درس خارج فقه استاد سید محمدجواد شبیری

موضوع: روایات مساله /عده‌ی متعه /اقوال فقها در عده

خلاصه مباحث گذشته:

گفتیم مرحوم کلینی در عده‌ی متعه قائل به دو حیض نیست. حال به توضیح بیش تر این مطلب می پردازیم و سپس روایات مختلف مساله را بیان می کنیم.

1- فتوای مرحوم کلینی

یکی از روایاتی که در آن دو حیض آمده است، روایت اسماعیل بن فضل هاشمی است که مرحوم کلینی آن را در باب عده‌ی متعه نیاورده است؛ بلکه در باب دیگری آورده است. در این روایت اختلاف نقل وجود دارد، اسماعیل بن فضل هاشمی، حیضتان ذکر کرده است و زراره حیضة ذکر کرده است، مرحوم کلینی این اختلاف را در باب متعه نیاورده است و در باب «بَابُ أَنَّهُنَّ بِمَنْزِلَةِ الْإِمَاءِ وَ لَيْسَتْ مِنَ الْأَرْبَع‌» آورده است.

1.1- روایت ابی بصیر

روایت دیگری که دو حیض را ذکر کرده است، روایت ابی بصیر است.

1.1.1- نقل نوادر

النَّضْرُ بْنُ سُوَيْدٍ عَنْ عَاصِمِ بْنِ حُمَيْدٍ عَنْ أَبِي بَصِيرٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا جَعْفَرٍ ع عَنِ الْمُتْعَةِ فَقَالَ نَزَلَتْ فِي الْقُرْآنِ وَ هُوَ قَوْلُ اللَّهِ‌ فَمَا اسْتَمْتَعْتُمْ بِهِ مِنْهُنَّ فَآتُوهُنَّ أُجُورَهُنَّ فَرِيضَةً وَ لا جُناحَ عَلَيْكُمْ فِيما تَراضَيْتُمْ بِهِ مِنْ بَعْدِ الْفَرِيضَةِ قَالَ لَا بَأْسَ أَنْ تَزِيدَهَا وَ تَزِيدَكَ إِذَا انْقَطَعَ الْأَجَلُ فِيمَا بَيْنَكُمَا تَقُولُ لَهَا اسْتَحْلَلْتُكِ بِأَجَلٍ آخَرَ بِرِضًى مِنْهَا وَ لَا تَحِلُّ لِغَيْرِكَ حَتَّى تَنْقَضِيَ عِدَّتُهَا وَ عِدَّتُهَا حَيْضَتَان‌[1]

1.1.2- نقل تفسیر عیاشی

عن أبي بصير عن أبي جعفر ع‌ في المتعة قال: نزلت هذه الآية «فَمَا اسْتَمْتَعْتُمْ بِهِ مِنْهُنَّ فَآتُوهُنَّ أُجُورَهُنَّ فَرِيضَةً- وَ لا جُناحَ عَلَيْكُمْ فِيما تَراضَيْتُمْ بِهِ مِنْ بَعْدِ الْفَرِيضَةِ» قال: لا بأس بأن تزيدها و تزيدك- إذا انقطع الأجل فيما بينكما- يقول: استحللتك بأجل آخر برضى منها- و لا تحل لغيرك حتى تنقضي عدتها و عدتها حيضتان‌[2]

مرحوم کلینی در کافی این روایت را تقطیع کرده است. قطعه‌ی اول روایت را به این صورت ذکر کرده است:

عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِيَادٍ وَ عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ جَمِيعاً عَنِ ابْنِ أَبِي نَجْرَانَ عَنْ عَاصِمِ بْنِ حُمَيْدٍ عَنْ أَبِي بَصِيرٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا جَعْفَرٍ ع عَنِ الْمُتْعَةِ فَقَالَ نَزَلَتْ فِي الْقُرْآنِ- فَمَا اسْتَمْتَعْتُمْ بِهِ مِنْهُنَّ فَآتُوهُنَّ أُجُورَهُنَّ فَرِيضَةً وَ لا جُناحَ عَلَيْكُمْ فِيما تَراضَيْتُمْ بِهِ مِنْ بَعْدِ الْفَرِيضَة[3]

قطعه‌ی دوم روایت را در جای دیگر آورده است:

عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِيَادٍ وَ عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ جَمِيعاً عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ أَبِي نَجْرَانَ وَ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِي نَصْرٍ عَنْ أَبِي بَصِيرٍ قَالَ: لَا بَأْسَ بِأَنْ تَزِيدَكَ وَ تَزِيدَهَا إِذَا انْقَطَعَ الْأَجَلُ فِيمَا بَيْنَكُمَا تَقُولُ اسْتَحْلَلْتُكِ بِأَجَلٍ آخَرَ بِرِضاً مِنْهَا وَ لَا يَحِلُّ ذَلِكَ لِغَيْرِكَ حَتَّى تَنْقَضِيَ عِدَّتُهَا.[4]

عاصم بن حمید در سند قطعه‌ی دوم سقط شده است.

