موضوع: تفسیر قرآن کریم

﴿إِنَّ هذَا الْقُرْآنَ يَهْدي لِلَّتي‌ هِيَ أَقْوَمُ﴾[1]

در بحث تفسیری که داشتیم به عنوان آیات اعتقادی بحمد الله سه بحث به نسبت لازم بررسی شد مباحث مربوط به توحید و بحث جبر و اختیار و بعضی هم از مسائل مربوط به زندگی بعد از قسمت مسأله قیامت در مباحث مربوط به مسأله معاد و قیامت مسائل مهمه‌ای مطرح شد دو مسأله دیگر به نظر می‌رسد که مناسب است ان شاء الله بعد از تعطیلات پس از عاشورا به فضل الهی بررسی شود یک مسأله تجسم اعمال و اینکه آیا آنچه در عالم قیامت از نعمتهای بهشتی و گرفتاری های دوزخی و سایر مسائلی که در ارتباط با سعادت و شقاوت و راحت و رنج افراد هست تجسم اعمال آنها هست یا نتیجه اعمل آنها هست بدون اینکه تجسم اعمال باشد و یا اینکه بخشی از آنچه که بر انسانها توجه پیدا می‌کند از خوبی و رنج و گرفتاری ها و لذتها بخشی تجسم و بخشی نتیجه اعمال هست که اقوالی در این مورد مطرح هست به صورتی که عرض شد همه‌اش تجسم باشد و یا همه‌اش نتیجه اعمال باشد بدون تجسم یا بخشی نتیجه اعمال و بخشی تجسم و باز توضیح مقصود از تجسم ان شاء الله صحبت خواهد شد.

و همچنین مسأله دیگری که مناسب است در این مباحث مطرح شود این است که بهشت و دوزخ فعلا مخلوق هستن یا مخلوق خواهند شد این هم از مباحثی است که در این زمینه مطرح هست که ان شاء الله پس از تعطیلات صحبت خواهد شد.

و ما تذکر کوتاهی که آخر عرضم عرض کنم و امیدواریم در این دوران تبلیغی که فصل عاشورا که پیش می‌آید از زمینه‌های بسیار مهم برای تبلیغ و ارشاد و توجه دادن دلها است به حقایق مکتب وحی از عقائد و اخلاق و احکام که همه اینها بر اساس عرض ادب و ارادت به ساحت مقدس آقا ابی عبدالله الحسین هست و افتخار همگان به عزاداری و عرض ادب و در ارتباط با عاشورا وظائف مربوطه را انجام دادن تذکر آخرم این است که در کل این مسائلی که در رتباط با آنها بحث داشتیم و به طور کلی برای رسیدن به معارف حقه پس از اینکه با استدلال عقلی خداوند متعال را پذیرفتیم و با استدلال عقلی مسأله وحی و نبوت را قبول کردیم آنچه که مهم است توجه به این دو سه جمله که روش رسیدن به حقایق عالم در ارتباط با مسائل اعتقادی یا تعبیر دیگری که معمولا گفته می‌شود در ارتباط با معارف روش استفاده کردن از عقل همراه با تعقل جدی در قرآن و بیانات معصومین با هم که هم از تعقل نباید غفلت شود مطالب بیّنه عقلی مقصود از تعقل همین است مطالبی که از نظر عقلی بیّن است روشن است از آن مطالب که بیّنات عقلی هست استفاده کردن همراه با هر چه بیشتر تدبر کردن در آیات شریفه قرآن و روایات معتبره رسیده از معصومین با توجه به اینکه روش این است.

