درس خارج اصول استاد محمدحسن ربانی بیرجندی

موضوع: الأصول العملية/اصالة البرائة /ادله نقلی

جایی که ادله نقلی از کتاب و سنت وبرای برائت آوردیم می شود اصالة البرائة نقلی و آنجا که برای اثبات این اصل به عقل متمسک می شویم اصالة البرائة عقلی خواهیم داشت.و اساس دلیل عقل بر اصل برائت قبح عقاب بلا بیان است.و لذا تا دوره شهید و شیخ بهائی اصالة البرائة عقلی را مستقلاجزء ادله عقلی محسوب نموده اند،این اصالة البرائة مورد بحث ما ظن آور نیست. اما آنها که اصالة البرائة و استصحاب را جزء ادله عقلیه می دانند آنها را ظن آور می دانند چه اینکه شهید در لمعه چنین بیان می دارد.

و دلیل اصالة البرائة اطلاقات لفظی است،چه اینکه در تمسک به آیه شریفه و حدیث شریف به اطلاقات عبارات تمسک نمودیم.اما در دلیل عقلی یا لبی اطلاق نداریم بلکه باید اخذ به قدر متیقن نمود،پس اگر اصالة البرائة شرعی را شرعی و مستند به ادله نقلی دانستیم بنا بر اطلاق ادله تمام موارد شبهه اعم از حکم موضوعی تحریمی وجوبی بدوی شبهه در جزئیت و... را شامل میشود،اما در صورت تمسک به اصل برائت عقلی این اصل فقط در حد قدر متیقن قابل سریان است و آن قدر متیقن موارد حکم تکلیفی و الزامی می باشد و اصل برائت عقلی از سعه اصل برائت شرعی برخوردار نیست.

پایان جلسه چهلم