موضوع: أدله حرمت قیام قبل از ظهور/ولایة الفقیه/کتاب
البیع
بحثمان
در روایاتی از وسائل الشیعة بود که یستفاد منهم
اینکه قبل از قیام و ظهور حضرت مهدی علیه السلام هر
قیام و خروجی باطل و طاغوت است و مردم باید ساکت و صامت بمانند
تا حضرت صاحب علیه السلام ظهور کند، یکی از روایاتی
که به آن استدلال شده و ما خواندیم خبر عیص بن القاسم(خبر 1 از باب 13
از ابواب جهاد العدو)است که صحیح السند نیز بود و در آن از امام صادق
علیه السلام در مورد قیام سوال شده، ولی خب این
قضیةٌ فی واقعةٍ می باشد زیرا در آن زمان بنی
اُمیه رو به سقوط می رفته و بنی عباس تلاش می کردند تا
خلافت و قدرت و حکومت را در دست بگیرند در چنین زمانی از حضرت
سوال شده که ما به کسانی از بنی عباس که قیام می کنند
برای سرنگونی بنی اُمیه کمک کنیم یا نه؟ که
حضرت می فرمایند خیر و شکی هم در این مطلب وجود
ندارد زیرا بنی عباس نیز مثل بنی اُمیه بودند و کمک
به قیام باطل آنها صحیح نمی باشد و اما نفی حضرت به کمک
برای قیام بنی عباس دلیل نمی شود که کلاً
هیچوقت و برای هیچکس نباید قیام شود لذا اگر
قیام برای به حکومت رسیدن خود نباشد بلکه و برای رساندن
حکومت به اهل بیت علیهم السلام باشد اشکالی ندارد
بنابراین خبر عیص دلالت دارد بر اینکه نفی و نهی
امام صادق علیه السلام فقط در مورد کمک به قیام باطل برای به
قدرت رسیدن بنی عباس بوده لذا نمی تواند دلیل واقع شود.
در
ادامه خبر سائلین از قیام زید سوال کرده اند اما حضرت فرموده
قیاس این قیامِ باطلِ بنی عباس با قیام زید
مع الفارغ است زیرا زید در زمان بنی امیه قیام کرد
تا آنها را ساقط کند و حکومت را به اهل بیت تحویل بدهد،
بنابراین خبر عیص بالعکس دلالت دارد بر اینکه اگر کسی در
برابر ظلم قیام کند و قصدش این باشد که حکومت را به اهلش برساند
هیچ اشکالی ندارد منتهی باید توجه داشت که اهل در هر
زمانی امام معصوم آن زمان است و در زمان غیبت امام نیز اهل
ولیِ فقیهِ جامع الشرائط می باشد.
در
مورد زید بن علی بن الحسین علیهما السلام بحثهای فراوانی
وجود دارد و شکی در فضیلت و بزرگی و عظمت زید نیست
و مرحوم مامقانی در تنقیح المقال در حالات زید گفته بر
اینکه زید یک فرد برجسته و فقیه بوده و حرکتش مورد
رضایت معصوم بوده اتفاق وجود دارد، اما یک زید بنام زید
النار نیز داریم که پسر امام کاظم و برادر امام رضا علیهما
السلام می باشد که در زمان مأمون وقبل از اینکه امام رضا علیه
السلام به ایران بیاید بر علیه بنی عباس قیام
کرد، قیام های مردمی بر علیه بنی عباس زیاد شده
بود لذا مأمون شیطان صفت نقشه ای کشید و به مردم گفت که
می خواهم به توس بروم و حکومت را به امام رضا علیه السلام واگذار کنم
و با همین حیله تمام قیام ها خوابید اما بعدا ورق را
برگرداند و برخی از اصحاب امام رضا و بعد خود حضرت را مسموم و شهید
کرد و بعد دوباره به بغداد برگشت و حکومت را قبضه کرد، علی أیِّ حال
صدوق علیه الرحمه در عیون اخبار رضا علیه السلام خبری در
