موضوع:
خلاصه/حجیت ظن/خبر واحد/ادله حجیت خبر واحد/ دلیل عقلی
7-
مرحوم میلانی از اشکال در ناحیه اثر جواب می دهند که
قضیه، قضیه حقیقیه است و به عدد افراد منحل می شود
لذا هم اثر متعدد است و هم خبر متعدد است پس محذوری نیست زیرا
مشکل جائی بود که اثر یکی باشد – اتحاد حکم و موضوع- یا
خبر یکی باشد که دور لازم می آمد ولی فرض این است
که هر دو متعدد است.
8-
اشکال اثر و یکی از دو اشکال خبر از حیث ملاک و محذور
متباین بودند ولی از حیث مورد بینشان عامین من وجه
بود.
9-
قضیه حقیقیه جواب از اشکال اثر و اشکال خبر بود و کفایت
اثر واحد برای مجموع خبرهای مع الواسطه، جواب از اشکال اثر و
همچنین از اشکال عملی بودن اثر بود و بین این دو جواب از
حیث مورد عموم من وجه است ماده اجتماع همان اثر می باشد هم
قضیه حقیقیه است و هم وحدت اثر و ماده افراق که یکی
نسبت به اشکال خبر بود و دیگری عملی بودند اثر.
10-
منتقی فرمودند نسبت به خبر اشکال چهارمی هم وجود دارد- البته
این اشکال چهارم مربوط به خبری که از معصوم نقل می شود
نیست بلکه خبرهای بعدی را شامل می شود – باینکه
این خبرها همه از موضوع خارجی اخبار می کنند و مشهور قائلند که
در موضوعات خارجیه بیّنه نیاز است و خبر واحد کافی
نیست.
11-
گفتیم از خبر ابن ابی یعفور استفاده می شود خبر واحد در
موضوع خارجی هم حجت است.
12-
اشکال مربوط به خبرهای مع الواسطه چهار تا بود دو تا مربوط به اثر
عملی بود و دو تا مربوطه خبر بود و از این چهار اشکال، جواب داده شد.
13-
مختار ما این شد که از حیث
حجیت خبر فرقی بین خبرهای بلا واسطه و مع الواسطه
نیست.
14-
اشکالاتی که نسبت به خبرهای مع الواسطه بیان شد و
جوابهایی که داده شد همه ناظر به مسلک حجیت خبر بما هو خبر بود
اما اگر گفتیم حجت وثوق و اطمینان است و یکی از
راههای حصول وثوق خبرهای ثقه می باشد طبق این مبنا
این اشکالات مورد نخواهد داشت.
15-
مختار ما این شد که آنچه که حجت است
وثوق است از هر راهی که پیدا شود و عقلاء هم اطمینان و وثوق عمل
می کنند و ادله ای که برای حجیت خبر ثقه بیان شد
همه یا اکثر قریب به اتفاق ادله امضائیه بودند.
دلیل چهارم:دلیل
چهارم بر حجیت خبر واحد، دلیل عقلی می باشد و مراد از
دلیل عقلی، دلیلی است که برای حجیت خصوص خبر
واحد بیان شده است نه دلیلی که برای حجیت مطلق ظن
بیان شده است به بیان دیگر دلیل عقلی گاهی
اثبات می کند حجیت خصوص خبر ثقه را و گاهی اثبات می کند
حجیت مطلق الظن را که یک مصداقش خبر ثقه است و مراد از این
دلیل چهارم، دلیلی است که حجیت خبر ثقه را بالخصوص ثابت
می کند.
راجع
به این دلیل رسائل می فرمایند:
«الرابع: دليل العقل وهو من
وجوه، بعضها يختص بإثبات حجية خبر الواحد، وبعضها يثبت حجية الظن مطلقا أو في
الجملة فيدخل فيه الخبر: أما
الأول، فتقريره من وجوه: أولها: ما
اعتمدته سابقا...».
[1]مرحوم
آخوند در کفایه می فرمایند:
«فصلفي الوجوه العقلية التي أقيمت على حجية الخبر الواحد.أحدها : إنّه يعلم إجمالاً
بصدور كثير مما بأيدينا من الأخبار من الأئمة الأطهار...».
