موضوع:
حجیت ظن/خبر واحد/ادله حجیت خبر واحد/مختار استاد
مختار حضرت استادقبل از بیان مختار خودمان چند مقدمه را
بیان می کنیم.
1-روایاتی
که بیان شد که دال بر این بودند که خبر واحد حجت است، عناوینی
که در ا ین روایات ذکر شده بود و می فرمودند این عنوان
حجت است، عناوینی متعددی بود مانند: 1. ثقة
[1]؛
2. الثقة المامون
[2]؛
3. امناء الله
[3]؛
4. حفاظ الدين
[4]؛
5. كان عنده وجيها
[5]؛
6. مستودع سري
[6]؛
7. المامون علي الدين و الدنيا
[7]؛
8. لاتاخذ من غير شيعتنا
[8]؛
9. كل مسن في حبنا
[9]؛
10. روا عنا ثقاتنا
[10]؛
11. فانه لاريب فيه
[11]؛
12. ما علمتم انه قولنا
[12]؛
13. فان الحق فيه
[13]؛
14. فان المجمع عليه لاريب فيه
[14].2-تعبیراتی
که معصومین برای اخذ به خبر واحد بیان کرده اند نیز مختلف
است مانند: 1. خذوا (اخذت و اضرابها)
في روايات متعددة
[15]؛
2. فالزموه
[16]؛
3. فموسع عليك
[17]؛
4. لاتصدق علينا
[18]؛
5. فهو حق
[19]؛
6. فاسمع لها و اطعها
[20]؛
7. فاروه عني
[21]؛
8. فارجعوا فيها
[22]؛
9. فلايجوز لك ان ترده
[23]؛
10. فاصمدا في دينكما
[24].3-به کسی که
برای اخذ معالم دین و احکام مراجعه می شود باید دوجهت در
او وجود داشته باشد یکی علم و اطلاعش به معالم دین و
احادیث و دوم وثاقت و اعتماد باینکه دروغ نگوید.
4-بنای عقلاء بر
عمل نمودن به اطمینان و سکون نفس می باشد حتی در مورد علم.
5-وثوق و اطمینان
از صفات نفس است و این از مقدماتی حاصل می شود که
یکی از این مقدمات و شاید قوی ترین آنها،
وثاقت مخبر می باشد و وثوق همیشه همراه با احتمال خلاف ضعیف
می باشد.
فنقول: آنچه از بعض عناوین مذکور استفاده می
شود این است که ملاک در اخذ، عنوان ثقه می باشد- مانند نعم ی که
امام در جواب سائل فرمودند- و از بعضی عناوین استفاده می شود که
این شخص باید عادل باشد مانند عنوان ثقة المامون و امناء الله و حفاظ
الدین و کان عنده وجیها و مستودع سر و المامون علی الدین
و الدنیا و عنوان ثقاتنا که از این عناوین عدالت استفاده
می شود و از بعضی عناوین وثوق استفاده می شود مانند عنوان
غیر شیعتنا و کل مسن فی حبنا و لا ریب فیه و ما
علمتم انه قولنا و عناوینی که از آنها عدالت فهیده می شود؛
از این عناوین بدست می آید که باید برای ما
وثوق پیدا شود پس ناچار از این هستیم که قائل شویم
باینکه مخبر باید عادل باشد در این صورت دلالت این اخبار
بر حجیت خبر عادل تاسیسی است اما اگر گفتیم از
روایات وثوق و اطمینان استفاده می شود در این صورت
روایات امضائیه می باشد زیرا عقلاء در امور خود به وثوق و
اطمینان عمل می کنند و روایات این سیره را امضاء
کرده است.
ان قلت:
آنچه از روایت یونس بن عبد الرحمن استفاده می شود این است
که عنوان ثقه ملاک ججیت است و وثوق لازم نیست.
