موضوع: حجیت ظن/شهرت/شهرت روایی/تعریف و ثمره
اما شهرت روایی
تعریف شهرت روایی:
نهایة الافکار در تعریف شهرت روایی می فرمایند:
«اشتهار الحدیث بین الروات و ارباب الحدیث بکثرة نقلها وتکررها فی الاصول».[1]
شهرت روایی این است که محدثین و رواة در اصول و کتبشان حدیثی را زیاد نقل کنند.
مبانی الاستنباط نیز می فرمایند:
«اشتهار الروایة بکثرة نقله و تکرره بین الرواة و المحدیثین».[2]
جناب شیخ هم در رسائل می فرمایند:
«الشهرة فی الروایة،ا لحاصلة بان یکون الروایة مما اتفق الکل علی روایته او تدوینه».[3]
شهرت روایی عبارت است از اینکه همه محدثین در خصوص ورایتی یا بر روایتش یا بر نوشتنش در کتبشان اتفاق کنند.
فوائد الاصول نیز می فرمایند:
«اشتهار الروایة بین الرواة و ارباب الحدیث بکثرة نقلها و تکررها فی الاصول و الکتب قبل جوامع الاربع».[4]
می فرمایند شهرت روایی به حدیثی گفته می شود که محدثین آن را زیاد نقل کنند و کرارا در اصول و کتبشان بیان کنند اما اصول و کتبی که قبل از کتب اربعه می باشد.
جامع بین همه این تعریفها این است که شهرت روایی به روایتی گفته می شود که بین محدثین زیاد نقل شده باشد.

ثمره شهرت روایی
مرحوم آقا ضیاء در نهایة الافکار می فرمایند:
«وهي التي تكون من المرجحات في باب التعارض والمقصود مما ورد من قوله (ع) خذ بما اشتهر بين اصحابك».[5]
می فرمایند فائده شهرت روایی در باب تعارض روایات ظاهر می گردد زیرا در تعارض روایات، روایتی که مشهور است مقدم است بر روایتی که مشهور نیست و مراد از خذ ما اشتهر بین اصحابک همین شهرت روایی می باشد.
مرحوم نائینی نیز در فوائد[6] همین ثمره را بیان کرده اند کما اینکه مرحوم آقای خوئی در مبانی الاستنباط این ثمره را به مشهور نسبت می دهند حیث قال:
«و هی التی عدها المشهور من المرجحات السندیة فی باب تعارض الخبرین».[7]
دلیل اینکه شهرت روایی در باب تعارض از مرجحات می باشد مر فوعه زراره می باشد.
عبارت نهایة الافکار:
« والمقصود مما ورد من قوله (ع) خذ بما اشتهر بين اصحابك».[8]
و همچنین به مقبوله عمر بن حنظله نیز استدلال شده است.
عبارت مبانی الاستنباط:
«ینظر الی ما کان من روایتهما عنا فی ذلک (ترافع) الذی حکمابه، المجمع علیه بین اصحابک فیوخذ به»[9]
مراد از مجمع علیه که در این حدیث آمده است، شهرت روایی می باشد نه اجماع اصطلاحی بقرینه قرار گرفتن شاذ و نادر در مقابل مجمع علیه، این قرینه نشان می دهد که مراد از مجمع علیه شهرت می باشد زیرا در مقابل اجماع که اتفاق کل می باشد شاذ و نادر قرار نمی گیرد.
اقول:
قبلا در نقل این دو حدیث بیان شد که این دو حدیث سندا ضعیف می باشند و قبلا بیان شد که مراد از شهرت در مرفوعه و مجمع علیه در مقبوله، شهرت اصطلاحی نیست بلکه مراد شهرت به معنای لغوی می باشد و شهرت لغة به معنای وضوح می باشد یعنی امام علیه السلام می فرماید عمل کن به آنچه که صدورش از امام واضح و آشکار است نه به آنچه معلوم نیست از امام صادر شده است یا نه و ارتباطی به شهرت روایی ندارد کما فی المبانی[10].
کما اینکه قبلا هم گفتیم چون شهرت به معنای لغوی است مبانی می فرمایند این مرفوعه و مقبوله کاری به ترجیج یک روایت بر دیگری ندارند و ناظر به مرجحات سندی نیستند بکله ناظر به تمیز حجیت و لاحجت می باشند.
به عبارت دیگر در باب تعارض مرجحی که از آن استفاده می شود در جائی است که دو حجت با هم تعارض کنند و این مرفوعه و مقبوله در مقام بیان تمیز حجت و غیر حجت می باشند به این بیان که اگر دو روایت با هم تعارض داشتند اگر یکی روشن است که از امام صادر شده است بر روایتی است که معلوم نیست از چه کسی صادر شده است مقدم است زیرا این روایت دوم حجت نیست.
از ما ذکرنا روشن شد که نسبت به ثمره شهرت روایی دو قول می باشد بعضی قائل هستند که شهرت روایی مرجح می باشد و بعضی می گویند مرجح نیست.

التقریر العربی
و اما الشهرة الروائیة:
و هی عبارة عن «اشتهار الحدیث بین الروات و ارباب الحدیث بکثرة نقلها وتکررها فی الاصول».[11]
و بعبارة اخری هی فی الاصطلاح عبارة عن «اشتهار الروایة بکثرة نقله و تکرره بین الرواة و المحدیثین».[12]
او یقال: «الشهرة فی الروایة، الحاصلة بان یکون الروایة مما اتفق الکل علی روایته او تدوینه».[13]
او یقال: هی عبارة عن «اشتهار الروایة بین الرواة و ارباب الحدیث بکثرة نقلها و تکررها فی الاصول و الکتب قبل جوامع الاربع».[14]
و صرح نهایة الافکار بما نصه: «وهي التي تكون من المرجحات في باب التعارض والمقصود مما ورد من قوله (ع) خذ بما اشتهر بين اصحابك».[15]
و مثله فوائد.[16]
و نسب مرجحیتها فی باب التعارض محقق الخوئی الی المشهور علی ما فی مبانی: «و هی التی عدها المشهور من المرجحات السندیة فی باب تعارض الخبرین».[17]
و استدل لکونها مرجحا فی باب التعارض بمرفوعة زرارة علی  مافی نهایة الافکار، نصه: « والمقصود مما ورد من قوله (ع) خذ بما اشتهر بين اصحابك».[18]
و مثله فوائد.[19]
وبمقبولة عمر بن حنظله علی ما فی المبانی[20] حیث قال فیها: «ینظر الی ما کان من روایتهما عنا فی ذلک (ترافع) الذی حکمابه، المجمع علیه بین اصحابک فیوخذ به» تقریبه ان المراد بالمجمع علیه هو ما یکون مشهورا بین الرواة بقرینة المقابلة بقوله: «ویترک الشاذ النادر الذی لیس بشمهور عند اصحابک» کما تقدم فی مبحث شهرة الفتوائیة.
اقول: تقدم اولا ضعف سندهما.
و ثانیا: ان المراد بالشهرة فی المرفوعة «المجمع علیه» فی المقبولة لیس معنی الاصطلاحی بل اللغوی ای الوضوح، فالمراد هو الاخذ بروایة التی تکون واضحا صدورها من المعصوم.
و علیه افاد فی المبانی[21]: ان المقبولة و المرفوعة تکونان ناظریتین الی تمیز الحجة عن غیر الحجة، دون ترجیح احد المتعارضین الحجتین علی الاخر، بالشهرة.
و علیه فتکون فی الشهرة الروائیة من حیث کونها مرجحة للسند فی باب التعارض و عدمها قولان.

---