درس امامت - کتاب المراجعات - استاد ربانی

موضوع: مراجعه 48 و چهل روایت بر امامت امیرالمومنین (ع)

حدیث تشبیه در مراجعه 48

موضوع بحث حدیث تشبیه بود. در جلسات قبل مطالبی در این باره بیان و حدود چهل نفر از عالمان اهل سنت نام برده شد که این حدیث را نقل کرده و یا به عنوان یکی از فضایل امیرالمومنین (ع) قلمداد کرده و یا درباره سند آن سکوت کرده اند.

برخی دیگر از عالمان اهل سنت که این حدیث را نقل کرده اند از این قرار است:

1. ابن عساکر (م 571) در تاریخ دمشق[1]

2. عبدالرحمن سفوری بغدادی (م بعد از 884) در نزه المجالس[2]

3. حافظ ابوبکر مومن شیرازی، در رساله الاعتقاد در کتاب احقاق الحق[3]

4. جمال الدین محمد بن احمد حنفی موصلی (م 680) در کتاب در بحر المناقب[4]

5. حسن بن مولوی امان الله دهلوی ( م بعد از 1300) در کتاب تجهیز الجیش[5]

6. میر حسین بن معین الدین بن میبدی یزدی (م بعد زا 904) در کتاب شرح دیوان امیرالمومنین (ع)[6]

7. میر محمد صالح بن کشفی حنفی (م بعد از 1025) در مناقب المرتضویه[7]

8. سید جمال الدین حسینی شیرازی (م 1000) در الاربعین حدیثا [8]

9. علی بن احمد واقدی(م 461) در صحیح[9]

10. سید احمد قادین خانی در هدایه المرتاب[10]

نقل حدیث تشبیه در میان عالمان شیعه

عده ای از عالمان شیعه این حدیث را در آثار خود نقل کرده اند:

1. محمد بن جریر طبری ( م قرن چهارم)، المسترشد فی امامه امیرالمومنین (ع)[11]

2. شیخ صدوق (م 381) در کتاب کمال الدین و تمام النعه[12] و در دو جای امالی[13]

3. شیخ مفید (م 413) در کتاب امالی[14]

4. شیخ طوسی (م 460) در کتاب الامالی[15]

5. فتال نیشابوری (م 508) در کتاب روضه الواعظین[16]

6. ابن بطریق حلی (م 600) در کتاب العمده[17]

7. ابن شاذان قمی (م 600) در کتاب الروضه فی فضائل امیرالمومنین (ع)[18]

8. ابن شهرآشوب مازندرانی (م 581) در کتاب مناقب آل ابی طالب[19]

9. علی بن عیسی اربلی (م 639) در کتاب کشف الغمه[20]

10. سید بن طاوس (م 673) در کتاب بناء المقاله الفاطمیه[21]

11. علامه حلی (م 726) در منهاج الکرامه[22] و نهج الحق و کشف الصدق[23]

12. فاضل مقداد (م 826) در اللوامع الالهیه[24] و ارشاد الطالبین[25]

13. عبدالرزاق لاهیجی (م 1050) در کتاب گوهر مراد[26]

14. سید هاشم بحرانی (م 1109) در کتاب غایه المرام[27] و حلیه الابرار[28]

15. محمد باقر مجلس (م 1111) در بحارالانوار[29]

16. سید نعمت الله جزائری (م 1112) در کتاب ریاض الابرار [30]

17. قاضی نورالله شوشتری ( م 1119) در کتاب احقاق الحق[31]

18. سید محمد حسن مظفر ( م 1375) در کتاب دلائل الصدق[32]

19. علامه میر حامد حسین هند (م 1306) در عبقات الانوار، [33]

20. علامه امینی(م 1390) در الغدیر، [34]

21. سید علی میلانی در کتاب نفحات الازهار.[35]

22. از جمله عالمان شیعه که این حدیث را نقل کرده محمد بن عبیدالله مشهور به «مفجع» است. وی قصیده به نام «ذات الاشباه» دارد و در آن حدیث تشبیه را آورده است. قسمی از این قصیده چنین است:

أيّها اللّائمي لحبّي عليّا قُمْ ذميماً إلى الجحيم خَزِيّا

ای کسی که مرا به خاطر حب امیرالمومنین (ع) ملامت می کنی، در حالی که نکوهش شده ای و از روی خواری به سوی دوزخ خواهی رفت.

أبخير الأنام عرّضت لا زلت مذوداً عن الهدى مزويّا

آیا تو متعرض می شوی کسی که برترین انسان ها هست؟ همواره از هدایت دور شده ای.

أشبه الأنبياءَ كهلًا و زَوْلًا و فطيماً و راضعاً و غذِيّا

کسی که شباهت به انبیا در حالات مختلف از سنین شیر خوارگی تا پیری پیدا کرده است.

كان في علمه كآدم إذ عُلّم شرح الأسماء والمكنيّا

امیرالمومنین (ع) در علمش مانند حضرت آدم (ع) بود که خداوند علم اسماء را به وی آموخت.

وكنوح نجّى‌ من الهلك مَنْ سيّر في الفلك إذ علا الجوديّا

و شبیه به حضرت نوح (ع) است که هر کس در کشتی ایشان نشست از هلاکت نجات پیدا کرد آن گاه که کشتی بر کوه جودی قرار یافت.

و عليٌّ لمّا دعاهُ أخوهُ سبقَ الحاضرين و البدويّا

و له من أبيه ذي الأيدي اسما عيلَ شَبْهٌ ما كان عنّي خفيّا

إنّه عاونَ الخليلَ على الكع بةِ إذ شادَ ركْنَها المبنيّا

و لقد عاون الوصيُّ حبيبَ اللَّه إذ يغسلانِ منها الصُّفيّا[36]

وی را بدان خاطر مفجع نامیده اند که در سروده های خود مصیب هایی که فاجعه آمیز بوده درباره اهل بیت (ع) را به شعر در آورده است.[37]

روی هم رفته این روایت هم مورد توجه عالمان اهل سنت و هم عالمان شیعه قرار گرفته است و از آن به عنوان یکی از فضایل امیرالمومنین (ع) یاد شده است. نکاتی در مورد این روایت باقی است که انشاءالله در آینده بحث خواهد شد.

﴿.....﴾ اللهم صل علی محمد و آل محمد