موضوع:
نظر چهارم/ احکام اولاد/ حضانت
خلاصه مطالب بحث حضانت:
1.شرایع
مطالب این مبحث را تحت سه عنوان قرار داد: 1. حضانت؛ 2. فروع؛ 3. لواحق، اما
قواعد همه را تحت عنوان حضانت قرار داد. 22/6/93
2.بحث
در حضانت در سه امر است: اول: تعریف حضانت؛ دوم: حضانت برای چه
کسی است؛ سوم: حضانت بر چه کسی است. 22/6/93
3.حضانت
ولایت و سلطنت بر غیر رشید و غیررشیده است و
یا اینکه حضانت حقي است، برای کسی است که حضانت مال اوست
و این حق درباره همان غیررشید و غیررشیده است.
بنابراینکه حضانت ولایت و سلطنت باشد، حضانت با اسقاط ساقط نمی
شود، اما بنابر دوم که حضانت حق باشد، می توان آن را اسقاط کرد. 23/6/93
4.حضانت
فعل حاضن یا حاضنه است و از ماده «حِضن» گرفته شده است و حِضن موضع
مخصوصی از بدن است که از زیر بغل یا محاذی ناف یا
روی سینه است. و به حاضن، حاضن گفته می شود بخاطر اينكه مادر
یا پدر، بچه را روی سینه می گیرد. 22//6/93
5.کسی
که برای او حضانت است، سه صورت دارد: 1. پدر و مادر هر دو زنده هستند؛ 2. پدر
و مادر از یکدیگر طلاق گرفته اند؛ 3. پدر و مادر هر دو فوت کرده اند.
23/6/93
6.در
صورت اول که حیات والدین باشد، حضانت بچه تا دوسال چه دختر باشد و چه
پسر، با مادر است به شرط اینکه مادر واجد شرایط چهارگانه یا پنج
گانه باشد: مسلمان باشد، آزاد باشد، امینه باشد، با دیگری
ازدواج نکره باشد، عاقله باشد. و نسبت به اینکه در دوسال اول مطلقا حضانت با
مادر باشد چه پسر چه دختر، اجماع و نص داریم. 23/6/93
7.حضانت
در مدت رضاع، بنابرقول مشهور مختص به مادر است و بنابر قول ابن فهد و آیت
الله سیستانی مشترک بین مادر و پدر است. 23/6/93
8.مختار ما
در مدت رضاع این است که حضانت مختص به مادر است و پدر شراکتی ندارد به
تبع مشهور، به شرطی اینکه مادر شرایط حضانت را دارا باشد.
26/6/93
9.مختار ما
این شد که اگر مادر با دیگری صیغه عقد را خواند، حضانت او
ساقط می شود چه مقاربت صورت بگیرد و چه نگیرد، اما اگر
این زن زنا کرد، حضانت باقی است. 29/6/93
10.مختار
ما
این است که اگر زن از شوهر دوم جدا شد، باید در حضانت تصالح شود، اما
بعید نیست که حضانت برمیگردد. 7/7/93
11.بعد از تمام شدن مدت
رضاع (دوسال) حضانت پسر با پدر است تا زمانی که رشید شود و حضانت دختر
با مادر است، و نسبت به زمان آن سه قول است: تا هفت سال، تا نه سالگی، تا
زمانی که مادر ازدواج نکند و مختار ما این
است که تا هفت سال حضانت دختر با مادر است. 31/6/93
12.زمانی که پدر و
مادر فوت کرده باشند، حضانت به عهده جد پدری است و مختار ما هم همین بود. 2/7/93
13.زمانی که پدر و
مادر فوت کرده باشند و جد پدری هم فوت کرده باشد، و وصی هم وجود
ندارد، حضانت برای بستگان بچه است و احتیاط این است که
بین ایشان تصالح شود و از حاکم اذن گرفته شود. 5/7/93
14.اگر حق رضاع از مادر به
دلیل طلب بیشتر اجرت، ساقط شد، آیا حق حضانت مادر هم ساقط
می شود یا خیر؟ اظهر
این است که حق حضانت نیز ساقط می شود، اما احتیاط این است که بین پدر و
مادر تصالح صورت بگیرد و از حاکم هم اذن گرفته شود. 7/7/93
15.مقتضای اصل
این است که هیچ کس بر دیگری ولایت ندارد الا
جایی که دلیلی بر خلاف آن باشد. و همچنین
بیان شد که اصل این است که پدر در حضانت نسبت به دیگران احق
است، الا جایی که دلیلی بر خلاف باشد مثل احقیت
مادر در دو سال. 23/6/93
التقریر العربی
«خلاصة ما ذکر فی مبحث الحضانة علی الاولاد»
1.جعل
الشرایع مما یبحث عنه هیهنا تحت عناوین ثلاثة: 1. حضانة؛
2. الفروع؛ 3. اللواحق. 22/6/93
2.البحث
فی الحضانة: الف: تعریفها؛ ب: من له الحضانة؛ ج: من علیه
الحضانة. 22/6/93
3.الحضانة
ولایة و سلطنة علی غیر الرشید و الرشیدة، او حق لمن
له الحضانة و علی الاول لایسقط بالاسقاط و علی الثانی
تسقط. 23/6/93
4.الحضانة،
التی هی فعل الحاضن او الحاضنة من الحِضن، و هو موضع لخصوص فی
الانسان –ما دون الابط- او غیره. 22/6/93
5.من
له الحضانة: 1. صورة حیاة الوالدین؛ 2. صورة الفراق بینهما؛ 3.
صورة موتهما. 23/6/93
6.فی
صورة الاولی، الام الواجد شرائط اربعة و خمسة لها الحضانة مدة الرضاع، ذکرا
کان الولد، و انثی اجماعا و نصا. 23/6/93
7.الحضانة
مدة الرضاع،تختص بالام، علی المشهور و مشترک بینها و بین الوالد
لدی السیستانی تبعا لابن الفهد. 23/6/93
8.المختار،
فی مدة الرضاع اختصاص الحضانة بالام تبعا للمشهور لو کانت حرة مسلمة عاقلة و
امینة علی الولد. 26/6/93
9.المختار
سقوط حضانة الام، بمجرد وقوع عقد نکاحها مع زوج ثان، سواء دخل بها ام لا و لا تسقط
بالزنا. 29/6/93
10.المختار، عند مفارقة الزوج
الثانی عنها، هو التصالح بینها و بین زوجها الاول و ان کان
غیربعید عود حضانتها. 7/7/93
11.بعد تمامیة مدة
الرضاع، الوالد احق بالابن و الام بالانثی الی سبع او تسع سنین
او ما لم تتزوج الام و المختار التسع.
31/6/93
12.عند فقد الابوین
و حیوة اب الاب ینتقل الحضانة به، علی
المختار تبعا للاعاظم. 2/7/93
13.عند فقد الابوین
و اب الاب، و عدم الوصی، فالحضانة للاقارب و الاحوط التصالح بینهم مع
اذن الحاکم ایضا. 5/7/93
14.عند سقوط حق رضاعة
الام، هل یسقط حضانتها ایضا ام لا، الاظهر
سقوطها و لکن الاحوط التصالح بینها
و بین الوالد مع استیذان الحاکم. 7/7/93
15.مقتضی الاصل، عدم
ولایة احد علی احد الا ما خرج بالدلیل، و کذا اصل احقیة
الوالد بالولد الا ما خرج بالدلیل. 23/6/93