[2]می
فرمایند یکی از وجوه دلیل عقلی این است که ما
علم اجمالی داریم که بسیاری از روایاتی که در
کتب ما موجود است در ائمه صادر شده است.
وجوه
عقلی که بیان شده است سه تا می باشد دوتای آنها اگر تمام
باشد دلالت دارد بر حجیت تمام روایاتی که در کتب حدیثی
ما وجود دارد چه کتب اربعه و چه غیر اربعه، و یکی از این
سه وجه دلالت می کند بر حجیت احادیث کتب اربعه.
التقرير العربي: 7.و اجاب الاستاد محقق
المیلانی بان القضیة حقیقیة ینحل بعدد
الافراد فلامحذور.
8.اشکال الاثر واحد من
اشکالی الاخبر متباینان ملاکا و محذورا، و عموم من وجه موردا.
9.قضیة الحقیقة
یکون جوابا عن اشکال الاثر و اشکال الخبر و کفایة اثر واحد للموجوع
یکون جوابا عن اشکال الاثر ایضا و عن اشکال عملیة الاثر و
یکون بین الجوابین من حیث المورد عموم من وجه لاشتراکهما
فی اشکال الاثر و افتراقهما فی اشکال الخبر و عملیة الاثر.
10. افاد منتقی اشکال رابع ایضا و هو ایضا مربوط
بالخبر و لکن غیر الخبر متصل بالمعصوم و هو کون هذا الاخبار اخبارا عن
الموضوع الخارجی اعنی قول المفید مثلا للشیخ و عند
المشهور لایکون الاخبار عن الموضوعات الخارجیة حجة و غیر المتصل
بالمعصوم یکون اخبارا عن الموضوعات الخارجیة.
11. استفادة حجیة الخبر عن الموضوعات الخارجیة عن خبر
عبدالله بن ابی یعفور عن ابی عبدالله.
12. الاشکال المروبط بالاخبار مع الواسطة اربعة: اثنان منها ناظر
الی الاثر العملی اللزوم فی باب التعبد باعتبار الخبر و اثنان
منها ناظر الی الخبر و تقدم رد جمیها.
13.
المختار
هو عدم الفرق فی حجیة الخبر بین الاخبار بلاواسطة او مع
الواسطة.
14. ما ذکر من الاشکالات علی الاخبار من الواسطة و اجوبتها
مبنی علی ان الحجة هو خبر الثقة بما هو خبر الثقة. و اما بناء
علی ان الحجة انما هو الوثوق و الاطمینان فلا موقع للاشکالات لعدم
الفرق بین الاخبار مع الواسطة و غیرها.
15.
المختار
هو حجیة الوثوق و ان ما ذکر من الادلة علی الحجیة کلها او جلها
امضاء للسیرة العقلائیة.
و الدلیل الرابع علی حجیة خبر الواحد: دلیل
العقلو المراد بهذا الدلیل هو ما تدل العقل مع حجیة خصوص
الخبر الواحد لا ما تدل علی حجیة الخبر الواحد فی ضمن
حجیة مطلق الظن کما سیاتی.
افاد الشیخ فی رسائل، ما نصه:
«الرابع: دليل العقل وهو من
وجوه، بعضها يختص بإثبات حجية خبر الواحد، وبعضها يثبت حجية الظن مطلقا أو في
الجملة فيدخل فيه الخبر: أما
الأول، فتقريره من وجوه: أولها: ما
اعتمدته سابقا...».
[3]و قال فی الکفایة:
«فصلفي الوجوه العقلية التي
أقيمت على حجية الخبر الواحد.أحدها : إنّه يعلم إجمالاً بصدور كثير مما بأيدينا من الأخبار من الأئمة
الأطهار...».
[4] اقول: ذکروا وجوها ثلاثة: اثنان
منها علی تقدیر التمامیة تدل علی حجیة جمیع
اخبار الکتب، و واحد منها تدل علی حجیة اخبار خصوص کتب الاربعة.