مرحوم کلینی در انتهای روایت و عدتها حيضتان نیاورده است؛ مشخص می شود مرحوم کلینی به دو حیض فتوا نمی دهد. البته نقل نکردن مرحوم کلینی به این معنا نیست که جزء روایت نبوده است.

مرحوم کلینی در قَالَ: لَا بَأْسَ بِأَنْ تَزِيدَكَ وَ تَزِيدَهَا فاعل قال را ابی بصیر دانسته است. ظاهر عبارت نوادر این است که مرجع ضمیر امام علیه السلام است؛ اما مرحوم کلینی این قطعه را موقوفه‌ی ابی بصیر دانسته است که فتوای ابی بصیر است[5] ، بخش اول آن را که خود مرحوم کلینی نیز به آن فتوا می دهد، آورده است؛ اما انتهای آن را فتوا نداده و نیاورده است.

البته تردیدی نیست که روایت ابی بصیر عدتها حیضتان دارد؛ زیرا در نوادر، تفسیر عیاشی و اصل عاصم بن حمید این عبارت آمده است. البته متن اصل عاصم بن حمید کمی متفاوت است:

1.1.3- نقل اصول سته عشر

و عنه عن ابى بصير قال سمعت ابا جعفر ع يقول قال على ع‌: لو لا ما سبقنى به ابن الخطاب ما زنى الا شقى قال ثم قرء هذه الاية فما استمتعتم به منهن الى اجل مسمى فاتوهن اجورهن فريضة و لا جناح عليكم فيما تراضيتم به من بعد الفريضة قال يقول اذا انقطع الاجل فيما بينكما استحللتها باجل اخر ترضيها و لا يحل لغيرك حتى ينقضى الاجل و عدتها حيضتان (حيضان ص خ د).[6]

مرحوم کلینی عدتها حیضتان در هیچ کدام از ابواب نیاورده است و مشخص می شود که به دو حیض فتوا نمی دهد.

2- روایات مساله

مجموعا دوازده دسته روایت در مورد عده‌ی متعه وجود دارد.

2.1- دسته‌ی اول ( چهل و پنج روز)

بعضی از روایات عده‌ی متعه را چهل و پنج روز ذکر کرده اند.

2.2- دسته‌ی دوم ( چهل و پنج شب)

بعضی روایات عده‌ی متعه را چهل و پنج شب ذکر کرده اند.

آیت الله والد می فرماید این روایات را نمی توان بر ذات الشهور حمل کرد؛ زیرا زنی که حیض نمی بیند اما در سن زنانی است که حیض می بینند، فرد نادر است و فرد ظاهرِ زنی که متعه می شود، زن ذات الاقراء می باشد.

2.3- دسته‌ی سوم ( چهل و پنج روز و احتیاطا چهل و پنج شب)

عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِيَادٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِي نَصْرٍ عَنْ أَبِي الْحَسَنِ الرِّضَا ع قَالَ قَالَ أَبُو جَعْفَرٍ ع‌ عِدَّةُ الْمُتْعَةِ خَمْسَةٌ وَ أَرْبَعُونَ يَوْماً وَ الِاحْتِيَاطُ خَمْسٌ وَ أَرْبَعُونَ‌ لَيْلَةً.[7]

سهل بن زیاد در سند این روایت واقع شده است که او را تصحیح می کنیم.

