موضوع: تفسیر قرآن کریم

﴿إِنَّ هذَا الْقُرْآنَ يَهْدي لِلَّتي‌ هِيَ أَقْوَمُ﴾[1]

بحثی که قبل از تعطیلات مربوط به ایام عاشورا مطرح بود مسأله معاد و در ارتباط با آنچه گفته شد به عرض رسید که دو مطلب مناسب است که حداقل در تتمه بحث مطرح شود یک اینکه بهشت و دوزخ آیا الان مخلوق هستند یا پس از قیامت خلق خواهند شد و دیگر مسأله تجسم اعمال بود به نظر می‌رسد که مناسب است یکی دو مسأله دیگر هم اضافه شود که ان شاء الله صحبت خواهد شد.

در ارتباط با مسأله خلقت جنت و نار که الان مخلوق هست یا خیر مقداری از آنچه مربوط به این بحث است به عرض می‌رسد یک عبارت کوتاه در این مورد از بحار به عرض شما می‌رسد تا ان شاء الله تتمه این بحث هم در جلسات بعدی باشد.

ادعای اجماع شده است بر اینکه از مدارک وحیانی استفاده می‌شود که بهشت و جهنم الان موجود هست خلق شده است به اضافه ادعای اجماع استدلال شده است به آیاتی از آیات شریفه قرآن و روایاتی که در این مورد گفته می‌شود فراوان هست و صریح و خواسته باشید مقداری مبسوط بحث را در نظر بگیرید به همین مجلدی که به عرض شما می‌رسد جلد هشتم کتاب شریفه بحارالانوار و همچنین جلد دوم الهیات آقای سبحانی و کلم الطیب مرحوم آیت الله طیب و کفایة الموحدین این کتابهایی که حداقل دم دست هست مطالعه شود مطلب در حد لازم بلکه فوق لازم مطرح شده است.

حالا صرفا امروز از جلد هشت بحار که با این طبعی که بنده در اختیارم هست صفحه دویست و پنج باب الجنة و نعيمها مرحوم علامه مجلسی فرمودند «فذلكة اعلم أن‌ الإيمان‌ بالجنة و النار على ما وردتا في الآيات و الأخبار من غير تأويل من ضروريات الدين‌» اصل خود اینکه بهشت و دوزخی هست نعمتی هست نعمی هست ابتلائاتی و گرفتاری هایی است غیر از بحث اینکه الان هست یا نه اصل بهشت و دوزخ نه مخلوق بودن الان آن برا بعد اشاره می‌کنند «فذلكة اعلم أن‌ الإيمان‌ بالجنة و النار على ما وردتا في الآيات و الأخبار من غير تأويل» که واقعا نعمت هایی است و به حقیقت گرفتاری ها و عذاب هایی است از مسائلی است که از ضروریات دین است «و منكرهما أو مؤولهما بما أولت به الفلاسفة خارج من الدين‌» منکر بهشت و دوزخ نعمت و عذاب به صورتی که رسیده است در آیات و روایات و یا کسی که تأویل کند آنها را به گونه‌ای که فلاسفه تأویل کردند تعبیر ایشان این است که «أو مؤولهما بما أولت به الفلاسفة» که آنها چی گفتند بخشی نه همه بخشی از فلاسفه معظمی از فلاسفه گفتند که مقصود از جنت و جنات ملکات حسنه ای است که انسان در ارتباط با تلاش ها و هر جهتی در این عالم نصیبش شده است ملکات حسنه خیر خواهی صداقت امانت و امثال اینها اینها در عالم بعد از این عالم برای او لذت آفرین است و این ملکات حسنه او است که بهشت او است و ملکات سیئة و رزائل اخلاقی آنها هم جهنم او است چنین تأویل کردن بهشت و جهنم را ایشان می‌گویند که چنین کسانی نسبت به آنها این مسأله مطرح است که «و منكرهما أو مؤولهما بما أولت به الفلاسفة خارج من الدين‌» اصلا اینها ضروری دین را منکر شدند این بحثی است که فعلا مورد بحث ما نیست و آنچه که مورد بحث است این یکی دو خطی است که حالا می‌رسیم «و أما كونهما مخلوقتان الآن‌» بهشت و ذوزخ الان مخلوق هستند یا خیر «فقد ذهب إليه جمهور المسلمين إلا شرذمة من المعتزلة» جز قلیلی از معتزله و الا بقیه مسلمانان چی گفتند؟ جمعی از معتزله گفتند خیر بعد ازجریان قیامت مخلوق خواهد شد بهشت و جهنم «إلا شرذمة من المعتزلة» که این شرذمه و جمع معتزله چی گفتند؟ «فإنهم يقولون سيخلقان في القيامة و الآيات و الأخبار المتواترة دافعة لقولهم» اخبار و روایات و آیات که این اخبار هم متواتره است «دافعة لقولهم‌» این حرف را رد می‌کند «مزيفة لمذهبهم‌» این مذهب را نابود می‌کند ابطال می‌کند و از امامیه فقط یک نفر نسبت داده شده به او که بهشت و دوزخ بعد از این خلق خواهد شد و آن مرحوم سید رضی است «و الظاهر أنه لم يذهب إلى هذا القول السخيف أحد من الإمامية إلا ما ينسب إلى السيد الرضي رضي الله عنه» به ایشان این نسبت داده شده است و الا بقیه امامیه همه گفتند که بهشت و جهنم الان مخلوق است حالا جای بهشت و جهنم کجاست که مخلوق است باز مسأله آخری است باز اکثر گفتند که فوق آسمان ها است «و أما مكانهما فقد عرفت أن الأخبار تدل على أن الجنة فوق السماوات السبع»[2] و همچنین در ارتباط با نار می‌خواهند بگویند که یک چیزی استفاده می‌شود که بحث آخری است.

پس تا کنون در ارتباط با این بحثی که عرض کردم آنچه گفته شده به عنوان یک مدعی به عرض شما رسید که جمع قلیلی از مسلمین اینها گفتند که «سيخلقان» بعد از این بهشت و دوزخ یک بهشت و دوزخ برزخی است آن خیر یعنی از این عالم کسی رفت به عالم دیگر و مرد در عالم برزخ که قرار گرفت نعمتهایی است که تعبیر می‌شود به بهشت گرفتاری هایی است که تعبیر بشود به جهنم مشکلی ندارد بهشت و دوزخ برزخی مورد بحث نیست مشخص است که این مورد قبول همه است که از این عالم به عالم بعد افراد منتقل شوند بعضی در نعمت هستند و بعضی در گرفتاری هستند و اما غیر از این بهشت و دوزخ برزخی بهشت و دوزخی که گفته می‌شود جاودان افراد در آن هستند بهشتی ها دوزخی ها آن بهشت و جهنم کذایی که نهایت کار است آن مخلوق است یا مخلوق نیست حرف این شد که جمع قلیلی گفتند که «سيخلقان» بعد از این خلق خواهند شد ولی جمهور مسلمین بر اساس استفاده از آیات و روایات گفتند خیر الان مخلوق هستند و ادعای این شده که این مسأله مسأله قطعی است.