مورد زید بن موسی بن جعفر علیهما السلام برادر امام رضا
علیه السلام نقل کرده، خبر این است:﴿حدثنا أحمد بن يحيى المكتب
قال: اخبرنا محمد بن يحيى الصولى قال: حدثنا محمد بن يزيد النحوي قال: حدثني ابن
أبي عبدون عن أبيه
قال: لما حمل زيد بن موسى بن جعفر الى
المأمون وقد كان خرج بالبصره واحرق دور ولد العباس وهب المأمون جرمه لاخيه على بن
موسى الرضا عليهما السلام وقال له: يا أبا الحسن لئن خرج اخوك وفعل ما فعل لقد خرج
قبله زيد بن على فقتل ولولا مكانك منى لقتلته فليس ما اتاه بصغير فقال الرضا عليه
السلام: يا أمير المؤمنين لا تقس اخى زيدا الى زيد بن على فانه كان من علماء آل
محمد غضب لله عز وجل فجاهد اعداءه حتى قتل في سبيله ولقد حدثني أبي موسى بن جعفر
عليهما السلام انه سمع اباه جعفر بن محمد بن على عليهم السلام يقول: رحم الله عمى
زيدا انه دعا الى الرضا من آل محمد ولو ظفر لوفى بما دعا إليه ولقد استشارني في
خروجه فقلت له: يا عم إن رضيت ان تكون المقتول المصلوب بالكناسه فشأنك فلما ولى
قال جعفر بن محمد: ويل لمن سمع واعيته فلم يجبه، فقال المأمون: يا أبا الحسن اليس
قد جاء فيمن ادعى الامامه بغير حقها ما جاء؟ فقال الرضا عليه السلام: ان زيد بن
على لم يدع ما ليس له بحق وانه كان اتقى لله من ذلك انه قال: ادعوكم الى الرضا من
آل محمد عليهم السلام وإنما جاء ما جاء فيمن يدعى ان الله تعالى نص عليه ثم يدعو
الى غير دين الله ويضل عن سبيله بغير علم وكان زيد والله ممن خوطب بهذه الايه: «وجاهدوا
في الله حق جهاده هو اجتبيكم»﴾
[1].کلمه
"امیرالمومنین" در این خبر ذکر شده اما در وسائل و
کتب دیگر همین خبر بدون کلمه "امیرالمومنین"
نقل شده لذا بحث شده که آیا ائمه علیهم السلام به این خلفا
امیرالمومنین می گفتند یا نه؟ در کتاب "الامام
الصادق المذاهب الاربعة" تالیف اسد حیدر که کتاب بسیار
خوبی است گفته شده که هیچوقت ائمه علیهم السلام به خلفا
امیرالمومنین نمی گفتند زیرا لقب مخصوص حضرت علی
علیه السلام است و حتی در روایت داریم که شخصی به
امام صادق علیه السلام گفت امیرالمومنین اما حضرت فرمودند
این لقب جد ما علی علیه السلام است و حتی آن شخص سوال کرد
آیا به امام زمان می توانیم بگوئیم که باز حضرت فرمودند
خیر امام زمان القاب زیادی دارد اما این لقب مخصوص جد ما
علی علیه السلام است، فلذا این کلمه فقط در نقل صدوق ذکر شده و
احتمالاً ناسخ ها آن را زیاد کرده اند، بنابراین زید بن
علی بن الحسین علیهما السلام با زید النار پسر موسی
بن جعفر فرق دارند و علت قیام زید النار معلوم نیست و ممکن است
برای خودش قیام کرده بوده برخلاف زید بن علی که
برای اهل بیت علیهم السلام قیام کرد و بالجمله قیام
الزید کان ثورة حقه امضاه الائمة علیهم السلام.
قبلاً
عرض کردم کتابی داریم به نام "ثورة الفقیه و دولته"
که در آن پنجاه نفر از علما و سیاست مداران بزرگ و سطح بالا از سرتاسر
دنیا بالاتفاق گفته اند قیام امام خمینی رضوان الله
علیه درست بوده است.