2.4- دسته‌ی چهارم ( حیضتان)

النَّضْرُ بْنُ سُوَيْدٍ عَنْ عَاصِمِ بْنِ حُمَيْدٍ عَنْ أَبِي بَصِيرٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا جَعْفَرٍ ع عَنِ‌ الْمُتْعَةِ فَقَالَ‌ نَزَلَتْ فِي الْقُرْآنِ وَ هُوَ قَوْلُ اللَّهِ‌ فَمَا اسْتَمْتَعْتُمْ بِهِ مِنْهُنَّ فَآتُوهُنَّ أُجُورَهُنَّ فَرِيضَةً وَ لا جُناحَ عَلَيْكُمْ فِيما تَراضَيْتُمْ بِهِ مِنْ بَعْدِ الْفَرِيضَةِ قَالَ لَا بَأْسَ أَنْ تَزِيدَهَا وَ تَزِيدَكَ إِذَا انْقَطَعَ الْأَجَلُ فِيمَا بَيْنَكُمَا تَقُولُ لَهَا اسْتَحْلَلْتُكِ بِأَجَلٍ آخَرَ بِرِضًى مِنْهَا وَ لَا تَحِلُّ لِغَيْرِكَ حَتَّى تَنْقَضِيَ عِدَّتُهَا وَ عِدَّتُهَا حَيْضَتَان‌[8]

این روایت در مورد زنی که حیض نمی بیند، ساکت است.

2.5- دسته‌ی پنجم ( حیضتان و زنی که حیض نمی بیند، چهل و پنج روز)

2.5.1- روایت اسماعیل بن فضل هاشمی ( نقل کافی)

عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ عُمَرَ بْنِ أُذَيْنَةَ عَنْ إِسْمَاعِيلَ بْنِ الْفَضْلِ الْهَاشِمِيِّ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع عَنِ الْمُتْعَةِ فَقَالَ الْقَ عَبْدَ الْمَلِكِ بْنَ جُرَيْجٍ‌ فَسَلْهُ عَنْهَا فَإِنَّ عِنْدَهُ مِنْهَا عِلْماً فَلَقِيتُهُ فَأَمْلَى عَلَيَّ مِنْهَا شَيْئاً كَثِيراً فِي اسْتِحْلَالِهَا فَكَانَ فِيمَا رَوَى لِيَ ابْنُ جُرَيْجٍ قَالَ لَيْسَ فِيهَا وَقْتٌ وَ لَا عَدَدٌ إِنَّمَا هِيَ بِمَنْزِلَةِ الْإِمَاءِ يَتَزَوَّجُ مِنْهُنَّ كَمْ شَاءَ وَ صَاحِبُ الْأَرْبَعِ نِسْوَةٍ يَتَزَوَّجُ مِنْهُنَّ مَا شَاءَ بِغَيْرِ وَلِيٍّ وَ لَا شُهُودٍ فَإِذَا انْقَضَى الْأَجَلُ بَانَتْ مِنْهُ بِغَيْرِ طَلَاقٍ وَ يُعْطِيهَا الشَّيْ‌ءَ الْيَسِيرَ وَ عِدَّتُهَا حَيْضَتَانِ وَ إِنْ كَانَتْ لَا تَحِيضُ فَخَمْسَةٌ وَ أَرْبَعُونَ يَوْماً فَأَتَيْتُ بِالْكِتَابِ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع فَعَرَضْتُ عَلَيْهِ فَقَالَ صَدَقَ وَ أَقَرَّ بِهِ قَالَ ابْنُ أُذَيْنَةَ وَ كَانَ زُرَارَةُ بْنُ أَعْيَنَ يَقُولُ هَذَا وَ يَحْلِفُ أَنَّهُ الْحَقُّ إِلَّا أَنَّهُ كَانَ يَقُولُ إِنْ كَانَتْ تَحِيضُ فَحَيْضَةٌ وَ إِنْ كَانَتْ لَا تَحِيضُ فَشَهْرٌ وَ نِصْفٌ.[9]

2.6- دسته‌ی ششم ( یک حیض و زنی که حیض نمی بیند، یک ماه)

2.6.1- روایت اسماعیل بن فضل هاشمی ( نقل نوادر)

