درس خارج فقه آیت‌الله نوری

کتاب البیع

94/11/20

بسم الله الرحمن الرحیم

موضوع: أدله حرمت قیام قبل از ظهور/ولایة الفقیه/کتاب البیع

بحثمان در جواب از روایاتی بود که در باب سیزده از ابواب جهاد العدو وسائل الشیعة ذکر شده اند و دلالت دارند بر اینکه قبل از قیام حضرت مهدی علیه السلام هر قیامی باطل و طاغوت و محکوم به شکست می باشد.

دیروز خبر ششم از باب سیزده یعنی صحیحه أبی بصیر را خواندیم که در آن امام صادق علیه السلام فرمودند:"كل راية ترفع قبل قيام القائم فصاحبها طاغوت" منتهی اولاً احتمال دارد خبر صدر و ذیلی داشته که حذف شده و ثانیاً یک قضیه خارجیه مخصوص همان زمان است و عام استغراقی برای همه أزمنه نمی باشد چون اگر اینطور باشد از جهاتی اشکال وارد است؛ اول اینکه در صورت عام استغراقی بودن با قیام زید و شهداء فخ و قیام های برحق دیگری که مورد تأیید ائمه علیهم السلام بوده معارضه می کند و دوم اینکه با آیات و روایاتی که دالِّ بر امربه معروف و نهی از منکر و مبارزه با ظلم و فساد و بی عدالتی است تعارض پیدا می کند و این قطعا با فرهنگ اسلام و قران و اهل بیت علیهم السلام منافات دارد و سوم اینکه اصلاً ما روایاتی داریم که قبل از ظهور حضرت مهدی علیه السلام قیام های به حقی صورت خواهد گرفت که خبر مذکور با این روایات نیز معارض می شود.

یکی از کتابهای مهم ما کتاب غیبت نعمانی می باشد که در آن روایاتی داریم که دلالت دارند بر اینکه قبل از ظهور امام عصر علیه السلام قیام های به حقی صورت خواهد گرفت من جمله این خبر:﴿حدثنا أحمد بن محمد بن سعيد قال: حدثني على بن الحسن، عن أخيه ; محمد بن الحسن، عن أبيه، عن أحمد بن عمر الحلبي، عن الحسين بن موسى، عن معمر بن يحيى بن سام، عن أبى خالد الكابلي، عن أبى جعفر عليه السلام أنه قال: " كأني بقوم قد خرجوا بالمشرق يطلبون الحق فلا يعطونه، ثم يطلبونه فلا يعطونه، فإذا رأوا ذلك وضعوا سيوفهم على عواتقهم فيعطون ما سألوه فلا يقبلونه حتى يقوموا، ولا يدفعونها إلا إلى صاحبكم، قتلاهم شهداء، أما إنى لو ادركت ذلك لا ستبقيت نفسي لصاحب هذا الامر"[1] .

خبر سنداً صحیح است و مضمونش مشخص است و حتی بر انقلاب اسلامی ایران نیز قابل تطبیق می باشد.

خبر دیگری نیز در همین کتاب غیبت نعمانی عن أبی بصیر عن أباجعفر علیه السلام فی خبر طویل نقل شده است که در بخشی از آن اینطور ذکر شده:﴿وليس في الرايات راية أهدى من راية اليماني، هي راية هدى لانه يدعو إلى صاحبكم، فإذا خرج اليماني حرم بيع السلاح على الناس وكل مسلم، وإذا خرج اليماني فانهض إليه، فإن رايته راية هدى، ولا يحل لمسلم أن يلتوي عليه، فمن فعل ذلك فهو من أهل النار، لانه يدعو إلى الحق وإلى طريق مستقيم[2] .

در بحار الانوار نیز اخباری در این رابطه(بروز قیام های بر حق قبل از ظهور امام عصر علیه السلام)داریم مِن جمله خبری که از کتاب تاریخ قم که بسیار کتاب مهمی بوده اما الان در دسترس نیست نقل شده، خبر این است:﴿وعن علي بن عيسى، عن أيوب بن يحيى الجندل، عن أبي الحسن الأول عليه السلام قال: رجل من أهل قم يدعوا الناس إلى الحق، يجتمع معه قوم كزبر الحديد، لا تزلهم الرياح العواصف، ولا يملون من الحرب، ولا يجبنون، وعلى الله الله يتوكلون، والعاقبة للمتقين[3] .

احتمال انطباق این خبر بر انقلاب اسلامی ایران بسیار بسیار زیاد می باشد.

خوب و اما در طرق عامه نیز اخباری در این رابطه داریم، در سنن ابن ماجه جلد دوم باب فتن حدیث شماره 1366 از پیغمبر صلی الله علیه و آله اینطور نقل شده:﴿إنا أهل بیت اختار اللّه لنا الآخرة على الدنیا، و إن أهل بیتى سیلقون بعدى بلاء و تشریدا و تطریدا حتى یأتى قوم من قبل المشرق معهم رایات سود فیسألون الخیر فلا یعطونه فیقاتلون فینصرون فیعطون ما سألوا فلا یقبلونه حتى یدفعوها إلى رجل من أهل بیتى فیملأها قسطا كما ملأوها جورا، فمن أدرك ذلك منهم فلیأتهم و لو حبوا على الثلج﴾.

حدیث دیگری نیز در سنن ابن ماجه از پیغمبر صلی الله علیه و آله نقل شده که حضرت فرمودند:﴿ يَخْرُجُ قَوْمٌ مِنْ قِبَلِ الْمَشْرِقِ ، فَيُوَطِّئُونَ لِلْمَهْدِيِّ سُلْطَانَهُ﴾.

در صحیح مسلم جلد سوم نیز از جابربن عبد الله انصاری از رسول الله صلی الله علیه و آله نقل شده که حضرت فرمودند:﴿لا تزال طائفة من أمتي يقاتلون على الحق ظاهرين إلى يوم القيامة﴾.

اما خبر آخری که می خوانیم علامه مجلسی از تاریخ قم نقل کرده، خبر این است:﴿وروى بعض أصحابنا قال: كنت عند أبي عبد الله عليه السلام جالسا إذ قرأ هذه الآية " حتى إذا جاء، وعد أولاهما بعثنا عليهم عبادا لنا أولي بأس شديد فجاسوا خلال الديار وكان وعدا مفعولا " فقلنا: جعلنا فداك، من هؤلاء؟ فقال ثلاث مرات: هم والله أهل قم[4] .

روایاتی که خواندیم همگی با خبر ششم از باب سیزدهم از ابواب جهاد العدو که در آن گفته شده بود"كل راية ترفع قبل قيام القائم فصاحبها طاغوت يعبد من دون الله عز وجل" تعارض دارند که در اینصورت این روایاتی که امروز خواندیم مقبول هستند زیرا هم با سیره اهل بیت علیهم السلام منطبق اند و هم از نظر سند برتری دارند.

بقیه بحث بماند برای فردا إن شاء الله تعالی... .


[1] کتاب الغیبة، محمدبن ابراهیم النعمانی، ص273، حدیث 50.
[2] کتاب الغیبة، محمدبن ابراهیم النعمانی، ص256، حدیث 13.
[3] بحار الانوار، علامه مجلسی، ج57، ص216، حدیث 37، ط دار الإحیاء التراث.
[4] بحار الانوار، علامه مجلسی، ج57، ص216، حدیث 40، ط دار الإحیاء التراث.