قلت:
سوال از ثقه به این جهت نبوده است که تمام الملاک ثقه بودن می باشد
بلکه ملاک وثوق می باشد و سوال از ثقه بودن به عنوان یکی از
مقدمات و اسباب وثوق بوده است نه بما هی هی.
نتیجه اینکه ما
باید به وثوق و اطمینان عمل کنیم.
التقرير العربي:اقول: بعد ما تبين الكلام في
الروايات التي استدل بها علي حجية خبر الواحد، سندا و تواتر الاجمالي و تبين ايضا
اقوال الاكابر في دلالتها علي الحجية او عدم الدلالة و تبين ايضا انظار الاكابر
بالنسبة الي المستفاد منها هل هو حجية خبر الثقة او الموثوق به.
فما المستفاد المختار من الروايات لابد من بيان مقدمات:
المقدمة الاولي: عناوين
الماخوذة فيمن امرنا باخذ الرواية منه عبارة عن:
1. ثقة
[25]؛
2. الثقة المامون
[26]؛
3. امناء الله
[27]؛
4. حفاظ الدين
[28]؛
5. كان عنده وجيها
[29]؛
6. مستودع سري
[30]؛
7. المامون علي الدين و الدنيا
[31]؛
8. لاتاخذ من غير شيعتنا
[32]؛
9. كل مسن في حبنا
[33]؛
10. روا عنا ثقاتنا
[34]؛
11. فانه لاريب فيه
[35]؛
12. ما علمتم انه قولنا
[36]؛
13. فان الحق فيه
[37]؛
14. فان المجمع عليه لاريب فيه
[38].المقدمة الثانية:
التعبيرات التي افادها المعصوم عند الامر بالعمل بالخبر عبارة عن:
1. خذوا (اخذت و اضرابها) في روايات متعددة
[39]؛
2. فالزموه
[40]؛
3. فموسع عليك
[41]؛
4. لاتصدق علينا
[42]؛
5. فهو حق
[43]؛
6. فاسمع لها و اطعها
[44]؛
7. فاروه عني
[45]؛
8. فارجعوا فيها
[46]؛
9. فلايجوز لك ان ترده
[47]؛
10. فاصمدا في دينكما
[48].المقدمة الثالثة: لابد و
ان يكون فيمن يرجع اليه لاخذ معالم و الحديث، اثنان: 1. علمه و اطلاعه بمعالم
الدين و الاحاديث؛ 2. وثاقته و الاعتماد بانه لايكذب.
المقدمة الرابعة: بناء
العقلاء علي العمل بالاطمينان و سكون النفس حتي في مورد العلم.
المقدمة الخامسة: ان
الوثوق فالاطمينان من صفات النفس يحصل من مقدمات، اقويها وثاقة المخبر و الوثوق
مصاحب مع احتمال ضعيف علي الخلاف.
فنقول: المستفاد من بعض العناوين
المذكورة في المقدمة هو ان الملاك في الاخذ:
انما هو عنوان «ثقة» مثل: ثقة المستفاد من قوله و جوابه «نعم»
و من بعض آخر منها انما هو عنوان «عدالة» مثل الثقة المامون؛ امناء
الله؛ حفاظ الدين؛ كان عنده وجيها؛ مستودع سري؛ المامون علي الدين و الدينا؛
ثقاتنا.
و من البعض الثالث، انما هو عنوان الوثوق مثل غير شيعتنا، كل مسن في
حبنا؛ لاريب فيه؛ ما علتم انه قولنا و ايضا عناوين المستفادة منه العدالة.
فلابد من القول اما بلزوم عدالة الراوي و ان الروايات تاسيسية؛
و اما من الالتزام بلزوم الوثوق و الاطمينان و انا لروايات امضائية.
ان قلت: المستفاد من السوال
عن وثاقة يونس ابن عبدالرحمن المتقدمة و جوابه «نعم» هو دخالة عنوان الثقة.
قلت: السوال في الحقيقة عن
احدي مقدمات الوثوق و الاطمينان و اقويها لا عن نفس عنوان ثقة بما هي هي.