ابْنُ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ عُمَرَ بْنِ أُذَيْنَةَ عَنْ إِسْمَاعِيلَ بْنِ الْفَضْلِ الْهَاشِمِيِّ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع عَنِ الْمُتْعَةِ فَقَالَ الْقَ عَبْدَ الْمَلِكِ بْنَ جُرَيْحٍ‌ فَسَلْهُ عَنْهَا فَإِنَّ عِنْدَهُ مِنْهَا عِلْماً فَلَقِيتُهُ فَأَمْلَى عَلَيَّ مِنْهَا شَيْئاً كَثِيراً فَكَانَ فِيمَا[10] رَوَى لِي قَالَ لَيْسَ فِيهَا وَقْتٌ وَ لَا عَدَدٌ إِنَّمَا هِيَ بِمَنْزِلَةِ الْإِمَاءِ يَتَزَوَّجُ مِنْهُنَّ كَمْ شَاءَ بِغَيْرِ وَلِيٍّ وَ لَا شُهُودٍ وَ إِذَا انْقَضَى الْأَجَلُ بَانَتْ مِنْهُ بِغَيْرِ طَلَاقٍ وَ عِدَّتُهَا حَيْضَةٌ إِنْ كَانَتْ تَحِيضُ وَ إِنْ كَانَتْ لَا تَحِيضُ شَهْرٌ فَانْطَلَقْتُ بِالْكِتَابِ إِلَى أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع فَعَرَضْتُهُ عَلَيْهِ فَقَالَ صَدَقَ وَ أَقَرَّ بِهِ قَالَ عُمَرُ بْنُ أُذَيْنَةَ وَ كَانَ زُرَارَةُ يَقُولُ هَذَا وَ يَحْلِفُ بِاللَّهِ أَنَّهُ الْحَقُّ إِلَّا أَنَّهُ كَانَ يَقُولُ إِنْ كَانَتْ تَحِيضُ فَحَيْضَةٌ وَ إِنْ كَانَتْ لَا تَحِيضُ فَشَهْرٌ وَ نِصْف‌[11]

2.7- دسته‌ی هفتم ( یک حیض و زنی که حیض نمی بیند، یک ماه و نیم)

2.7.1- روایت زراره ( ذیل روایت اسماعیل بن فضل هاشمی)

إِنْ كَانَتْ تَحِيضُ فَحَيْضَةٌ وَ إِنْ كَانَتْ لَا تَحِيضُ فَشَهْرٌ وَ نِصْفٌ

این قطعه در نقل کافی و نوادر یکسان نقل شده است.

2.8- دسته‌ی هشتم ( 45 روز یا یک حیض)

مُحَمَّدُ بْنُ أَحْمَدَ بْنِ يَحْيَى عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَيْنِ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ بَشِيرٍ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عُثْمَانَ عَنْ جَمِيلِ بْنِ صَالِحٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عَمْرٍو قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع عَنِ‌ الْمُتْعَةِ فَقَالَ‌ حَلَالٌ‌ لَكَ مِنَ اللَّهِ وَ رَسُولِهِ قُلْتُ فَمَا حَدُّهَا قَالَ مِنْ حُدُودِهَا أَنْ لَا تَرِثَهَا وَ لَا تَرِثَكَ قَالَ فَقُلْتُ فَكَمْ عِدَّتُهَا فَقَالَ خَمْسَةٌ وَ أَرْبَعُونَ يَوْماً أَوْ حَيْضَةٌ مُسْتَقِيمَةٌ.[12]

عبدالله بن عمرو قابل تصحیح نمی باشد. آیت الله والد در مبحث ارث در مورد او بحث کرده است. ممکن است به دو طریق این روایت تصحیح شود:

    1. جعفر بن بشیر در سند واقع شده است که در مورد او چنین گفته شده است: «روى عن الثقات و رووا عنه»[13]

    2. وجود حماد بن عثمان در سند که در طبقه‌ی دوم اصحاب اجماع می باشد.

هیچ یک از این دو طریق تام نمی باشد؛ زیرا وثاقت مشایخ جعفر بن بشیر فقط به مشایخ مستقیم او اختصاص دارد؛ نه مشایخ با واسطه.

در مورد اصحاب اجماع چند مبنا وجود دارد. یک مبنا این است که اگر سند تا اصحاب اجماع صحیح باشد، پس از آن ملاحظه نمی شود و سند تصحیح می شود.

مبنای دیگر این است که اگر سند تا اصحاب اجماع صحیح باشد، علاوه بر تصحیح روایت، روات پس از آن توثیق می شوند. مرحوم حاجی نوری این مبنا را پذیرفته است.

مبنای صحیح این است که اصحاب اجماع ویژگی خاصی ندارند و از عبارت کشی فقط وثاقت خود اصحاب اجماع به دست می آید؛ یعنی توثیق مشایخ مستقیم و تصحیح روایاتی که تا اصحاب اجماع صحیحند، ثابت نمی شود.

