موضوع: تفسیر آیه 148 سوره بقره در موضوع ولایت اهل بیت علیهم السلام
آیه 148 بقره و لکل وجهه ....
آیه 148 از سوره بقره: «و لکل وجهه هو مولیها فاستبقوا الخیرات اینما تکونوا یأت بکم الله جمیعا ان الله علی کل شئ قدیر»
ترجمه و تحلیل
خدای متعال میفرماید: برای هر گروهی قبله همان است. به سوی خیرات سبقت بگیرید یعنی به سوی اعمال عبادی و عبادات. «اینما تکونوا یأت بکم الله جمیعا» این فراز را باید دقت کنیم، هر کجا که باشید خدا همه شما را، جمع میکند و مجموعه را گرد هم خواهد آورد که خدا بر همه چیز قدرت دارد.
در جمله اینما تکونوا باید دقت شود، بعضیها مثل عامه میگویند مربوط به قیامت است
ترجمه را فهیمیدیم ولیکن معنای جمع کردن که فرموده «أینما تکونوا یأت بکم الله»، دقت بکنیم که معنای آن چه میشود. تفاسیر ظاهری نگر میگوید مربوط است به روز قیامت مخصوصا تفاسیر ابناء عامه میگوید که مربوط است به روز قیامت. اما بافت این جملهها و سیاق این کلمات، مربوط به قیامت باشد، خیلی به ذهن نمیآید. کونی داشته باشید که قیامت بعد از انقضاء کل بشریت است و کون حیات بشری نیست. «اینما تکونوا» مینماید که بشر یک کون حیاتی دارد. «یأت بکم الله جمیعا» یعنی آمدن و جمع شدن کار سختی است و خدا جمع میکند همهتان را، این چه باشد؟ متوجه به خیرات باشید و سبقت گرفتید و مبادرت کردید، «أینما تکونوا یأت بکم الله جمیعا».
چهار قسم معنی قبله در اصطلاح عرفاء
قبله در اصطلاح عرفاء به چهار معناست: قبله جمادی است که مکه مکرمه است، قبله حیوانات است که ناقه صالح است، قبله نباتات است که شجره طوبی است. (سایه طوبی و دلجویی حور و لب حوض، همه در سایه کوی تو برفت از یادم). و قبله انسانها که انسان کامل است. امام صادق میفرماید: «نحن کعبه»، رو به قبله باشد منتها مبادرت کند به خیرات تا «اینما تکونوا یأت بکم الله جمیعا». معنای قبله یعنی جهت خدا. هر یکی از آن چهار مورد را که گفتیم، جهت خدا بود. (دل اگر خداشناسی، به رخ علی نگاه کن) جهت خداست، وجه الله است، «أین وجه الله الذی یتوسل الیه الأولیاء». و بعد از که قبله اینطور شد، رو به قبله بودیم و از قبله برنگشتیم، «أینما تکونوا یأت بکم الله جمیعا»، باید بگوییم که آنهایی که همیشه رو به قبله هستند و از قبله برنگشتند و رو به سوی خدا هستند، میرسد روزی که هر کجا باشند، مجموعه را خداوند به قدرت خودش جمع میکند. این مقدار را از متن فهمیدیم.
اما شرح و تفسیر
اما شرح:
روایت تفسیر عیاشی
عیاشی در تفسیر روایتی را نقل میکند از امام صادق علیه السلام «اذا أوذن الامام علیه السلام» امام بقیه الله الاعظم است، «دعی الله باسمه العبرانیه الاکبر» که روایت طولانی است، همه اصحابی که صدای آقا را میشنوند جمع میشوند «اصحابه ثلاثمأه و ثلاث عشر» مثل ابرهای پراکنده که جمع میشوند «و هم اصحاب الولایه»، و آنها اصحاب ولایت هستند. و بعد میفرماید: «فیهم نزلت هذه الآیه أینما تکونوا یأت بکم الله جمیعا»[1] هر کجا باشید خدا شما را جمع میکند در خدمت آقا قرار میدهد.
روایت مجمع البیان
در حدیث دیگر از امام رضا سلام الله تعالی علیه نقل شده است که این حدیث را شیخ طبرسی در مجمع البیان تفسیر همین آیه که از امام رضا نقل میکند که آیه «أینما تکونوا یأت بکم الله جمیعا قال و ذلک و الله لو قد قام القائم یجمع الله الیه شیعتنا من جمیع البلدان»، که آیه قرآن معنایش برای ما روشن شد. این آیه خصوصیاتی آمده است عجیب، در تفسیر عیاشی نقل میکند از وضعیت و اوضاع که نکات اجمالی آن این است که در دمشق غوغا میشود بعد ترکها دمشق را در حوزه خود قرار میدهند و سه تا پرچم آنجا برافراشته میشود. تطبیقی کار نمیکنم و روایت را میگویم. بعد تا میرسد جایی که اهل فاستبقوا الخیرات که خیرات یعنی ولایت، میرسد. و یک پرچمی هم از خراسان میآید. و فردی هم از اولاد امام سجاد سید حسینی است. و آنجا روزی میرسد که «یملأ الارض قسطا و عدلا بعد ما ملئت ظلما و جورا». امام که تشریف آورد، در مکه بین رکن و مقام صدا میزند به اسم خودش و اسم جدش و صدایش به کل دنیا شنیده میشود که آن موقع گفته است، حالا از نظر وسائل هم درست شد. آن فاستبقوا الخیرات دیگر آماده هستند و تا قصد میکنند، میرسند، سیصد و سیزده تا. تمام عدل، اقامه و تمام ظلم، برچیده میشود. این حدیث و این متن طولانیتر است و من به همین مقدار اکتفاء بکنم.
روز اربعین چه روزی است
امروز در آستانه اربعین هستیم. روز اربعین چه روزی است؟ روز اربعین چهل شهادت است ولی حقیقت آن این است که روز اربعین، روز انقلاب و دگرگون سازی جهان و ابطال کفر و احیای اسلام، توسط امام سجاد است. روز اربعین روز امام سجاد است. امام سجاد در روز اربعین با خطبهای که خواند که در معرفی خودش بود و یک عالم حقائق را فرمود. امام سجادی که در روز اربعین غوغا برانگیخت و احیاء و به بار نشاندن قیامت سید الشهداء در دنیا، در حقیقت متمم و مکمل خطبه امام سجاد و روز اربعین است.

---