موضوع:
حجیت ظن/خبر واحد/ادله حجیت خبر واحد/ خلاصه
1-روایاتی
که برای حجت خبر واحد به آنها استدلال شده بود چهار طائفه بودند و بحث در
این روایات از دو جهت بود تارة از حیث سند و اخری از
حیث دلالت
2-تواتر سه قسم است؛
لفظی و معنوی و اجمالی و روایاتی که برای
حجیت خبر واحد به آنها استدلال شد تواتر اجمالی دارند.
3-نتیجه تواتر
اجمالی و اینکه علم به صدور بعضی از روایات داریم (که
همان معنای تواتر اجمالی است)، نتیجه اش قطع به صدور
چیزی است که قدر از متیقن از روایات می باشد و آن
روایت صحیح اعلائی می باشد.
4-بزرگان نسبت به آنچه
در کفایه بیان شد نسبت به قدرمتیقن در تواتر اجمالی و
تعدی از آن، چهار قول داشتند.
5-بین بزرگان و
علماء در چند چهت اختلاف بود1- از حیث تعیین قدر متیقن 2-
از جهت وجود این قدرمتیقن در خارج که مضمونش حجیت اعم از خودش
باشد.
6-صحیحه عبد الله
ابی یعفور دلالت می کرد بر حجیت خبر ولو اینکه مع
الواسطه باشد.
7-صاحب منتقی
فرمودند اخبار تعارض- که یکی از چهار طائفه از اخبار بود- وا خبار دال
بر حفظ روایات- که طائفه چهارم بود - این دو طائفه از مبحث حجیت
خبر خارجند و نمی توان به این دو طائفه استدلال کرد اما
مختار ما این شد که می توان به
این دو طائفه استدلال کرد.
8- نسبت به مدلول روایت و اینکه این چهار طائفه از
روایات ناظر به حجیت چه خبری می باشند گفته شد اقوال
مختلفی وجود دارد: 1- خبر ثقه حجت است 2- خبر موثوق به حجت است 3- خبر
صحیح اعلائی حجت است 4- هم خبر ثقه و هم خبر موثوق به حجت است.
9-مصباح الاصول و
دراسات فرمودند از این چهار طائفه روایت که به آنها استدلال شد بنابر
اینکه تواتر اجمالی داشته باشند استفاده می شود خبر صحیح
اعلائی حجت است.
10-عنایه الاصول
در بعضی از مواضع فرمودند مفاد روایات، حجیت خبر ثقه مطلقا
می باشد ولو اینکه از این خبر ثقه اطمینان و وثوق
برای ما حاصل نشود.
11-رسائل و کفایه
فرمودند مفاد اخبار، حجیت خبر ثقه می باشد.
12-رسائل و کفایه
[1]
در جائی دیگر و نهایة الافکار و نهایة النهایة
تصریح کرده اند که خبر موثوق به حجت است.
13-مرحوم
مشکینی فرمودند مفاد روایات هم حجیت خبر ثقه است و هم
حجیت خبر موثوق به.
14-نهایة
النهایة و عنایة الاصول فرمودند عمل عقلاء به علم با ملاک وثوق است نه
بخاطر اینکه علم، علم است و احتمال خلاف در آن نیست.
15-نهایة
النهایة فرمودند پس صحیح است که ما ادعا کنیم علم به خبر واحد
در نزد امامیه از حیث بطلان مثل علم به قیاس است چون آنچه
امامیه می گویند حجت است خبر موثوق به است نه خبر ثقه.
16-مصباح فرمودند خبری
که می گفت یونس بن عبد الرحمن ثقه است صحیح السند است و دلالت
بر حجیت خبر ثقه دارد.
17-عناوینی
که در روایات ذکر شده بود و امر به اخذ از آنها شده بود،
عناوینی مختلفی بود مانند عنوان ثقه و مستودع سری و
المامون علی الدین و الدنیا و مسن فی حبنا و ما علمت انه
قولنا و همچنین تعبیراتی که امام علیه السلام برای
ارجاع دادن به این عناوین داشتند نیز مختلف بود اکثرشان به نحود
امر بود و بعضی هم امر نبود.