در نتیجه بنا بر مبنای صحیح نمی توان عبدالله بن عمرو را در این سند تصحیح کرد.

تشخیص عبدالله بن عمرو دشوار است؛ اگر با «عبدالله بن عمرو»ی که در اصحاب الصادق رجال شیخ طوسی آمده است، تطبیق شود، او هم فرد گمنامی است که توثیق ندارد.

2.9- ‌دسته‌ی نهم ( یک حیض و نیم)

در جامع احادیث الشیعه یک غلط چاپی وجود دارد که ممکن است موجب گمراهی شخص شود.

در جامع احادیث الشیعه دو باب در مورد عده‌ی متعه وجود دارد.

باب هجدهم از ابواب متعه: باب وجوب العدّة على المتمتّع بها وهى حيضة إن كانت تحيض وإلّا فشهر ونصف‌[14]

باب سی و یکم از ابواب العدد: باب انّ عدة المتعة قرءان

در جامع احادیث برای ارجاع به این باب چنین عبارتی آورده است: «لاحظ باب 31 ان عدة الامة قرءان»؛ امه تعبیر کرده است و همین غلط ممکن است باعث شود شخص به این باب مراجعه نکند؛ زیرا گمان می شود که این باب مربوط به عده‌ی امه است و استفاده‌ی حکم عده‌ی متعه از امه بستگی به ملازمه دارد و از آن جا که ملازمه ثابت نیست، دیگر به این باب مراجعه نمی شود.

با مراجعه به این باب مشخص می شود که روایتی با مضمون «عدة المتعة قرءان» در این باب نیامده است؛ در نتیجه عنوان بندی هم غلط است.

روایت دسته‌ی نهم روایت عبدالرحمن بن الحجاج است:

رَوَى مُحَمَّدُ بْنُ أَحْمَدَ بْنِ يَحْيَى عَنْ عَلِيِّ بْنِ إِسْمَاعِيلَ عَنْ صَفْوَانَ عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ الْحَجَّاجِ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع عَنِ الْمَرْأَةِ يَتَزَوَّجُهَا الرَّجُلُ مُتْعَةً ثُمَ‌ يُتَوَفَّى‌ عَنْهَا زَوْجُهَا هَلْ عَلَيْهَا الْعِدَّةُ فَقَالَ تَعْتَدُّ أَرْبَعَةَ أَشْهُرٍ وَ عَشْراً فَإِذَا انْقَضَتْ أَيَّامُهَا وَ هُوَ حَيٌّ فَحَيْضَةٌ وَ نِصْفٌ مِثْلُ مَا يَجِبُ عَلَى الْأَمَةِ قَالَ قُلْتُ فَتُحِدُّ قَالَ فَقَالَ نَعَمْ إِذَا مَكَثَتْ عِنْدَهُ أَيَّاماً فَعَلَيْهَا الْعِدَّةُ وَ تُحِدُّ وَ أَمَّا إِذَا كَانَتْ عِنْدَهُ يَوْماً أَوْ يَوْمَيْنِ أَوْ سَاعَةً مِنَ النَّهَارِ فَقَدْ وَجَبَتِ الْعِدَّةُ كَمَلًا وَ لَا تُحِدُّ.[15]

2.10- دسته‌ی دهم ( یک ماه و نیم)

عَنْهُ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَيْنِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ عُمَرَ بْنِ أُذَيْنَةَ عَنْ زُرَارَةَ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا جَعْفَرٍ ع مَا عِدَّةُ الْمُتْعَةِ إِذَا مَاتَ عَنْهَا الَّذِي تَمَتَّعَ بِهَا قَالَ أَرْبَعَةُ أَشْهُرٍ وَ عَشْراً قَالَ ثُمَّ قَالَ يَا زُرَارَةُ كُلُّ النِّكَاحِ إِذَا مَاتَ الزَّوْجُ فَعَلَى الْمَرْأَةِ حُرَّةً كَانَتْ أَوْ أَمَةً أَوْ عَلَى أَيِّ وَجْهٍ كَانَ النِّكَاحُ مِنْهُ مُتْعَةً أَوْ تَزْوِيجاً أَوْ مِلْكَ يَمِينٍ فَالْعِدَّةُ أَرْبَعَةُ أَشْهُرٍ وَ عَشْراً وَ عِدَّةُ الْمُطَلَّقَةِ ثَلَاثَةُ أَشْهُرٍ وَ الْأَمَةُ الْمُطَلَّقَةُ عَلَيْهَا نِصْفُ مَا عَلَى الْحُرَّةِ وَ كَذَلِكَ الْمُتْعَةُ عَلَيْهَا مِثْلُ مَا عَلَى الْأَمَةِ.[16]

عده‌ی امه نصف عده‌ی حره ( سه ماه) ذکر شده است که یک ماه و نیم می شود و عده‌ی متعه مانند عده‌ی امه ذکر شده است که یک ماه و نیم است.

