درس خارج فقه استاد رضازاده

کتاب النکاح

92/12/04

بسم الله الرحمن الرحیم

موضوع: نظر چهارم/ احکام اولاد/ مستحبات ولادت
بحث در غسل مولود و حکم آن و وقت آن بود.
جواهر درباره وقت غسل مولود می فرمایند: « وفي أن وقته كما هو المنساق من النص، والفتوى والعمل حين الولادة».[1]
می فرمایند: نسبت به وقت غسل مولود، از نص و فتوا و عمل زنها استفاده می شود که زمان آن، زمان ولادت است.
همچنین جواهر در بحث غسلهای مسنون در کتاب طهارت نسبت به وقت غسل می فرمایند: « لأنه المعهود المتعارف، فينصرف الاطلاق إليه».[2]
می فرمایند: زمان غسل، که متعارف است، زمان ولادت است، در نتیجه اطلاق روایات انصراف به متعارف دارد که منظور غسل زمان ولادت است.
پس مراد از زمان غسل، زمان ولادت است نه روز ولادت تا روز هفتم. دلیل این گروه که می گویند تا روز هفتم غسل بدهند، دو چیز است، یکی اینکه تا روز هفتم که غسل میدهند می گویند مولود را غسل داده اند و همچنین روایت هم مطلق است و مولود تا روز هفتم بر او صادق است.
مختار ما هم این است که غسل باید در زمان تولد باشد.
اما حکم غسل چیست؟
گفتیم که بعضی قائل به وجوب هستند به دلیل روایت سماعه، اما مشهور قائل به استحباب هستند.
اما ما می گوئیم که غسل مولود مستحب است نه واجب و موثقه سماعه که گفته است غسل مولود واجب است، معارض با روایاتی است که غسلهای واجب را به شش غسل منحصر کرده است و این روایات چون تعداد زیادی هستند و دال بر حصر هستند، بر این روایت مقدم هستند. در نتیجه باید این وجوب موثقه سماعه را یا حمل بر معنای لغوی کنیم که به معنای ثبوت باشد که شامل مستحب هم می شود و یا اینکه حمل بر استحباب موکد کنیم که جواهر[3] همین را ذکر کرده است.
حال غُسل صحیح است یا غَسل؟
جواهر می فرمایند: «أنه غسل بضم الغين لا غسل بفتحها، فيعتبر حينئذ فيه ما يعتبر في العبادات مثل النیة».[4]
در این عبارت صاحب جواهر دو مدعا دارد:
1-غُسل صحیح است نه غَسل.
2- اگر غُسل شد، عبادت می شود و هر آنچه در غسلها لازم است باید نسبت به غسل مولود هم رعایت شود مثل نیت و...
اما نسبت به هر دو ادعا مخالفی وجود دارد که خود ایشان هم اشاره به آن کرده و در آنها مناقشه کرده است.
دلیل ادعای اول (غُسل صحیح است):
جواهر چند دلیل برای این ذکر می کنند:
1-ظاهر موثقه سماعه که غسل مولود را در ردیف بقیه اغسال ذکر کرده است و از سیاق روایت فهمیده می شود که غُسل است.
2- ظاهر کلمات اصحاب غُسل است.
3- اصل در اوامر، عبادی بودن است نه توصلی بودن و این با غُسل سازگار است.
اما نسبت به ادعای دوم (هر آنچه در غسلهای دیگرِ عبادی معتبر است، در غسل مولود هم معتبر است)، جواهر دلیلی برای این ذکر نکرده است.
شاید عدم دلیل برای این مدعا این باشد که واضح است که برای عبادی بودن عملی، شروطی لازم است و باید رعایت شود.

التقرير العربي
و صرح الجواهر بالنسبة الی وقت غسل المولود ما نصه: « وفي أن وقته كما هو المنساق من النص، والفتوى والعمل حين الولادة».[5]
و زاده فی کتاب الطهارة مبحث اغسال المسنونه: « لأنه المعهود المتعارف، فينصرف الاطلاق إليه».[6]
فالمراد من الوقت، وقت الولادة علی المختار، لا یوم الاول فی الولادة الی یوم السابع لصدق غسل المولود، و اطلاق النص، ما المراد من الحکم هو الثبوت علی المختار، لمعارضة موثقة سماعة، بما دل علی حصر الواجب فی غیره من الاخبار فلابد من حمل الوجوب فی الروایة سماعة علی تاکد الاستحباب، او علی مطلق الثبوت کما صرح به صاحب الجواهر[7]. و مطلق الثبوت هو معناه لغة اعم من الوجوب و الاستحباب لثبوت کلاهما فی شریعة الاسلام.
و صرح  الجواهر «أنه غسل بضم الغين لا غسل بفتحها، فيعتبر حينئذ فيه ما يعتبر في العبادات مثل النیة».[8]
فله دعویان:
1-انه عبادة؛
2-یعتبر فیه ما هو المعتبر فیها.
و اشاره الی المخالف فی کل منهما و ناقش علیهما.
و استدل الجواهر علی الدعوی الاول بوجوه: ظاهر موثقة سماعة التقدمة، ظاهر عبارات الاصحاب، و اصالة العبادة فی الاوامر.
و لم یشر الی دلیل للدعوی الثانیة و لعله لعدم لزوم اقامة الدلیل علیه، اذ العبادة لابد فیها من رعایة امور و الا لم یکن عبادة.


[1] جواهر الکلام، محمد حسن جواهری، ج31، ص251.
[2] جواهر الکلام، محمد حسن جواهری، ج5، ص73.
[3] جواهر الکلام، محمد حسن جواهری، ج5، ص72.
[4] جواهر الکلام، محمد حسن جواهری، ج5، ص72.
[5] جواهر الکلام، محمد حسن جواهری، ج31، ص251.
[6] جواهر الکلام، محمد حسن جواهری، ج5، ص73.
[7] جواهر الکلام، محمد حسن جواهری، ج5، ص72.
[8] جواهر الکلام، محمد حسن جواهری، ج5، ص72.