18-وثوق و اطمینان
از صفات نفس است و همیشه با احتمال خلاف همراه است لکن احتمالش ضعیف
است و این وثوق و اطمینان از مقدمات خارجیه حاصل می شود
مانند ثقه بودن راوی.
19-عناوینی
که در روایات اخذ شده است نسبت به کسانی که باید به آنها مراجعه
کنیم، بعضی مقتضی حجیت خبر عادل بودند و قهرا این
بعض از روایات، برای اثبات حجیت تاسیسیه بودند اما
بعضی دیگر از عناوین مقتضی حجیت خبر موثوق به بود و
قهرا این روایات امضائیه می باشند زیرا عقلاء در
همه شئون زندگی خود به وثوق عمل می کنند.
التقرير العربي:خلاصة ما ذكر في مبحث دلالة الروايات علي حجية خبر الواحد:
1.كانت الروايات المستدلة
بالطوائف الاربع و البحث فيها تارة سندا و اخري دلالة.
2.لتواتر اقسام ثلاثة: 1.
اللفظي؛ 2. المعنوي؛ 3.الاجمالي و روايات المبحث متواترة اجمالا.
3.نتيجة تواتر الاجمالي و
العلم بصدور بعضها، هو القطع بصدور ما هو قدرالمتيقن منهما، مثل صحيح الاعلائي
او...
4.كان للاكابر اقوالا اربعة
في ما هو عبارة الكفاية بالنسبة الي قدر المتيقن و التعدي منه.
5.كان بين الاكابر اختلاف:
الف: من جهة ما هو قدر المتيقن؛ ب: من جهة وجوده خارجا مع مضمون تدل علي حجية
الاعم.
6.صحيحة عبدالله بن ابي
يعفور، تدل علي حجية الخبر و لو كان مع الواسطة.
7.
المختار عدم خروج اخبار التعارض طائفة الاولي و الخبار الحفظ طائفة الرابعة
عن مبحث حجية الخبر خلافا لصاحب المنتقي.
8.اقوال الاعاظم في مدلول
الروايات و ان الحجة: خر الثقة او الموثوق به او الصحيح الاعلائي.
9.مصباح و دراسات: المستفاد
منه بناء علي التواتر الاجمالي هو حجية خبر الصحيح الاعلائي.
10.عناية:
هو خبر الثقة مطلقا لو لم يحصل الوثوق و الاطمينان.
11.رسائل هو
خبر الثقة، كفاية خبر ثقة.
12.رسائل و
كفاية و نهاية الافكار و نهاية النهاية: موثوق به.
13.مشكيني
خبر الثقه و الموثوق به كلاهما تستفاد من الادلة.
14.نهاية النهاية
و عناية: عمل العقلاء بالعلم بملاك الوثوق ال بما هو علم.
15.نهاية
النهايه: فصح دعوي ان العمل بالخبر عند الامامية جار مجري العمل بالقياس في
البطلان.
16.مصباح:
خبر الدال علي ان يونس بن عبدالرحمن ثقة خبر صحيح تدل علي حجية خبر الثقه.
17.العناوين
الماخوذة فيمن امرو بالرجوع اليهم لاخذ الخبر مختلفة: مثل: ثقة، مستودع سري،
المامون علي الدين و الدنيا، مسن في حبنا، ما علتم انه قولنا.
و كذلك التعبيرات الدالة
علي الرجوع اليهم ايضا مختلف اكثرها امر.
18.الوثوق
من صفات النفسي و مصاحب مع احتمال ضعيف علي الخلاف و يحصل من مقدمات خارجيه.
19.العناوين
الماخوذة فيمن امروا بالرجوع اليهم تقتضي اما حجية خبر العادل و كون الروايات
تاسيسية و اما الوثوق و الاطمينان و كون الروايات امضائية لبناء العقلاء.