آیت الله والد یک حیض و نیم را که در روایت عبدالرحمن بن الحجاج آمده است بر یک ماه و نیم حمل کرده است؛ زیرا به طور متعارف در هر ماه یک حیض دیده می شود.

البته با توجه به وجه جمع هایی که آیت الله والد بیان می کنند، شاید نیازی نباشد یک حیض و نیم را یک ماه و نیم یا چهل و پنج روز بگیریم. در مورد امه هم در هیچ روایتی یک حیض و نیم بیان نشده است.

شاید یک حیض و نیم از این جهت است که عده‌ی متعه را نصف عده‌ی حره گرفته اند و سه حیض را نصف کرده اند و یک حیض و نیم شده است؛ یعنی به نحوی نقل به معنا کرده اند.

2.11- دسته‌ی یازدهم ( یک حیض و طهر تامه)

2.11.1- روایت احتجاج ( مکاتبه محمد بن عبدالله بن جعفر حمیری)

وَ سَأَلَ عَنْ رَجُلٍ تَزَوَّجَ امْرَأَةً بِشَيْ‌ءٍ مَعْلُومٍ إِلَى وَقْتٍ مَعْلُومٍ وَ بَقِيَ‌ لَهُ‌ عَلَيْهَا وَقْتٌ‌ فَجَعَلَهَا فِي حِلٍّ مِمَّا بَقِيَ لَهُ عَلَيْهَا وَ قَدْ كَانَتْ طَمِثَتْ قَبْلَ أَنْ يَجْعَلَهَا فِي حِلٍّ مِنْ أَيَّامِهَا بِثَلَاثَةِ أَيَّامٍ أَ يَجُوزُ أَنْ يَتَزَوَّجَهَا رَجُلٌ آخَرُ بِشَيْ‌ءٍ مَعْلُومٍ إِلَى وَقْتٍ مَعْلُومٍ عِنْدَ طُهْرِهَا مِنْ هَذِهِ الْحَيْضَةِ أَوْ يَسْتَقْبِلَ بِهَا حَيْضَةً أُخْرَى؟ فَأَجَابَ يَسْتَقْبِلُ حَيْضَةً غَيْرَ تِلْكَ الْحَيْضَةِ لِأَنَّ أَقَلَّ تِلْكَ الْعِدَّةِ حَيْضَةٌ وَ طُهْرَةٌ تَامَّة[17]

2.12- دسته‌ی دوازدهم ( یک حیض)

2.12.1- روایت اول

وَ قَالَ: «قَالَ أَبُو جَعْفَرٍ عَلَيْهِ السَّلَامُ‌: عِدَّةُ الْمُتْعَةِ حَيْضَةٌ، وَ قَالَ: خَمْسَةٌ وَ أَرْبَعُونَ يَوْماً لِبَعْضِ أَصْحَابِهِ»[18]

2.12.2- روایت دوم

مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَيْنِ وَ عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عُثْمَانَ بْنِ عِيسَى عَنْ سَمَاعَةَ عَنْ أَبِي بَصِيرٍ قَالَ: لَا بُدَّ مِنْ أَنْ تَقُولَ فِي هَذِهِ الشُّرُوطِ أَتَزَوَّجُكِ مُتْعَةً كَذَا وَ كَذَا يَوْماً بِكَذَا وَ كَذَا دِرْهَماً نِكَاحاً غَيْرَ سِفَاحٍ عَلَى كِتَابِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ سُنَّةِ نَبِيِّهِ ص وَ عَلَى أَنْ لَا تَرِثِينِي وَ لَا أَرِثَكِ وَ عَلَى أَنْ تَعْتَدِّي خَمْسَةً وَ أَرْبَعِينَ يَوْماً وَ قَالَ‌ بَعْضُهُمْ‌ حَيْضَةً.[19]

نحوه‌ی جمع این روایات را در جلسه‌ی بعد بررسی خواهیم کرد، ان شاءالله.