درس خارج فقه استاد هادی نجفی

1403/01/26

بسم الله الرحمن الرحیم

 

موضوع: مسائل مستحدثه/ضمان کاهش ارزش پول /مقدمه

 

مسائل مستحدثه با مسائل فرضی متفاوتند چرا که مسائل مستحدثه مربوط به موضوعاتی است که پدید آمده و مورد ابتلا است لکن مسائل فرضی چنین نیستند بلکه چه بسا اصلاً حادث نشوند مانند ازدواج زمینیان با انسانهای فضایی یا ازدواج انسان با جن و مانند آن.
یکی از مسائل مستحدثه ازدواج سفید است به گونه‌ای که باید حکم آن مشخّص گردد. لذا می‌گوئیم می‌توان آنرا به نحو قرار دادن یک خطبه عقد شرعی و ذکر شرایط طرفین در ضمن آن - مثل وکالت تام زن در طلاق خود - جایز دانست.
یک نکته آنست که عمل مکلّف باید مستند به فتوای شرعی باشد و او می‌تواند در مسایل خود از راه تبعیض در تقلید استفاده کند.
برای نمونه اگر دختری باکره بخواهد بدون اذن پدر ازدواج کند یا آنکه مبتلا به زنای محصنه باشد، اگر بخواهد دچار حرمت ابدی نشود می‌تواند در این مسأله به فتوای کسی که قائل به عدمِ شرط اذن پدر در ازدواج باکره شده و کسی که قائل به عدمِ حرمت ابدی در زنای محصنه گردیده عمل کند.
نمونه دیگر اینکه اگر کسی مبتلا به لواط باشد و بخواهد که با خواهر یا مادر موطوئه ازدواج کند و دچار حرمت ابدی ایشان نشود، می‌تواند به فتوای کسی که این حرمت را صرفاً در مواردی که واطی بالغ و موطوئه نابالغ باشد، عمل کند. لذا اگر واطی و موطوئه هر دو نابالغ یا بالغ باشند، حرمت ابدی نمی‌آورد‌ نیز اگر واطی نابالغ و موطوئه بالغ باشد هم حرمت ابدی در مقام حاصل نمی‌شود.
مطلب دیگر و مهم در مسایل مستحدثه آنست که نباید برای حلّ معضلات اجتماعی از نصوص تجاوز کرد و آنها را کم رنگ و تضعیف کرد یا نادیده گرفت. لذا در اینجا نباید قرائت نادرستی از نصوص بدست داد.
برای نمونه جهت حل معضل کشف حجاب نباید نصوص مربوط به وجوب حجاب که از ضروریات اسلامی است را نادیده گرفت یا توجیه کرد و کشف حجاب را خلاف شرع ندانست.
نمونه دیگر اینکه نباید معضل ربا - که علل متعددی مثل بحران اقتصادی و سقوط ارزش پول دارد - را بوسیله عبور از اطلاق ادله حرمت آن و کم رنگ کردن و تضعیف ادله آن توجیه کرد و حلال شمرد.
بنابراین نمی‌توان برای حل معضلات اجتماعی در نصوص شرعی دست برد و آنها را کم رنگ کرد یا تضعیف نمود یا آنکه قرائت دیگری از آنها ارائه نمود چرا که چنین کاری منجر به حل معضل نمی‌شود بلکه صرفاً صورت مسأله را پاک می‌کند.