درس خارج اصول استاد رضازاده

موضوع: اصول علمیه/استصحاب /تنبیه دوازدهم

مرحوم میلانی می فرمودند که اجراء در امور اعتقادیه علاوه بر اینکه باید یقین و شک باشد چون استصحاب در جایی است که یقین و شک هر دو باشد و باید اثر شرعی هم داشته باشد و اثر شرعیش دو قسم است که عمل جوانحی است که یا تسلیم است و یا معرفت است و یا شبهه حکمیه و یا شبهه موضوعیه است.

مثال شبهه موضوعیه : قبلا عقد قلب نسبت به شی که واجب داشتیم و الان که شک می کنیم چون احتمال نسخ می دهیم لذا استصحاب می کنیم.

مثال شبهه حکمیه : اجراء حد زنا در عصر جدید که سنگسار و پرتاب کردن از کوه است یا نیست؟

منشاء شک در شبهه حکمیه یکی از سه صورت باشد :

اول : یا بخاطر احتمال نسخ در شریعت قبلی بوده است.

دوم : و یا در همین شریعت اسلام این حکم نسخ شده مثل نسخ حکم تغییر قبله.

سوم : و یا این حکم در شریعت اسلام مغیی به غایتی است.

و در هر سه صورت استصحاب جاری نیست اما اینکه در صورت اول جاری نیست چه اینکه استصحاب و حجیت استصحاب در این شریعت جدید نسخ شده است و جایی برای استصحاب نیست.

و اما صورت دوم استصحاب جاری نیست بخاطر اینکه مبنایی است بعضی استصحاب را در این فرض جاری می کنند و بعضی ها جاری نمی کنندو لذا ما چون استصحاب را جاری نمی کنیم بخاطر اینکه استصحاب حکمی در این شریعت اسلام نسخ شده است.

و اما صورت سوم دوران بین اقل و اکثر است و جایی برای برائت است و موردی برای استصحاب نیست.

اما شبهه موضوعیه

ما عقد قلب داریم به امامت امام علیه السلام و الان شک می کنیم در بقاء حیات امام مثلا زمان حیات حضرت موسی بن جعفر علیه السلام که در زندان است استصحاب بقاء امام را می کنیم و اثر عقد القلب که تسلیم امام باشم جاری خواهد شد.