1401/08/01
بسم الله الرحمن الرحیم
موضوع: الأصول العملية/مدخل /تمهید
تمهید
مرحوم شیخ اعظم انصاری ره در ابتدای رسائل چنین می گوید:« أن المكلف إذا التفت إلى حكم شرعي، فإما أن يحصل له الشك فيه، أو القطع، أو الظن.»[1]
مبنای مرحوم شیخ اعظم در علم اصول مبنای استدلالی است؛و بیشتر بر مباحث آیات و روایات و عرف و بنای عقلاء متمرکز است،و مباحث اصولی او مباحث با رنگ و بوی فلسفی نیست به عکس شاگردش آخوند خراسانی،و او بیشتر مباحث خود را از منظر استدلال ارائه می دهد.به طور مثال منهج سید مرتضی منهج ادبی کلامی است،یا منهج شیخ طوسی منهج سمعی و کلامی است،منهج علامه حلی کلامی استدلالی است. و سیخ چنان چه گفتیم مباحث علوم اصول را پالایش نمود.و بنیانی استدلالی در علم اصول دارد و نظر به ادله دارد بماهو ادله.و تمام مبانی اصولی شیخ انصاری به ادله اربعه باز میگردد بر خلاف مرحوم آخوند که بنیه فلسفی او کاملا در اصول او موثر است.و این همان هرمونوتیک و تاثیر زمینه های فکری یک مولف در تالیفاتش است،لذا باید منهج شناسی و شناخت روش ها و تفکرات مولفین را بر خود لازم بدانیم.
مباحث قطع را اول بار شیخ انصاری بطور کامل و جامع وارد علم اصول نمود،لذا جملات ابتدای بحث را شیخ بیان می نماید و حالت مکلف را در مواجهه با یک حکم را سه حالت قطع و ظن و شک تقسیم می نماید.
اما اگر به جایی رسیدیم که برای ما قطعی حاصل نشد شارع برای ما راهکاری برای رسیدن به حکم قرار داده با نام اصول عملیه که چه از نظر حصر شرعی و چه حصر عقلی چهار تا است؛ که به آنها اصول عملیه عقلیه و اصول عملیه شرعیه نام برده اند. و شیعه اصول عملیه را بیشتر اصل شرعی می داند؛ اما اهل سنت بیشتر اصول عملیه را عقلی می دانند.
و شیخ مراحل بحث در علم اصول را در سه مرحله قطع مثل خبر متواتر دیگر در حجیت آن بحث نمیشود،و اگر قطع حاصل نشد در ظن و شک بحث خواهد شد که مورد شک موضوع مباحث این دوره خواهد بود.
پایان جلسه دهم