آن وقت برای فهمیدن از قرآن همین روش باید استفاده شود تعقل با همان توضیح و قیودی که به عرض شما رسید تعقل بیّن و بیّنات از مسائل عقلی و از خود قرآن کریم و گفته های معصومین که تلازم دارد قرآن و عترت به حکم خود قرآن (بَلْ هُوَ آياتٌ بَيِّناتٌ في‌ صُدُورِ الَّذينَ أُوتُوا الْعِلْمَ)[2] بعضی از آیات قرآن آیات محکمه ای است که با همان تسلط بر ادبیات عرب و انس با مطالب دینی و تعقلات بیّنه می‌شود فهمید آیات محکمه قسمتی از آیات هست که به تعبیر خود قرآن متشابه هست آیاتی هست که ابهامی برای ما در آن آیات هست آن وقت چه باید کرد بایستی اگر چنان چه احیانا بعضی از آیات دیگر تصدیق می‌کند آنها را و تبیین می‌کند بسیار خوب همچنین از آنها استفاده کردن و از بیانات پیغمبر اکرم و ائمه معصومین این آیه‌ای که خواندم از آیاتی هست که در این زمینه بسیار گویا است (بَلْ هُوَ آياتٌ بَيِّناتٌ في‌ صُدُورِ الَّذينَ أُوتُوا الْعِلْمَ) که در سوره عنکبوت آیه چهل و نه ارجاع داده است به اشخاص (بَلْ هُوَ آياتٌ بَيِّناتٌ في‌ صُدُورِ الَّذينَ أُوتُوا الْعِلْمَ) ......... در آیات دیگر آن هم موجبة جزئیه جای خودش محفوظ است که گاهی بعضی از آیات را بعضی از آیات تبیین می‌کند.

و همچنین (وَ أَنْزَلْنا إِلَيْكَ الذِّكْرَ لِتُبَيِّنَ لِلنَّاسِ)[3] در بعضی از آیات هست که (تتلوا)[4] تلاوت کردن آن شاهد مطلب نیست «تقرأ» قرائت کردن آن شاهد مطلب نیست ولی این تعبیر شاهد مسأله است (وَ أَنْزَلْنا إِلَيْكَ الذِّكْرَ لِتُبَيِّنَ لِلنَّاسِ) تا تبیین کنی برای مردم که فکر می‌کنم در سوره مبارکه نحل باشد آن وقت پس خود قرآن ارجاع داده است به اشخاص و از جمله شخص پیغمبر اکرم که معلوم و در راس معصومین پس خود قرآن می‌گوید که تلازم دارند.

و آن حدیث متواتر که فراوان همه ما خواندیم برای خودمان و برای دیگران «إِنِّي تَارِكٌ فِيكُمُ الثَّقَلَيْنِ كِتَابَ اللهِ وَ عِتْرَتِي أَهْلَ بَيْتِي إِنْ تَمَسَّكْتُمْ بِهِمَا لَنْ‌ تَضِلُّوا أَبَدا»[5] تمسک به هر دو معنایش این نیست که هر کدام کل واحد هر کدام به تنهایی خودش حجت است خیر روشن است که حدیث این را نمی‌رساند بلکه می‌رساند که با هم «إِنْ تَمَسَّكْتُمْ بِهِمَا لَنْ‌ تَضِلُّوا أَبَدا» و روایات فراوان دیگری که تأکید کردند که استفاده کنید در تفسیر آیات از بیانات ما معصومین .

و در یک بیان شریف پیغمبر اکرم که در حجة الوداع و برمی‌گشتند از مکه آن جا ابتدای تفسیر برهان نقل می‌کند که بسیار لطیف هست که پیغمبر اکرم می‌فرمایند که دو چیز برای شما می‌گذارم قرآن و علی بعد فرمودند که «و علی افضل لکم من کتاب الله» برای شما علی افضل از قرآن است در تعبیرهای دیگر کتاب ثقل اکبر است معصومین ثقل اصغر سه چهار معنی می‌شود و اما در اینجا «لکم» برای ما این چنین است که علی هست که «افضل من کتاب الله» بعد فرمودند «لانه مترجم لکم عن کتاب الله»[6] تفسیر کننده قرآن این بزرگواران هستند پس با توجه به این روش هم در ارتباط با استفاده از قرآن و تفسیر قرآن در آیات اعتقادی در آیات اخلاقی در کل قرآن و در کل آنچه از وحی رسیده است روش صحیح و بهره برداری از تعقل و از مسائل عقلیه بیّنه است همراه با تدبر جدی در قرآن کریم و بیانات معصومین (صلوات الله علیهم اجمعین) است.

امیدواریم که خداوند توفیق انجام وظیفه به همه ما در این ماه محمی که در پیش داریم و در همه عمرمان به ما کرامت کند نثار ارواح همه شهدای عزیز صلواتی مرحمت کنید.