موضوع: حجیت ظن/خبر واحد/ادله حجیت خبر واحد/ کاسریت و جابریت ظنون غیر معتبرة
گفتیم مرحوم اقای میلانی قائل به تفصیل بودند بین اینکه عمل مشهو در جمیع موارد باشد یا در بعضی موارد.
کلام مرحوم میلانی به کلام مرحوم آخوند بر می گردد و کانه متمم کلام مرحوم آخوند می باشد زیرا وقتی عمل مشهور در تمام موارد باشد لامحالة این عمل باعث می شود که انسان وثوق به صحت خبر پیدا کند کما اینکه اعراض مشهور اگر در جمیع موارد باشد باعث می شود که وثوق از این خبر زائل شود و قهرا وقتی وثوق حاصل شد باعث می شود این خبر داخل در تحت ادله حجیت خبر شود زیرا قبلا گفتیم خبر موثوق به حجت است از هر راهی وثوق حاصل شود ولو از عمل مشهور باشد.
و یا اعراض اگر در تمام موارد باشد موجب از بین رفتن وثوق می شود خصوصا اگر مشهور، مشهور قدماء باشد کما اینکه مرحوم آقای خوئی[1] می فرمایند مراد از شهرت محل بحث، شهرت عند القدماء می باشد.
اگر قائل نشویم شهرت عند القدماء وجود خارجی ندارد زیرا وقتی به کتب قدماء مراجعه می کنیم فتوای آنها در کتبشان نوشته شده است ولی مستند آن ذکر نشده است لذا معلوم نیست که به این خبر عمل کرده اند و آنچه برای ما مهم است عمل مشهور می باشد زیرا ممکن است فتوی بخاطر عمل به دلیل دیگری بوده است نه به این خبر ضعیف.
و در بین قدماء اولین کسی که با استدلال وارد میدان بحث شده است جناب شیخ طوسی در مبسوط می باشد و بعد این راه ادامه پیدا کرد اما قبل از جناب شیخ اینگونه نبوده است بنابر این شهرت عملی قدماء خارجا در اختیار ما نیست.
البته ممکن است بر کلام مرحوم آقای خوئی اشکال شود باینکه بحث ما در جابرت و کاسریت ظن مشکوک الحجیه می باشد و همانطور که شهرت قدماء ظن مشکوک الحجیة است شهرت متاخرین هم ظن مشکوک الحجیة است و دلیلی ندارد که شهرت محل بحث را اختصاص به شهرت قدماء بدهیم.
مختار ما همان مختار صاحب کفایه می باشد که اگر اعراض یا عمل باعث خروج از ادله حجیت خبر یا دخول در ادله حجیت خبر شود، کاسر یا جابر ثابت است البته به ضمیمه تفصیلی که مرحوم میلانی بیان کردند زیرا ملاکی که مرحوم آخوند ذکر کرده اند کلی گویی است و احد الطرق یا طریق منحصر فهمیدن اینکه عمل یا اعرض مشهور چگونه موجب دخول یا خروج از ادله حجیت خبر می شود، همان طریقی است که مرحوم میلانی ذکر کرده اند.
خلاصه اینکه شهرت جابر یا کاسر است در صورتی که مشهور در همه موارد به آن عمل یا اعراض کرده باشند.

التقرير العربي:
و یکون جابرا لو کان موجبا لدخولها تمت ادلة حجیة السند و الدلالة.
هذا و لکن جبر خبر الثقة سندا کما افاده عنایة[2] بعید اذ الفرض ان الخبر خبر الثقة فلایکون ضعف فی سند حتی یحتاج الی جبره بالشهرة بناء علی حجیة خبر الثقة و شمول ادلة حجیته له.
و علی مسلک المختار تمت ادلة حجیة الوثوق و الاطمینان.
و ما افاده سیدنا الاستاذ محقق المیلانی من التفصیل بین عمل المشهور فی جمیع الموارد او بعض الموارد یرجع الی ما ذکرناه لان العمل فی جمیع الموارد یوجب حصول الوثوق علی طبقها کما ان الاعراض فی جمیع الموارد یوجب زوال الوثوق و قهرا الخروج من تحت ادلة حجیة الوثوق او حجیة خبر الثقة.
هذا لاسیما لو کان المشهور الشهرة عند القدماء لو لم نقل باختصاص الشهرة المورد للبحث بما هو عند القدماء کما افاده مصباح.[3]
و لم نقل یعدم هذه الشهرة الموجودة فی الخارج لان المذکور فی کتب القدماء انما هو مجرد الفتوی لا الاستدلال و مجرد ثبوت عملهم من فتواهم لایکون کاشفا عن عملهم بالخبر الضعیف.
و اول من تعرض الاستدلال انما هو الشیخ الطوسی فی المبسوط و تبعه المتاخرین.
و الحاصل ان المختار ما افاده صاحب الکفایة و لکن مع ضمیمة التفصیل المذکور عن سیدنا الاستاذ محقق المیلانی اذ هذا التفصیل طریق الی الملاک المذکور فی الکفایة او فقل: المختار هو تفصیل الاستاذ لکونه مستتبعا لملاک الجابریة و الموهنیة المذکور فی الکفایة.

---