درس خارج فقه آیت‌الله نوری

کتاب الوقف

95/12/03

بسم الله الرحمن الرحیم

موضوع: وقف بر جهات محرمه/شرایط موقوف/کتاب الوقف

عرض کردیم وقف برای کتابت انجیل و تورات صحیح نیست، صاحب جواهر در این رابطه فرمودند:«وكذا لو وقف على كتب ما يسمى الآن بالتوراة، والإنجيل بلا خلاف أجده فيه كما عن التذكرة وكذا المبسوط، لا لأنها منسوخة ، فإن ذلك لا يقتضي حرمة النظر فيها كالمنسوخ من القرآن وإن توقف فيه في جامع المقاصد لاختلاف الملتين بخلاف منسوخ القرآن إلا أنه كما ترى بل لأنها محرفة ولو في الجملة وبه صارت من كتب الضلال التي لا يجوز نسخها والنظر فيها لغير النقض ولذا‌ غضب رسول الله صلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم على عمر لما رأى في يده شيئا من التوراة" وقال له : أفي شك أنت يا بن الخطاب ، ألم آت بها بيضاء نقية ولو كان أخي موسى حيا لما وسعه إلا اتباعي[1] .

صاحب جواهر در ادامه کلامی دارد که دیگران ندارند و فقط در جواهر ذکر شده ایشان می فرماید:«ولو وقف عليها بقصد الوجه الذي يجوز له إمساكها والنظر فيه(مثل عالمی که مطالعه کند و انحرافات آن را بشناسد و با آنها مناظره کند)جاز، لكونه حينئذ طاعة إلا أن الفرض لما كان نادرا أطلقوا المناع من الوقوف عليها، وكإطلاقهم المنع على الحربي، والبيع مع إمكان فرض جهة راجحة يجوز لها ذلك، لكنه بعد تسليم إمكان فرضه خروج عن محل البحث كما هو واضح. هذا كله في وقف المسلم»[2] .

بعضی از برادران گفتند که بحث تورات و انجیل قدری بیشتر توضیح داده شود، در قران کریم آیاتی در تکریم و تمجید تورات و انجیل وجود دارد :﴿وآتینا الانجیل فیه هدی و نور[3] و یا:﴿إنا أنزلنا التوراة فیها هدی و نور[4] و یا:﴿ إِنَّ اللَّهَ اشْتَري‌ مِنَ الْمُؤْمِنينَ أَنْفُسَهُمْ وَ أَمْوالَهُمْ بِأَنَّ لَهُمُ الْجَنَّةَ يُقاتِلُونَ في‌ سَبيلِ اللَّهِ فَيَقْتُلُونَ وَ يُقْتَلُونَ وَعْداً عَلَيْهِ حَقًّا فِي التَّوْراةِ وَ الْإِنْجيلِ وَ الْقُرْآنِ وَ مَنْ أَوْفي‌ بِعَهْدِهِ مِنَ اللَّهِ فَاسْتَبْشِرُوا بِبَيْعِکُمُ الَّذي بايَعْتُمْ بِهِ وَ ذلِکَ هُوَ الْفَوْزُ الْعَظيمُ[5] که تورات و انجیل و قران با هم و در کنار هم ذکر شده، خب از این آیات استفاده می شود که تورات و انجیل دارای اهمیت و موقعیت خاصی هستند و اما از طرفی دیگر در همین قران گفته شده که تورات و انجیل تحریف شده اند:﴿مِنَ الَّذِينَ هَادُوا يُحَرِّفُونَ الْكَلِمَ عَنْ مَوَاضِعِهِ[6] و :﴿يُحَرِّفُونَ الْکَلِمَ عَنْ مَواضِعِهِ وَ نَسُوا حَظًّا مِمَّا ذُکِّرُوا بِهِ[7] و :﴿يُحَرِّفُونَ الْکَلِمَ مِنْ بَعْدِ مَواضِعِهِ[8] .

