعنی لا یتم کل سابق إلا بالله، اینها مکمل هم دیگر هستند. بعد می‌فرماید: وتطبیقها علی کل من المعانی ظاهر. بعد این مطلب را بیان می‌کند. که ضل اصحاب الثلاثة، یعنی چه؟ طبق این بیان امام عليه‌السلام  می‌فرماید یعنی کسانی که یرون الاکتفاء بالثلاثة، سه تای اول یعنی صلاح و معرفت و تصدیق اما بدون تسلیم دربرابر ائمه، امام عليه‌السلام  فرمود: اینها گمراه هستند. والغناء عن الرابع، اینها گمراه هستند.‌ای ضلوا تیهاً عن الحق، یا ازحق دورشدند، یا ازعقل دورشدند. چون خداوند عزوجل لایقبل إلاّ العمل الصالح، وعمل صالح همین اعمالی است که این طوری باشد. تکونون صالحین الی آخر. بعد می‌فرماید که ازاین ما استفاده می‌کنیم. که دلیلا علی ان المراد باولی الامر، که تسلیم دربرابرآنها، واجب است امرای سرایا نیستند[4]. همین که امام فرمودند اینهایی که فاصله گرفتند ازما می‌گویند قافیه چو تنگ آید، شاعر به جفنگ آید. اینها که فاصله گرفتندازاهل بیت عليه‌السلام  به همین مشکلات افتاده‌اند. امام عليه‌السلام  می‌فرماید که اینها اشتباه می‌روند. چون به چهارم توجه نکردند. خوب حالا من این بیانی را که مرحوم ملاصالح دارد وقت اجازه نمی‌دهد. نکتة دیگر هم می‌خواستم اشاره کنم، درارتباط با معنای امام. حالا که اصرار داريد من ناچار هستم. معنای امام را بيان كنيم و محور اين بحثمان است إن شاء الله که این امام را که شما خودتان هم می‌گویید من مات و لم یعرف امام یا امام زمانه این امام را برایمان بیان بکنید. این همان اثنی عشراست. که خودتان هم نقل می‌کنید. این اثنی عشر چه كساني هستند. اگر توانستید برای ما توضیح بدهيد که این اثنی عشری که خودتان، نه اثنی عشر خلیفة، نه امام، اثنی عشرامیر، هرچه که خودتان می‌گویید. آیا مراد آنها هستند؟ اگر مراد آنها هستند برای ماهم بیان بکنید که آنها چه كساني هستند. تحویل ما بدهید.

---