خوب
و اما روایاتی نیز در ذم زید داریم که البته
اسانید آنها کلاً ضعیف می باشد مِن جمله این خبر
ضعیف که در اصول کافی کتاب الحجة صفحه 356 حدیث 16 نقل شده که
زید خدمت حضرت باقر علیه السلام رسید و فرمود من می خواهم
قیام کنم، حضرت به او فرمودند تو که میخواهی قیام
کنی آیا مردم کوفه به سراغ تو آمده اند و برایت نامه نوشته اند
یا اینکه تو می خواهی به سراغ مردم بروی؟ زید
گفت بله از مردم نامه و درخواست زیاد داریم، اما حضرت به او فرمودند
عجله نکن این کار درست نیست امور مقدراتی دارند و فعلا حکومت
بنی امیه سرجایش باقی است و از این قبیل
تعبیرات، زید غضب ناک شد و گفت امام کسی نیست که در خانه
اش بنشیند و پرده را بیاویزد و مردم را از جهاد باز بدارد بلکه
امام کسی است که حوزه خودش را از حمله و سیطره دشمن حفظ کند و جهاد
کند و از اهل بیت و حرم و اسلام دفاع کند، حضرت به زید فرمودند
آیا تو دلیلی بر این مطالبی که می گوئی
داری و خلاصه حرفهای بسیاری زدند تا اینکه حضرت
باقر علیه السلام چشمانش پر از اشک شد و به زید فرمود این
چیزهائی که تو می گوئی درست نیست، علی أیِّ
حال این یک روایت ضعیفی است که در مذمت زید
نقل شده است و اما صحیحه عیص بن القاسم که خبر اول از باب 13 از ابواب
جهاد العدو وسائل الشیعة بود خبر بسیار خوبی در مدح زید و
تأیید قیام و بیان عظمت و بزرگی او بود که به
عرضتان رسید.
در
کتاب مقاتل الطالبیین که مربوط به افرادی است که در زمان
بنی امیه و بنی عباس قیام کرده اند ذکر شده که وقتی
بنی امیه رو به سقوط می رفتند بنی هاشم حرکت هائی
کردند، عبدالله پسر محمد بن حسن نوه امام مجتبی علیه السلام دو پسر
بنام های محمد و ابراهیم داشت، محمد که به او نفس زکیه می
گفتند در مدینه علیه منصور قیام کرد و عبدالله نیز در
بصره قیام کرد، البته محمد نفس زکیه ادعای مهدویت کرد و
گفت من همان مهدی هستم که پیغمبر فرمود، خلاصه اینها همگی
جمع شدند و خدمت امام صادق علیه السلام رسیدند و گفتند ما می
خواهیم قیام کنیم و حکومت را در دست بگیرم و بعد از
عبدالله و مهدی خیلی تعریف کردند و گفتند ما می
خواهیم با پدر اینها محمد بن حسن بیعت کنیم و حکومت را به
دست اینها که هاشمی هم هستند بدهیم، حضرت فرمودند این کار
را نکنید هنوز نوبت ما (یعنی اهل بیت علیهم السلام)
نرسیده و آن مهدی که پیغمبر خبر داده پسر تو نیست و هر
کسی نمی تواند بگوید من مهدی موعود هستم، و اما اگر
می خواهید برای امر به معروف قیام کنید آن مسئله
دیگری است، بعد آنها به حضرت گفتند شما بزرگ ما هستید لذا
بیایید و با عبدالله و یا مهدی و یا محمد بن
حسن بیعت کنید اما حضرت فرمودند نه من شما را باطل می دانم، بعد
محمدبن الحسن به حضرت گفت تو غیب نمی دانی بلکه علت عدم
همکاری با فرزندانم این است که به آنها حسد می ورزی!،
خلاصه تمام اینها کشته و اسیر شدند تا اینکه بالاخره بنی
عباس حکومت را قبضه کردند، این خبر در ارشاد مفید و بحار نقل شده است.
یقیه
بحث بماند برای فردا إن شاء الله تعالی... .