برای نمونه عرض می کنیم که آیت الله طباطبائی اعلی الله مقامه در جای جای تفسیر المیزان مطالب فراوانی درباره تورات و انجیل دارند البته بنده آدرس را عرض می کنم چون بخاطر زیادی مطالب نمی توانیم همه کلمات ایشان را نقل کنیم مثلا ایشان در یک جا 62 صفحه درباره بطلان نصرانیت و انجیل بحث کرده زیرا نصرانی ها انحرافات زیادی دارند من جمله اینکه قائل به اقانیم ثلاثه هستند یعنی می گویند خدا و حضرت عیسی و روح القدس(جبرئیل)اقانیم ثلاثه هستند اینها را مقدس می دانند و عبادت می کنند و یا از طرفی می گویند عیسی پسر خداست و همچنین عیسی و جبرئیل را با خدا متحد می دانند، ما می گوئیم نمی شود که سه تا یکی باشد و یکی سه تا باشد ولی آنها در جواب می گویند شما عقلتان نمی رسد و این مطلبی فوق عقل می باشد و ما تعبداً قائل به این مطلب هستیم، آیت الله طباطبائی حدود 62 صفحه در جلد 3 تفسیر المیزان از صفحه 301 تا 363 در این رابطه بحث کرده و چندین آیه ذکر کرده من جمله:﴿مَا كَانَ لِبَشَرٍ أَن يُؤْتِيَهُ اللَّهُ الْكِتَابَ وَالْحُكْمَ وَالنُّبُوَّةَ ثُمَّ يَقُولَ لِلنَّاسِ كُونُوا عِبَادًا لِّي مِن دُونِ اللَّهِ وَلَٰكِن كُونُوا رَبَّانِيِّينَ بِمَا كُنتُمْ تُعَلِّمُونَ الْكِتَابَ وَبِمَا كُنتُمْ تَدْرُسُونَ[9] و بعد ایشان بمناسبت آیات 81 تا 83 سوره آل عمران مطالب زیادی در بطلان اعتقادات نصرانی ها مطرح کرده، خداوند متعال با تاکید نصرانی ها را نصحیت کرده و فرموده:﴿وَ إِذْ أَخَذَ اللَّهُ ميثاقَ النَّبِيِّينَ لَما آتَيْتُکُمْ مِنْ کِتابٍ وَ حِکْمَةٍ ثُمَّ جاءَکُمْ رَسُولٌ مُصَدِّقٌ لِما مَعَکُمْ لَتُؤْمِنُنَّ بِهِ وَ لَتَنْصُرُنَّهُ قالَ أَ أَقْرَرْتُمْ وَ أَخَذْتُمْ عَلي‌ ذلِکُمْ إِصْري قالُوا أَقْرَرْنا قالَ فَاشْهَدُوا وَ أَنَا مَعَکُمْ مِنَ الشَّاهِدينَ(81) فَمَنْ تَوَلَّي بَعْدَ ذلِکَ فَأُولئِکَ هُمُ الْفاسِقُونَ(82) أَ فَغَيْرَ دينِ اللَّهِ يَبْغُونَ وَ لَهُ أَسْلَمَ مَنْ فِي السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ طَوْعاً وَ کَرْهاً وَ إِلَيْهِ يُرْجَعُونَ(83)﴾[10] .

آیت الله طباطبائی در تفسیر المیزان جلد 16 صفحه 42 نیز درباره انحرافات نصرانی ها بحث کرده، ما معتقدیم سامری شخصی غیر از هارون برادر حضرت موسی بود و سامری بود که گوساله ساخت اما آنها در تورات می گویند کسی که گوساله ساخت هارون برادر موسی بود.

در صفحه 52 از همین جلد 16 تفسیر المیزان گفته شده اینکه در قران آمده "فیه هدی و نورا" مراد آن توراتی است که بر حضرت موسی نازل شده نه آن توراتی که تحریف شد و حتی به زمان پیغمبر ما نرسید زیرا بخت النصر قبل از اسلام به بیت المقدس که مرکز یهود و نصاری بوده حمله کرده و تورات را از بین برده و سوزانده و عده زیادی از یهودی ها را اسیر کرده و به عراق آورده و بعد یک پادشاه از ایران که می گویند کورش بوده به بخت النصر حمله کرده و او را شکست داده و این یهودی هایی که اسیر کرده بوده را دوباره به همان بیت المقدس برگردانده خلاصه تورات در این جریانات از بین رفت و بعد یک سری از علماء یهود نشستند و تورات نوشتند و این تورات فعلی نوشته آنهاست که از خودشان نیز مطالبی را نوشته اند و اگر مراجعه کنید متوجه خواهید شد که کلام خدا نیست بلکه شبیه تاریخ است خلاصه آیت الله طباطبائی می فرمایند توراتی که قران آن را تمجید و تکریم کرده آن توراتی است که بر حضرت موسی نازل شده نه این تورات فعلی.

در جلد 3 تفسیر المیزان صفحه 312 بحث انجیل مطرح شده و گفته شده در انجیل فعلی که الان نیز موجود است تصریح شده که عیسی ابن الله است و بعد ایشان در صفحه 320 فرموده آنها می گویند حضرت مسیح را یهودی ها به دار زدند ولی قران می گوید:﴿وَمَا قَتَلُوهُ وَمَا صَلَبُوهُ وَلَكِنْ شُبِّهَ لَهُمْ[11] و بعد می گویند حضرت عیسی به دار زده شد تا اینکه خداوند گناهان همه نصرانی ها را ببخشد و کشته شدن عیسی کفاره گناهان آنهاست و حتی برخی گفته اند کفاره ذنوب همه بشر است!.

در جلد 6 المیزان صفحه 258 نظریه تثلیث مسیحیت رد شده، تثلیث این است که می گویند خدا و عیسی و روح القدس متحدند یعنی هم سه تا هستند و هم یکی هستند وقتی از آنها سوال می کنیم که چگونه اینطور است؟ می گویند این مطلب فوق عقل است و ما نیز تعبداً پذیرفته ایم!.

در جلد 16 نیز درباره تثلیث مطالب فراوانی ذکر شده و گفته شده که اصلا چنین چیزی ممکن نیست زیرا ولد این است که از نطفه ی انسان بوجود بیاید درحالی که خدا جسم نیست.

بحث مهمی که در المیزان مطرح شده همان مباحثه و مناظره امام رضا علیه السلام با علماء یهود و نصرانی می باشد که مطالب مهم و فراوانی در آن مجلس بیان شده و حضرت از همین تورات و انجیل بر علیه خودشان استفاده کرده اند.

نصرانی ها تشکیلات زیادی دارند کشیکهای فراوانی دارند و یک نفر نیز به عنوان پاپ دارند بنده وقتی نماینده امام رضوان الله علیه در اروپا بودم چند مرتبه در روم که مرکز پاپ است و مانند کعبه ی آنهاست رفتم، در آنجا دیدم که باجه هائی قرار دارد و یک کشیش در آنجا نشسته و نوبت می دهد و مردم فوج فوج می آیند و نوبت می گیرند و وقتی نوبتشان شد آن کشیشی که نشسته شیشه را کنار می زند و شخص مراجعه کننده گناهان خود را به او می گوید و بعد یک پولی به آن کشیش می دهند تا گناهانشان بخشیده شود و جالب اینکه نوع گناهان نیز فرق دارد و با توجه به گناهشان پول می گیرند! خلاصه تشکیلاتی به این صورت در ایتالیا وجود دارد لذا کسی که می خواهد با آنها بحث کند باید بر کتب و اعتقادات آنها تسلط داشته باشد، جریان مناظره حضرت رضا علیه السلام با آنها را مطالعه کنید و ببینید که حضرت چگونه با آنها بحث کرده است.

بقیه بحث بماند برای فردا إن شاء الله تعالی... .


[1] جواهر الکلام، شیخ محمد حسن نجفی جواهری، ج28، ص35.
[2] جواهر الکلام، شیخ محمد حسن نجفی جواهری، ج28، ص36.
[3] مائده/سوره5، آیه46.
[4] مائده/سوره5، آیه44.
[5] توبه/سوره9، آیه111.
[6] نساء/سوره4، آیه46.
[7] مائده/سوره5، آیه13.
[8] مائده/سوره5، آیه41.
[9] آل عمران/سوره3، آیه79.
[10] آل عمران/سوره3، آیه81و 82و 83.
[11] نساء/سوره4، آیه157.